بی تدبیری آل سعود در برگزاری مناسک حج، فصل مشترک تحلیل ها

وقتی آغاز میزگرد بررسی فاجعه منا در روزنامه فرهنگ جنوب با این جمله مقام معظم رهبری همراه می شود، پی به این مسئله می بریم که حتا اگر در اطرافمان روزانه هزاران خبر جابجا و تولید شود باز هم حادثه تلخ و هولناکی که برای هموطنانمان در منا رخ داد نباید از داغی و حرارتش کاسته شود و باید این موضوع هر روز توسط مسئولین و مردم پیگیری شود تا زوایای مختلف این موضوع غم بار برای همگان روشن شود.

نشست فوق با حضور آیت الله سید ابوالحسن حسن زاده مسئول بعثه در خوزستان، حاج ناصر حویزاوی مدیرکل حج و زیارت استان خوزستان، حاج ناصر چنانی که در بطن حادثه منا حضور داشت، حجت الاسلام شمیلی، حاج ابراهیم افتخار از کاروان داران باسابقه خوزستان و ... برگزار شد که بغض های مکرر ناصر چنانی نشست را بارها تحت تاثیر خود قرار داد.

امید حلالی مدیر مسئول روزنامه فرهنگ جنوب در ابتدای این میزگرد گفت : مناسک حج امسال بسیار سخت و تلخ و خاطره آفرین و مظلومانه بود و جا دارد یاد و خاطره تمام شهدای این ماجرا را گرامی بداریم و همچنین یاد و خاطره مدافعان حرم علی الخصوص خوزستانی ها را که شاید نتوان این دو واقعه را جدای از هم تحلیل کرد و دعا می کنیم هر چه زودتر تکلیف مفقودین معلوم شود که انصافا گل های سرسبد جامعه می باشند.

سردبیر روزنامه فرهنگ جنوب بیان داشت: از این رو من فکر می کنم در نشست امروز می توان در خصوص زوایای مختلف بحث کرد به خصوص از شرح حادثه، تحلیل امنیتی و دیپلماتیک و دینی فرقه ای و ناکارآمد بودن رژیم آل سعود و اینکه باید در این جلسه حتما به خودمان یک سوزن بزنیم و به دیگر جوالدوز چون متاسفانه در کشور برخی افراد در شبکه های مجازی این حادثه تلخ را به طنز گرفتند و آلام حادثه دیدگان را بیشتر کردند.

حلالی تصریح کرد : جامعه امروز ما جامعه خبر زده ای شده است و هر روز موضوعاتی برای طرح و پردازش وجود دارد مثل موضوع تصادفات، نتایج مسابقات فوتبال و سیل و زلزله و ... که برخورد ما صرفا خبری است ، اما به هیچ وجه نباید با حادثه منا این چنین برخورد شود و فکر نمی کنم هیچ وقت این حادثه کهنه شود لذا اگر با وقایع برخورد خبری صرف شود خیلی زود فراموش می شوند.

وی گفت: ما با سعودی وارد تمامی جنگ های نرم و سخت و عقیدتی و ... شده ایم و طبیعتا وقتی سعودی ها با بدترین حالات ممکن با حاجیان ما در عربستان برخورد می کنند، جای سوال باقی می گذارد که چرا این میزان حاجی را به مکه بفرستیم و شاید برخی مواقع باید به نحوه مدیریت خودمان هم ایراد بگیریم که چرا علیرغم تمامی دیدگاه ها مسئولین و افراد ارشد خود را به مکه بفرستیم، اما علیرغم اینکه باید به این سوالات پاسخ بدهیم نباید از اقدام نابخشودنی رژیم آل سعود بگذریم و اینکه سوء مدیریت آنها در ساماندهی زوار عازم به رمی جمرات این اتفاق تلخ را بوجود آورد.

مدیرمسئول روزنامه فرهنگ جنوب اظهار داشت: پس از واقعه نیز ضمن آنکه اکثریت قاطع مردم ایران با خانواده های جان باختگان همدردی کردند اما در عین حال رفتارهای قابل نقد نیز وجود داشت  مانند آنکه از یک خیابان دو نفر به مکه مشرف شده بودند و یکی ابتدای خیابان و یکی انتهای خیابان، در ابتدای خیابان حاجی برگشته و بیرق ها نصب و خانه چراغانی شده و در انتهای خیابان پارچه های تسلیت و سیاه نصب شده و خانواده های عزادار باید از جلوی خانواده شاد عبور کند و به مراسم عزاداری برسد که این بسیار تلخ و سخت بود.

در ادامه حاج ناصر چنانی معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان که خود در هنگام رخ دادن حادثه منا حضور داشته و یکی از نجات یافتگان این موضوع می باشد گفت: بنا به فرموده مقام معظم رهبری فاجعه منا نباید هیچ گاه فراموش شود و مدام باید به آن پرداخته شود و انتظار می رفت مجموعه نخبگان جامعه بیش از این کار می کردند و تحلیل های فراوان تری ارائه می دادند، زیرا ما در کشورهای دیگر با جریان رسانه ایی بزرگ و وسیع و منسجمی روبه رو هستیم و هیچ گاه مصیبت های فاجعه را منتشر نمی کنند و بلکه همیشه علت این فاجعه را خود حادثه دیدگان می دانند.

وی گفت : یکی از مشکلاتی که فاجعه منا با آن روبرو شد بحث عدم اطلاع رسانی از سوی شبکه ها و رسانه های غول پیکر به خصوص رسانه های عربی بود که به خوبی به آن پرداخته نشد و یا اینکه حجاج را مقصر این فاجعه اعلام می کردند و می گفتند بدلیل اینکه حادثه دیدگان به حالت تدافع درآمده اند حاجیان فوت کرده اند، اما همین که سعودی ها متوجه شدند صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به خصوص شبکه خبر به خوبی وارد انتشار خبر شده است را از روز 16 ذی الحجه قطع کردند و ما شبکه خبر را نمی توانستیم ببینیم تا از عمق فاجعه مطلع شویم و آن زمان که به ایران آمدیم متوجه ابعاد وسیع و سنگین و اندوهبار فاجعه ایی که جهان اسلام را متوجه می ساخت شدیم.

چنانی بیان داشت: من هنوز از فاجعه بیرون نیامده بودم و اجساد دور تا دور من بودند که همسرم 4 بار با من تماس گرفته بود (بغض حاج ناصر می شکند و چند لیوان آب می نوشد، اما چشم هایش خیس از اشک به این دلیل که صحنه های غم بار فاجعه منا به سرعت از جلوی چشمانش عبور می کند). همسرم می خواست از عمق فاجعه برایم بگوید، بی خبر از آنکه من خود گرفتار فاجعه شده بودم.

وی به تفسیر و شرح واقعه حادثه منا می پردازد و می گوید: ساعت 6 صبح بود که از مشعر خارج شدیم و به سمت منا حرکت کردیم و به چادرها که رسیدیم به سمت رمی جمرات خواستیم حرکت کنیم و تا خیابان های اصلی 15 متر فاصله داشتیم و به اولین در که رسیدیم تمامی مسیرها را بسته بودند و مجبور شدیم که از زیرگذر عبور کنیم، این در حالی است که در خیابان های کناری هم آب بود و هم سرویس بهداشتی و هم سایبان و هم آب پاش که همه اینها می توانست در کاهش حداکثری تلفات کمک کند و وقتی خواستیم از مسیر دیگر برویم باز شاهد بسته بودن درها بودیم و تنها خیابانی که باز بود و اجازه ورود به ما دادن خیابان 204 بود که به ناچار تمام حاجیان از این خیابان مشغول تردد شدند.

چنانی اضافه کرد: اوایل راه و مسیر تمام شرایط عادی بود و همگی بدون مشکل در حال تردد بودند تا اینکه به اولین ایستگاه آتش نشانی رسیدیم که بعد از این ایستگاه وارد تراکم جمعیت شدیم، اوایل می دیدیم که مردم از روی نردهای 3 متری تعبیه شده بالا می رفتند به سمت چادرها می پریدند، اما ما به مسیر خود ادامه دادیم تا اینکه ساعت 30/8 صبح بود که به جمعیت رسیدیم و 9 صبح به یک مرتبه جمعیت قفل شد و سعی کردیم از سمت راست جمعیت تردد کنیم که هیچ  راهی وجود نداشت، بعد تصمیم گرفتیم برگردیم که دیدیم تا اول خیابان 250 متر فاصله داریم و جمعیت زیادی پشت سر و روبروی ما قرار دارد و عرض خیابان هم بیشتر از 10 متر نبود و هیچ وسیله آبپاش و سرویس بهداشتی و ... وجود نداشت و متاسفانه سعودی ها انتهای چادرها که می توانست جمعیت را به سمت رمی جمرات هدایت کند بسته بودند ، به این دلیل که جمعیت حاضر در رمی جمرات که قصد برگشت را دارند به سمت ما نیایند و اتفاقی رخ ندهد، از آنجا بود که گرمای شدید، تشنگی و ازدحام جمعیت باعث بی حالی حاجیان که شاید حدود 25 هزار نفر می بودند شد و خیلی ها زیر دست و پا له می شدند و از ساعت 9 تا 10 صبح جمعیت در حال فرار از فاجعه بودند، از ساعت 10 تا 11 جمعیت به فکر نجات جان خود افتادند.

وی گفت: هلی کوپتر 3 بار آمد و موضوع را دید و 20 دقیقه ای این مسئله طول کشید، اما هیچ واکنشی نشان نداد، حتی اگر هلی کوپتر پایین تر می آمد و با پرهایش باد و مسیر هوا را جابجا می کرد باز عده ای نجات می یافتند و از آن پرس و فشاری که باعث عدم نفس کشیدن شده بود رهایی می یافتیم، اما دیگر قدرتی برای کسی نمانده بود و به کمتر از ثانیه به تعداد کشته ها اضافه می شد.

این نجات یافته از حادثه منا بیان داشت: حاجیان نمی دانستند نردهای پوشیده شده با کناف هست و فکر می کردند دیوارهای بتنی است، وقتی متوجه شدند شروع به شکستن کناف ها کردند و سعی کردند از افراد درون چادرها کمک بگیرند که متاسفانه با پاسخ منفی روبه رو شدند و وقتی عده ای توانستند به آن سمت بروند می خواستند درهای کوچکی که به چادرها راه داشت را باز کنند تا مانع از کشته شدن مردم شوند، اما جلوی درها پر بود از اجساد حاجیان و این امکان را به کسی برای رهایی از فاجعه نمی داد و تنها عده ای با پرتاب کردن بطری های کوچک آب سعی کردند باعث نجات تعداد کمی از حاجیان شوند.

چنانی گفت: دقیقا ما در وسط کانون بحران بودیم، یعنی 50 متر جلوتر از ما کانون بحران بود و کشته شدگان روی هم دیگر افتاده بودند و 50 متر پشت سر ما هم همین گونه بود و حدود 400 متر حاجیان به صورت فشرده و به حالت پرس در کانون حادثه گرفتار شده بودند و من فکر می کنم 3 کاروان از ایران در این مسیر گرفتار شده بودند.

وی بیان داشت: بارها سعی کردیم که از کانون بحران خلاصی یابیم ولی آن قدر جمعیت زیاد بود و تشنگی بر مردم غلبه کرده بود که قدرت دست و پاهایمان از بین رفته بود و تعدادی هم که قصد برگشت داشتن به هیچ وجه موفق نشدند چون موج به سمت ما در حال حرکت بود و انتهای جمعیت خبر نداشت که در جلوی جمعیت چه اتفاقی افتاده است، در همان لحظه که دیگر راه نجاتی برای خود نمی دیدیم، شهادت خود را خواندم و امیدم را از دست داده بودم و لحظه شماری می کردم تا آن دنیا را ببینم، دور تا دورم پر بود از انسان هایی که یا مرده بودند و یا از حال رفته بودند، اما اینکه چرا سعودی ها در را باز نکردند تا از وسعت حادثه جلوگیری کنند سوالی است که بدون پاسخ مانده و یا اینکه مسیری که پر از دوربین برای جلوگیری از حوادث و اتفاقات ناگوار است چرا با عدم مدیریت از سوی سعودی ها روبه رو شد و متاسفانه حتی آتش نشان هم برای پاشیدن آب به روی جمعیت نیامد تا افرادی که از حال رفته بودند به هوش بیایند و در نهایت سرنوشت آنها به مرگ ختم نشود.

چنانی گفت: با توجه به اتفاقاتی که رخ داده ما باید ساختار و سازماندهی خود را به شکل و شمایل بهتری درآوریم و باید تا پایان بدنبال شکایت خود در مجامع بین المللی برای محکوم کردن عربستانی ها در این فاجعه باشیم، اما نمی توانیم بگوییم که به این دلیل نباید به مکه برویم، زیرا خواسته عربستانی ها این است که شیعیان به خصوص ایرانیان به مکه نیایند و باید طبق فرمایش رهبری ابتدا این فاجعه را فراموش نکنیم و بعد اینکه بدنبال این باشیم که اشکالات دولت سعودی برای همگان معلوم و محرز شود.

وی اضافه کرد : ما برای به جای آوردن مناسک حج به سرزمین امن الهی مشرف شده بودیم و طبیعتا باید با جای امن و بدون ایراد روبه رو می شدیم، اما متاسفانه شاهد هستیم بدون هیچ جنگ و بدون هیچ گونه بمب و تیراندازی و در سرزمینی که آدم محرم می شود 8 هزار نفر در 2 ساعت فوت می کنند و این قابل تصور نیست، چون در هیچ اتفاقی نمی توان ظرف 2 ساعت 8 هزار نفر آدم را از پای درآورد و عربستانی ها بارها می خواستند از عمق فاجعه فرار کنند، این در حالی است که وزارت بهداشت در 4- 5 روز اول تعداد کشته شدگان را 4173 نفر اعلام کرد و تا بعداز ظهر با آمبولانس و وسایل نقلیه دیگر در حال بردن اجساد بودند و حجم کشته ها و زخمی ها بسیار بالا بود به نحوی که تا ساعت 9 صبح فردای حادثه هنوز در خیابان ها اجساد و جنازه ها پیدا می شد که متاسفانه در بین آنها ایرانی هم بود.

همچنین آیت الله حسن زاده رئیس بعثه در استان خوزستان گفت: بدون هیچ گونه شکی برگزاری چنین نشستی تحقق بخشیدن به فرمایش مقام معظم رهبری را دنبال می کند و نباید هیچ گاه چنین حادثه ایی را فراموش کرد و باید بارها و هر روز به ابعاد مختلف این حادثه پرداخت.

وی ادامه داد: به فرموده مقام معظم رهبری حادثه منا یک مسئله سیاسی برای ما نیست و باید در تمام برنامه ها این موضوع مورد توجه قرار گیرد و همچنین اینکه باید بدانیم عربستان در منطقه دشمن شماره یک ما به شمار می آید، اما باز هم تکرار می کنم طبق فرمایش مقام معظم رهبری نباید فاجعه منا یک مسئله سیاسی عنوان شود، اما باید واقعیت های حادثه شفاف سازی شود و در این راه نقش رسانه ها و صدا و سیما خیلی پر اهمیت و ضروری است و باید این موضوع به یک مطالبه مردمی در جهان اسلام تبدیل شود و باید در حادثه منا به اینجا برسیم که هر آن کسی که در مکه سکونت دارد با هر آن کسی که به مکه می آید مساوی است.

امام جمعه موقت اهواز بیان داشت: ما نباید به این سمت و سو حرکت کنیم که مثلا عربستانی ها 90 درصد مقصر بوده اند و حاجیان 10 درصد، زیرا اتفاقات افتاده و ساختار این اتفاقات و بستن خیابان ها موضوع طبیعی نیست و همچنین اینکه باید یادآور شوم که در بین قربانیان عوامل بعثه هم حضور داشتند و نباید سازمان حج و زیارت را دخیل در این ماجرا بدانیم و من اصلا نمی پذیرم که بگوئیم می توانستیم از بروز چنین حادثه ایی جلوگیری به عمل آوریم و چون عربستان تعداد کمی ویزا به ما می دهد مجبوریم از خدمه کم کنیم تا به زائران اضافه شود.

آیت الله حسن زاده گفت: آنها می گویند شما حج را سیاسی کرده اید و عوامل فراوانی را هم اعلام می کنند، ولی وقتی ما با مقامات سعودی برای به جای آوردن مناسک حج جلسه های متعدد برگزار می کنیم نشان می دهد که هیچ سیاسی کاری در میان نیست و فاصله برنامه تا اجرا متفاوت بوده است و اینکه راه را می بندند و اتفاقات این چنینی را رقم می زنند.

وی اضافه کرد: هر سال مسئولین ما با مسئولین عربستانی در جده جلسات متعددی را برگزار می کردندف اما امسال چون این افراد به جنگ با یمن اعزام شده بودند در جلسه نبودند و قطعا افراد باتجربه وقتی حضور نداشته باشند تا موضوع را کنترل و ساماندهی کنند قضیه منا بوجود می آید و قطعا حضور آن افراد موثر می توانست باشد، اما اکنون در خوش بینانه ترین حالت این قضیه وجود دارد که اگر دو مجروح روی زمین افتاده بودند و سعودی ها می خواستند فعالیت های امدادرسانی را انجام دهند به ایرانی ها توجه نمی کردند و باید به این موضوع رسیدگی جدی شود.

رئیس بعثه استان خوزستان گفت: بدون شک تعطیلی حج به نفع سعودی ها نیست ولی خیلی هم بدشان نمی آید که ما در این مراسم حضور نداشته باشیم و از نظر فقهی و سیاسی نگاه ها به ما تغییر می کند، حادثه منا دقیقا ما را یاد عملیات والفجر مقدماتی می اندازد و اینکه ما تجربه ایی نداشتیم و شهید زیاد می دادیم و پیشرفتی هم نداشتیم و با پدافند عراقی ها روبه رو می شدیم، اما وقتی کسب تجربه می شد با موفقیت روبه رو بودیم و اکنون فاجعه عربستان ما را غافلگیر کرده است، زیرا تا قبل از حج احتمالات این گونه بود که زائرین در بازرسی عربستانی ها اذیت می شوند و دعای کمیل برگزار نشود و هیچ کس احتمال چنین موضوعی را نمی داد و واقعا عجیب است

امام جمعه موقت اهواز بیان داشت : یکی از تکالیفی که باید بر خود واجب بدانیم تبیین نقش صحبت های رهبری است و اینکه ایشان 3 روز عزای عمومی اعلام کرده اند و تسلیت گفتند و بعد از 3 روز عکس العمل قاطع نشان دادند و فرمودند برخورد ما سخت و خشن خواهد بود که بعد از این مواضع عربستانی ها تغییر رویه دادند و عقب نشینی کردند و بعد از این جنازه ها را شناسایی کردیم و وزیر بهداشت به عربستان رفت و سرکشی از حادثه دیدگان را در دستور کار قرار داد.

وی گفت: به عقیده من کشورها باید از حقوق شهروندان خود دفاع کنند و ما این موضوع را در کشور خود نهادینه کردیم و برای ما یک پیروزی به شمار می رود، اما متاسفانه عربستانی ها با قدرت مالی و رسانه ایی که دارند اغلب رسانه ها را خریداری کرده اند و می خواهند به هر نحوی که شده قضیه را جمع کنند و ما باید مانع این اقدام سعودی ها شویم.

حسن زاده تصریح کرد: این دیدگاه که شاید عربستانی ها برخورد سیاسی با ما داشته اند و مقامات ما را کشته اند در حد و اندازه عربستانی ها نیست و اینگونه برنامه ریزی ها شاید با وجود دستگاه های اطلاعاتی اسرائیل و سایر کشورها باشد که نشان از ذلت سعودی ها است.

وی گفت : سد کردن اول جمعیت و اجازه دادن افزایش جمعیت بدون هیچ گونه شکی کوتاهی است ولی اینکه عمد باشد این حادثه یا نه را نمی توانیم اظهار نظر کنیم.

در ادامه این نشست ناصر حویزاوی مدیرکل حج و زیارت استان خوزستان گفت: یکی از قوانین عربستانی ها در زمینه مناسک حج این است که بیشتر از 3 درصد جمعیت ویزا صادر نمی کنند و نباید عوامل و خدمه بیش از اندازه باشد و اینکه آنها می گویند ما پزشک داریم و بیمارستان و اجازه نمی دهند که پزشکان ما وارد شوند.

وی ادامه داد: یکی از اتفاقات خوبی که در سازمان حج و زیارت رخ داده است بهره گیری از ظرفیت و توان کل کشور از خرد جمعی است و فضای مدیریت برای هر خرد و اندیشه ای باز بوده و برای کوچکترین موضوعات که در راستای خدمت به زائرین است آزمون گذاشته ایم و سازمان تمام شرایط را دیده و اعلام کرده و با توجه به درک شرایط عربستان تجهیزات را به زائرین می دهیم.

مدیرکل حج و زیارت خوزستان بیان داشت: یکی دیگر از اقدامات ما مدیریت زمان است و از برج 11 پارسال و 6 تا 7 ماه قبل از اعزام اموزش های لازم را به حاجیان خود فرا می دهیم و از هیچ چیزی نمی گذریم، اما نباید فراموش کنیم حاکمیت در عربستان تغییر کرده است و حاکمیت قبلی با ایران رابطه بهتری داشت و عاقل تر بودند ولی این دوره کم عقل هستند و شرایط کنونی عربستان به نحوی است که مقام معظم رهبری با هوشیاری در رابطه با ان هشدار داده است.

حویزاوی گفت: مدیران حج و زیارت و بعثه کشور بارها با مسئولین عربستانی جلسات مختلفی را برگزار کردند و هر انچه که نیاز اعزام حاجیان به مکه بود را بررسی کردند و قرار بود نقشه راه را طرف عربستانی برای حاجیان به نحوی ترسیم کنند و ما از پلیس عربستان فرمان بگیریم که مشکلی در مسیر بوجود نیاید و چه بسا اگر ما فرمان پلیس عربستان را اطاعت نمی کردیم هر مشکلی که پیش می آمد بر گردن ما می بود، اما اکنون سوء مدیریت باعث شده که خیابان 204 به این سمت و سو برود و حاصلش کشته شدن بالای 8هزار حاجی است.

وی اضافه کرد : موضوعی که همه ما بر روی ان اتفاق نظر داریم این است که خیابان 204 یک خیابان با عرض 10 متر و تنها یک ورودی و خروجی داشته است که خروجی آن توسط عوامل سعودی بسته شده بود و طبیعتا وقتی چنین جمعیتی در خیابان وجود داشته نباید اجازه ورود جمعیت اضافه را می دادند و اینکه عربستانی ها سیستم های نظارت بر خیابان ها را دارند و می توانستند کاملا موضوع را رصد کنند و اطلاعات خیابان را اعلام و برای رفع مشکل اقدامات لازم را انجام دهند.

مدیرکل حج و زیارت استان خوزستان گفت: خیابان هایی که طراحی شده بود ظرفیت 5 میلیون نفر را داشتند، اما وقتی تمام خیابان ها بسته شده باشد و فرمانها به حاجیان برای تردد و حرکت به سمت رمی جمرات اشتباه باشد قطعا چنین مشکلاتی بوجود می آید هر چه هم که جمعیت کمتر از 5 میلیون نفر باشد، از این رو امیدواریم با تحقیقات کامل و جامعی که صورت می گیرد علت اصلی موضوع روشن و به همگان اعلام شود.

حویزاوی گفت: تعداد زائرین ما از خوزستان 2900 نفر و 100 نفر هم عوامل در غالب 22 کاروان بودند که تعداد فوتی های ما 7 خوزستانی بوده اند که متاسفانه 3 نفر قاریان قرآن بودند، 3 نفر به صورت عادی و کاروانی رفته بودند و یک نفر هم از تهران اعزام شده است که 5 نفر از این عزیزان پیدا شده اند و 4 نفر به ایران برگشته اند و یک نفر وصیت کرده بود که در مکه دفن شود و آنجا دفن شده است و 2 نفر هنوز مفقود هستند و پیدا نشده اند و امیدواریم این 2 مهاجر الی الله به زودی پیدا شوند و تکلیف آنها هم مشخص شود.

وی گفت: بدون شک خانواده جانباختگان می توانند از کشور سعودی شکایت کنند و سازمان هم بدون هیچ گونه کوتاهی تمام اقدامات لازم را انجام می دهد و قرار است از تمام دفن شده های ایرانی آزمایش دی ان ای گرفته شود و این موضوع چیزی نیست که پنهان باقی بماند، چون در ابتدا اثر انگشت ها از تمامی زائرین چه در ایران و چه در عربستان گرفته شده است و برای هر فوتی پلاکی وجود دارد و مشخص است که کجا دفن شده اند.

مدیرکل حج و زیارت خوزستان در پاسخ به این سوال که چرا وقتی عربستانی ها در این برهه با ایرانی ها مشکل دارند سران و بعضا افراد شاخص کشور را به حج اعزام کرده ایم گفت : وقتی حج واجب باشد دیگر نظامی و غیر نظامی و سیاسی ندارد، کما اینکه در سال های گذشته هم سران و افراد شاخص هم به حج اعزام شده بودند، کما اینکه ما یک میلیون و 700 هزار نفر در کشور افراد در نوبت داریم و امسال 61 هزار نفر به عربستان اعزام شدند، اما این را محض اطلاع عربستانی ها بگویم که ما از خون 7 زائر خوزستانی و تمام حاجیان ایرانی نخواهیم گذشت و عزت ملی برای ما عزت زائر است و این مهم برای ما بسیار اهمیت دارد و باید عربستانی ها پاسخگو باشند.

همچنین ابراهیم افتخار از مدیران قدیمی کاروان های اعزام حاجیان به مکه گفت : از ابتدای مسیر تا رمی جمرات حدود 3 کیلومتر است و نقطه کانون بحران و تمام کشته هایی که ما داده ایم بدون شک در نقطه کانون بحران بوده است و اگر حاج ناصر چنانی در کانون بحران و در مرکز بحران بود به سختی می توانستیم برای او نجات را متصور باشیم، این در حالی است که هلی کوپتر امداد در آن مسیر با توجه به تجربیات سفری که من دارم 24 ساعته در حال گشت زنی هستند.

وی ادامه داد : اما علت نرده گذاری در دو طرف خیابان 204 افراد بی خانمانی است که علت دارند به سمت چادرها بروند و ایجاد مشکل کنند و یا احیانا سرقت کنند و می خواسته اند با این نرده ها امنیت حاجیان را تامین کنند.

افتخار بیان داشت : روز 9 ذی الحجه که غروب می شود همه از عرفات به سمت مشعر می روند و بعد به سمت منا، اما در مشعر زنان و افراد ناتوان یک توقف اضطراری دارند و به همین دلیل تعداد کشته شدن زنان در این حادثه کم بوده است.

این مدیر کاروان تصریح کرد : سعودی ها آمادگی برای مدیریت بحران را ندارند و این از آتش سوزی که در چادرها صورت گرفت و باعث کشته شدن عده ای شد معلوم بود و اکنون چادرهای نسوز را برپا کرده اند ولی مدیریت عربستانی ها در کنترل و ساماندهی مناسک حج بسیار ضعیف و دور از مدیریت لازم است.

وی ادامه داد : وقتی حاجیان خود را مهیا می کردند تا به جمرات بروند و به یک تون سنگ پرتاب کنند، بحران در حال شکل گرفتن بوده است، زیرا این مسیر دارای راه های مختلف است و یک منطقه ایی درست شده بود که از اول مناء تا جمرات سایبان درست کرده بودند و آبخوری و دستشویی وجود دارد، اما متاسفانه این مکان بدلیل داشتن سایبان و سرویس بهداشتی به مکانی برای خوابیدن و استراحت کردن بنگلادشی ها و بی خانمان ها تبدیل شده بود و چهره بسیار بدی را بوجود اورده بودند و برای اینکه این مشکل در حج امسال بوجود نیاید تمام خیابان ها را بستند و این گونه برخورد بسیار ابتدایی بود.

افتخار گفت : حساس ترین روز حج تمتع روز دهم است و باید حاجیان به جمرات بروند و به شیطان سنگ بزنند، این در حالی است که حاجیان باید 3 روز از 10 تا 12 در جمرات باشند و بعد از زدن سنگ به شیطان به سمت قربانی کردن بروند و بعد سر خود را بتراشند و بعد از این حاجی می شوند و به اعمال دیگر خود می پردازند، از این رو من معتقدم اعزام به جمرات باید در ساعت های مختلف صورت می گرفته تا با توجه به احتمال ایجاد مشکل از سوی عربستانی ها برای ایرانی ها حداقل افراد کمتری حادثه می دیدند، اما همه اینها را نمی توان به ذره ایی کم کاری عربستانی ها و اهمال مدیریتی انها ربط داد و باید به دنبال علت بسته شدن در گشت که چرا با بسته شدن در خروجی این چنین فاجعه ایی رقم خورد.

وی بیان داشت : از ضعف های عمده سعودی ها در خیابان 204 می توان به عدم تعبیه راه فرار، اطلاع رسانی و هشدار به حاجیان از طریق رصد دوربین هایی که صورت می گیرد و اینکه عدم باز کردن درها اشاره داشت، همچنین اینکه مامورین امسال حج افراد بی تجربه ایی بوده اند که بسیار غیر مودبانه با ایرانی ها برخورد می کردند و با کینه و دشمنی جواب ما را می دادند به نحوی که یکی از روحانیان ترکمن صحرا می گفت من افتاده بودم زیر دست و پا و تقاضای کمک کردم، وقتی متوجه شدند ایرانی ها هستم گفتند او ایرانی است و به من کمک نکردند و وقتی با آنها عربی صحبت کردم ما را نجات دادند.

افتخار گفت: ما در مناسک حج سابقه اعزام 120 هزار حاجی هم داشته ایم و اکنون بدلیل اتفاقاتی که در سال 67 و کشتار ایرانیان رخ داد و ارسال حاجیان به مکه تعطیل شده بود، طرف عربستانی می خواست تلافی کند و به ما سهمیه بیشتری دادند، در غیر این صورت ما اجازه ارسال بیش از 70 هزار نفر را نداشتیم و باید از ظرفیت خدمه کم می کردیم.

این کاروان دار گفت: ما باید خود را همیشه برای بحران ها در مناسک حج اماده کنیم زیرا سناریوهای مختلفی برای ایرانی ها تا زمانی که حکومت دست آل سعود است وجود دارد، اما متاسفانه بدلیل اینکه از 6 سال پیش که دلار گران شد و هزینه کاروانها افزایش یافت سعی در حذف برخی خدمات شد، مثلا پزشک کاروان حذف شد و این موضوع ساختار کاروان ها را تضعیف کرد و ما تنها به این فکر کردیم که هر چه عوامل را کمتر کنیم هزینه دولت کمتر می شود و در نتیجه هزینه زائر کمتر می شود که شاید برای هر حاجی این موضوع 300 هزار تومان ارزان تر شده است، این در حالی است که پزشک کاروان، دستیار زن، متولی افراد گمشده و ... می توانند بسیار خدمت رسانی داشته باشند.

وی اضافه کرد: وقتی هزینه یک حاجی از اعزام تا برگشت و پذیرایی و خرید هدیه برای اقوام بیش از 30 میلیون تومان می شود در نهایت چرا باید با حذف برخی مسائل مشکلات این چنینی را ایجاد کنیم، حداقل هر پزشک کاروان می توانست با فعالیت های پزشکی جان حادثه دیدگان را نجات دهد، اما علیرغم تمامی این مشکلات باز بی تدبیری دولت سعودی بسیار به چشم می آید و تمام دنیا هم به این مسئله واقف هستند.

افتخار گفت: خون افرادی که ریخته شده است بر گردن سعودی ها است و باید این خون را مطالبه کنیم، اما باید افرادی که به مکه برای مناسک حج می فرستیم آمادگی کامل را داشته باشند تا در صورت ایجاد مشکل بتوانند به خوبی از خود مراقبت کنند.

وی بیان داشت: تعامل با دولت عربستان و وزارت حج عربستان و مدیریت کردن امور و نوع تعامل با سعودی ها بسیار مهم است چون آبروی عربستان اکنون رفته است و این بدلیل عدم مدیریت کردن مناسک حج توسط سعودی ها است، اما سوالی که برای همه باقی مانده است این می باشد که آیا توانایی وجود داشته است که بتوانیم از تعداد کشته های ایرانی کم کنیم یا نه؟

افتخار در پایان گفت: به نظر من این موضوع نباید به یادبود و سالگرد و سخنرانی خلاصه شود، چون ما به تنهایی نمی توانیم دولت عربستان را قانع به پاسخگویی کنیم و آنها را وادار کنیم که مسئولیت را بپذیرند ، زیرا عربستانی ها برای فرار از این موضوع هم رسانه های مقتدری دارند، هم به خوبی پول خرج می کنند.

همچنین حجت الاسلام قاسم شمیری گفت: علت اصلی برخورد بد عربستانی ها با ایرانی ها این است که حرمین شریفین بدست حنبلی ها است، اما برخورد عربستانی ها امسال با ایرانی ها بسیار مشکوک است، حادثه جرثقیل و سقوط پنکه، آتش سوزی چادر مصری ها و هتل ها و دست آخر حادثه منا بود و این همه حاجی کشته می شود واقعا عجیب است.

وی ادامه داد : اینکه عربستانی ها باید قضیه فوق را مدیریت می کردند و مقصر هستند بر همگان اعیان است، زیرا عربستانی ها دیدش نسبت به شیعیان و ایرانی ها منفی است و بدلیل شکست در سوریه، عراق و یمن و لبنان مجبور به تلافی شدند و این اتفاقات باعث شده آنها از ایرانی ها متنفر باشند و از اقتدار ایران هراس داشته باشند، به نحوی که حتی به ظریف اجازه صحبت ندادند و نفر آخر بود که وزیر امور خارجه ما صحبت کرد.

شمیری بیان داشت : عربستان بدلیل درگیری با یمن به هیچ وجه درگیر حج نشدند و اهمیت جنگ برای آنها بسیار بیشتر از حج امسال بود و طبیعتا باید به فکر حل مشکلات و شکست هایش می بود، به همین دلیل آمار کشته شدگان را کم اعلام می کردند