اصول رفتارهای تغذیه ای با کودک

اصول رفتارهای تغذیه ای با کودک

سید عبدالصاحب باقری

یکی از حساس ترین دوران ها ی زندگی جهت شکل گیری عادات تغذیه ای مناسب و پیشگیری از سیل رو به فزونی بیماریهای غیرواگیر دوران کودکی و قبل از مدرسه است.در این دوران رفتارپذیری و تقلید رفتاری کودک در بالاترین مرحله خود بوده و الگوی رفتاری کودک والدینش خصوصاً مادر خواهد بود.ضروری می باشد همانند سایر رفتارهای صحیحی که کودک در این زمان باید کسب و عمل نماید،رفتارهای تغذیه ای صحیح نیز با رعایت والدین در کودک نهادینه شود.بسترسازی رفتارهای تغذیه ای صحیح در خانواده سبب خواهد شد تا در صورت برخورد کودک با روش و رفتارهای تغذیه ای نامطلوب همسانان و همسالان خود در محیط هایی همانند مهد کودک یا دبستان،تحت تأثیر واقع نگردد و چرخش رفتاری نامناسب در وی بروز نکند.

نکات مهم رفتار با کودک:

1- سعی کنید بشقاب و لوازم غذا خوردن کودک از جنس نشکن باشد .در صورت شکستن ظرف ممکن است کودک احساس یاس کند و یا والدین عصبانی شوند.ایجاد ناامنی برای کودک و یا دلزدگی از غذا از عواقب این امر خواهد بود.

2- برای غذا خوردن راحت تر کودک دقت نمایید که قاشق زیاد گود نباشد و لیوان باید به اندازه ای باشد که کودک به راحتی آن را بگیرد.

3- رنگ مواد غذایی می تواند در اشتهای کودک و علاقه او به غذا تاثیر بگذارد . خوردن غذاهایی با رنگهای سبز ، نارنجی و زرد برای آنها جالب است.

4- دادن وقت کافی به کودک برای زمان صرف غذا بسیار مهم است .از شتاب و عجله در هنگام غذا خوردن وی پرهیز نمایید.

5- غذا خوردن در یک ساعت معین می تواند سبب بروز حالت شرطی و تحریک اشتهای کودک شود.

6- خستگی کودک یکی از علل کم اشتهایی اوست بهتر است بعد از استراحت به کودک غذا داده شود.هیچ گاه کودک را در هنگام خواب مجبور به خوردن غذا نکنید.

7- کودک در یک محیط آرام بهتر غذا می خورد مشاجره ، بلند کردن صدای رادیو ، تلویزیون و همچنین رفت و آمد زیاد حواس کودک را پرت می کند و تمایل او به غذا خوردن کم می شود.

8- هنگامی که رفتار کودک غلط است عکس العمل ثابتی از خود نشان دهید. مثلاً اگر بشقاب یا قاشق یا غذا را پرت کرد نباید گاهی اوقات خندید و گاهی تنبیه کرد بلکه بهتر است رفتاری را در پیش گرفت که کودک احساس کند کار خوبی انجام نداده است.

نکات مهم رفتار با کودک یک تا سه ساله:

1- در صورتی که کودک مایل است با دست غذا بخورد ممانعت نکنید..بلکه برای تقویت احساس استقلال یک قاشق به دست کودک داده و با قاشق دیگر به او غذا داده شود.

2- اجرای برنامه ثابت غذا خوردن سبب آرامش کودک می شود یعنی بشقاب و قاشق همیشگی و نحوه آماده کردن او برای غذاخوردن به او آرامش می دهد.

3- اشتهای کودک مانند خلق و خوی او متغیر است ، بهتر است روزی که کودک اشتهای کمتری دارد و غذا کم می خورد اصرار ننمود که حتماً غذای بشقابش را تمام کند.

4- قدرت تقلید کودک در این سن زیاد است و رفتارهای اعضای خانواده را تقلید می کند لذا نباید اعضای خانواده رفتار نامناسب در هنگام غذا خوردن (مانند استفاده از نمکدان در سر سفره،مصرف غذاهای پرچرب و سرخ کردنی یا مصرف نوشابه)داشته باشند.

5- بر اساس تمایل کودکان که معمولاً غذای گرم را دوست دارند بهتر است غذای خیلی داغ و یا سرد به آنان داده نشود.

6- کودک دوست دارد با غذا بازی کرده و ریخت و پاش کند ، نباید انتظار داشت کودک آداب غذا خوردن را رعایت کند.

7- کودک نوپا فقط 10-5 دقیقه حالت نشستن را تحمل می کند و معمولاً قبل از اتمام غذا ، سفره را ترک می کند و مجدداً بر می گردد. در این مواقع بهتر است مادر آرامش خود را حفظ کند.

8- رنگ و ظاهر غذا توجه کودک را جلب می کند و او غذا رابهتر خواهد خورد.پس بهتر است از رنگ های زرد،نارنجی،قرمز و سبز ( مانند سیب زمینی،هویج،گوجه فرنگی و دلمه و جعفری و سبزیهای آشی و ... ) خصوصاً به صورت آب پز در غذا استفاده کرد.

اصول رفتار با کودک سه تا پنج ساله:

1- باید کودک را با انواع غذاهای مختلف آشنا کرد . بهتر است غذای جدید را ابتدا یک فرد بزرگتر خانواده بخورد تا الگویی برای کودک باشد و تمایل کودک برای خوردن آن غذا بیشتر شود.

2- نباید میان وعده ها آنقدر زیاد باشد که کودک نتواند غذای اصلی را بخورد بخصوص در مصرف مواد قندی ،شیرینی،شکلات و تنقلات کم ارزش زیاده روی نشود چون می تواند سبب فساد دندان ،سوءتغذیه و یا چاقی کودک شود. عادت کودک به مصرف میوه به عنوان میان وعده بسیار خوب است.

3- در صورتی که کودک تمایلی به خوردن غذای جدید نشان نداد می توان او را تشویق کرد که مختصری از آن را بچشد ، بو کند و حتی لمس کند. اینکار درک کودک از غذا را با حس های بویایی ،چشایی و بینایی تقویت نموده و پذیرش غذای جدید را برای او راحت تر می نماید. بهتر است غذای جدید در زمانی که کودک کاملاً گرسنه است به او داده شود.

4- هنگام خوردن غذا محیطی جالب و با آرامش فراهم شود ، امر و نهی و اعمال روش های تربیتی در حین صرف غذا مناسب نیست.

5- بی تحرکی و خواب ناکافی و بیماری کودک می تواند موجب بی اشتهایی و غذا نخوردن کودک شود.

6- برای تشویق کودک به غذا خوردن بهتر است از بشقاب و فنجان ثابت استفاده شود و غذا به تکه های کوچک تقسیم گردد تا براحتی کودک آن را بخورد.

7- به کودک ،اجازه دهید که اگر غذای بیشتری می خواهد ،ابراز کند.

8- همزمان با احساس استقلال در کودک ،ریخت و پاش غذا بیشتر می شود ولی باید تحمل کرد.

9- صحبت کردن با کودک خردسال در حین غذا خوردن ،علاقه او را به صرف غذا بیشتر خواهد کرد.

10- زمان غذا خوردن فرصت خوبی برای ابراز رفتارهای صحیح در حین غذا خوردن است.

11- کودک علاقه دارد غذاهای جدید را دستکاری کرده و سپس بخورد این رفتار طبیعی است.

12- خوردن غذا با همسالان برای کودکان جالب تر است.

سید عبدالصاحب باقری

کارشناس مسئول واحد بهبود تغذیه معاونت بهداشتی استان خوزستان