تحریم ، مذاکره ، نفوذ

دولت در علم سیاست اجتماعی ازمردم است که در یک سرزمین مشخص زندگی میکنند واز حکومتی برخوردارند که با وضع و اجرای قانون اقدام میکنند و تحت سلطه حاکمیتی قرار دارند که استقلال و آزادی آنان را تضمین میکند. بسیاری از نویسندگان دولت و حکومت را به یک معنا به کار می برند اما طبق قانون اساسی د رکشور ما دولت همان قوه مجریه است.و از جهاتی محدود تر از دولت در دیگر کشورهاست. شاخصه مهم دولت و حاکمیت قدرت است. دولتها از طریق قدرتی که دارند منافع عام و امنیت عمومی را تضمین میکنند و قدرت ابزاری است برای تحقق اهداف ملی.

قدرتی که مشروع باشد میتواند در راستای اهداف ملی به کار گرفته شود و هرحکومتی که قدرتش را از مردم همان سرزمین بدست آورد مشروع است و پایدار. حکومت بعنوان یک سیستم بزرگ بر کشور حاکم است ودر دنیای امروزی که به دهکده جهانی موسوم است دولتها تحت تاثیر و تاثر هم قرار میگیرند و باتوجه به موقعیت ژیوپولوتیکی سیاستهای کلان هر کشوربر محیطش اثر میگذارد و اثرات محیطی نیز برآن مترتب است.واحدهای سیاسی ممکن است تعارضاتی باهم داشته باشند این تعارضات ممکن  بر سر منافع ملی و یا ایدیولوژیکی و رقابتهای اقتصادی و....باشد.

دولتها برای حفظ منافع ملی وامنیت و مقابله با ناامنیهایی که احیانا" از خارج از مرزها ایجاد شود نیاز به قدرت دارند.میتوان گفت که سیاست همان کسب قدرت است و حکومت بدون قدرت وجود خارجی ندارد و بی معنا است همان گونه که سازمان بدون مدیریت معنا ندارد. سازمانها برای حفظ و بقای خود وبرای رسیدن به اهداف سازمانی از تاکتیکهای مختلف قدرت استفاده مینمایند. ازجمله این تاکتیکها عبارتند از: ایجاد ائتلاف، مذاکره، پافشاری و تحریم. در این مبحث کشور و حکومت را یک سازمان بزرگ تلقی کرده که زیر سیستمهایش نهادها و سازمانهای دولتی است و محیطش کشورهای دیگر و بعنوان زیرسیستمی از دهکده جهانی است.در این نوشتار تاکتیکهای تحریم و نفوذ از سوی قدرتهای جهانی و تاکتیک مذاکره ایران و شش قدرت(1+5) مورد تجزیه و تحلیل اجمالی قرار میگیرد.

تحریم: رویکردها و به تبع آن اقدامات نظام جمهوری اسلامی در بسیاری موارد از سوی کشورهای قدرتمند و در راس آنها ایالات متحده آمریکا به چالش کشیده شده وساختار و ماهیت و سیاستهای نظام ما با قدرتهای بزرگ منطقه از بسیاری جهات تفاوت فاحش داشته و برهمین اساس برخی از اقدامات  جمهوری اسلامی با واکنشهای شدید قدرتهای جهانی و بعضا" کشورهای منطقه مواجه میشد که مهمترین و پرچالش ترین آنها اقدامات ایران در راستای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای بود. هرسال که میگذشت و دستاوردهای بیشتری کسب میکردیم  بر شدت اقدامات بازندارنده و هجمه ها افزوده میشد و در دولت دوم احمدی نژاد باهمه قوا بر تاکتیک تحریم زوم کرده و از زمانی که قطعنامه ها کاغذ پاره خوانده شد بر شدت تحریمها افزوده شد و هم تحریمهای اقتصادی فراگیرتر و شدیدتر شد و هم حوزه تحریمها گسترش یافت.درمقابل تحریمهای روز افزون و آثار زیانبار آن تاکتیکهایی برای کم اثر کردن و مقابله باآنها انجام شده که از جمله میتوان به سیاست اقتصاد مقاومتی اشاره کرد. با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید به دلایلی تاکتیکهای دو طرف عوض شد.

مذاکره: گرچه غرب متوجه شد که تحریمها اثرات زیانباری به اقتصاد وارد کرد اما این را نیز میدانست که ملت ایران تسلیم زورگویی نمیشود و سیاست نظام به هیچ وجه دست کشیدن از اقدامات هسته ای نیست و این فناوری بومی شده و تحریم و ترور دانشمندان هسته ای مسیر هسته ای را عوض نکرد و گزینه نظامی و بمباران تاسیسات هسته ای هم نمیتواند جلو آن را بگیرد (هرچند روند آنر کند میکرد) چراکه این فناوری بومی شده است. از طرفی میدانست که این دولت با تدبیرومقتدر هم از منافع ملی بشدت دفاع میکند که یکی از نمادهای منافع ملی دستاوردهای هسته ای است وحقوق ملتی که دولت وامدار و برآمده از آن است را محترم میشمارد و جانانه از آن دفاع میکند و هم اهل گفتگو ومذاکره و حل مسالمت آمیز این مسئله است. خواست قدرتهای جهانی در وهله اول مذاکره نبود و هدف اصلی و ایدآل آنها برچیده شدن تاسیسات هسته ای ودست کشیدن از آن بود و از همه اهرمها و تاکتیکها استفاده کرده و گزینه نظامی را روی میز داشتند.پس وقتیکه میگوییم به مذاکره روی آوردند از سر دلخوشی نبود بلکه این مسیر را آنهم در دولت جدید از هرجهت مناسبتر دیدند و دیدیم که در مذاکره نیز از فنون آن بخوبی استفاده کردند تا امتیازات بیشتری بگیرند اما تیم مذاکره کننده هم متعهد به ارزشهای نظام و در حد اعلا دارای عرق دینی و میهنی بوده و هم از تخصص و تبحر بالایی در مذاکره برخوردار بود و دست بالا را داشت. اگر نگاهی به تخصص و تجربیات و سوابق تیم مذاکره کنیم این ویژگی کاملا" مشهود است. مذاکره زمانی مفید است که حرفی برای گفتن وگوشی برای شنیدن داشته باشیم. این دولت هم توانست در مذاکرات اعتماد طرف مقابل را جلب کند و شنود موثر داشته باشد و از حرف منطقی استقبال کند و هم حرفی برای گفتن داشت و با درایت و منطق و استدلالهای قوی از حق مسلم خود دفاع کرد وسرانجام و نتیجه نهایی این مذاکرات "برجام" بود. برجام یک بازی برد-برد بود که سهم ایران از این برد بیشتر از طرفهای مذاکره بود. آینده و تاریخ این موفقیت چشم گیر را بهتر و بیشتر روشن خواهد کرد.

پسامذاکره: پس ازنهایی شدن نتیجه مذاکرات طاقت فرسا و به رسمیت شناختن فعالیت هسته ای در قالب یک توافق موسوم به "برجام" برای عملیاتی شدن آن رهبر معظم انقلاب توصیه فرمودند در این قضیه مجلس کنار گذاشت نشود لذا در صحن علنی مجلس نیز به بحث و سپس به رای گذاشته شد اما از آن فرصت نیز سو استفاده هایی شده و عده ای اندک و افراط نیز بدترین و زشت ترین کلمات و جملات رانثار تیم مذاکره کننده و دولت تدبیر و امید کردند. و دولتمردان با سعه صدر و استدلال جوابهای منطقی را ارایه نمودند و به دغدغه های و نگرانیها و سوالات و ابهامات پاسخ دادند و مجلس بر برجام مهر تایید زد و این مرحله رانیز پشت سرگذاشتند. اما ماجرا به همینجا خاتمه نمییابد. دولتها در راستای منافع ملی خودشان تاکتیکها را عوض میکنند و افراطیون برای نامطلوب نشان دادن برجام و وارونه نشان دادن نتایج پربار آن از هیچ کوششی فروگذار نکردند و از هر فرصتی برای مقابله با دولت استفاده میکنند.

نفوذ: کشورهای قدرتمند جهانی در صنحه جهانی بازیگری میکنند و از هرفرصتی برای پیشبرد اهداف خود که گاها" متضاد با منافع دیگر کشورها از جمله ایران اسلامی است تلاش میکنند. از ارعاب و تحریم استفاده میکنند. گاهی ار در دوستی وارد میشوند. گاهی با تندی و گاهی بانرمش وزمانی هم ممکن است مرموزانه و با تاکتیک نفوذ و..... مشخصه بارز این دولت تدبیرگری است. وقتی سرلوحه امور با سرپنجه تدبیر باشد در کشور داری از آمیزه قاطعیت و انعطاف استفاده میشود. و دولت در سیاست خارجه ضمن انعطاف و پرهیز از دشمن تراشی و برخوردهای افراطی و احساسی در حفظ استقلال و هیمنه  کشور کوشا و هشیار است.مقام معظم رهبری نیز بعنوان شخص اول مملکت نیز با نصایح و دستورات خود راهعبدها را مشخص میکند و هشدارهای لازم را میدهد. ایشان هر از گاهی و به مناسبتهای گوناگون و شرایط و موقعیت کشور و منطقه توصیه هایی میکند و به لحاظ شرعی و قانونی و در جایگاه رهبری و سکانداری این نظام سیاستهای نظام را ترسیم و تبیین میکنند وتذکرات لازم را میدهند و در قضیه برجام با نظر ایشان مذاکرات ادامه داشت و به برجام منجر شد.اما پس از یرجام و امکان تغییر تاکتیکهای طرف مقابل بخصوص آمریکا هشدارهای لازم را دادند و از واژه "نفوذ" را به کار برده و دولت را برحذر داشت از تاکتیک نفوذ آمریکا.این یک امر طبیعی و عادی بود که رهبری معظم توصیه هایی داشته باشد و دولتمردان هم توجه لازم را داشته باشند اما متاسفانه افراطیون بجای اینکه سخنان رهبری را تبیین کنند و بدون انگ زدن و هیاهو روشنگری کنند و راههای نفوذ را برشمرند و دولت را یاری دهند و راهکارهایی راارایه دهند طوری وانمود کردند که این دولت جاده صاف کن نفوذ همه دشمنان به میهن است و وا ملتا و اسلاما سر دادند. به این عده میگویم مگر رهبری از تیم هسته ای تمجید نکرد چرا ساکت شدید. مگر امسال را سال همدلی و همزبانی نامگذاری نکرد. چرا قدمی در این راه برنداشتید و قلمی در این ئخصوص نزدید.خلاصه اینکه این دولت باشیوه خاص و قابل تقدیر و باتدبیر سایه سنگین تحریمها را از سر ملت برداشت و با مذاکره و برجام گزینه نظامی روی ابرقدرتها را به زیر میز کشاند وبا اقتداردر عرصه بین المللی و به پشتوانه این ملت آزاده نفوذ هیچ بیگانه ای را بر نمیتابد اماافراط گرایان مخاف دولت بدانند دیگر حنای آنها رنگی ندارد.. پس شایسته است بیش از این کام ملت را تلخ نکنند.

رجبعلی کرد- مدرس دانشگاه