یک متخصص طب اورژانس گفت: شایعترین علت مرگ و میر در افراد غرقشده، غرقشدگی تَر است که در این حالت، مقاومت ماهیچه حنجره کمتر است و آب به راحتی وارد ریه های مصدوم شده و موجب خفگی میشود.
دکتر حسن برزگری در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه خوزستان، با اشاره به عکسالعملی که بدن انسان هنگام غرق شدن در آب از خود نشان میدهد، اظهار کرد: در اولین واکنش بدن انسان؛ عضله حنجره، برای اینکه مانع ورود آب به ریهها شود، دچار انقباض شده و اسپاسم میکند، ولی همین اسپاسم خود میتواند موجب اختلال در اکسیژنرسانی به خون و متعاقبا به مغز شود و به اصطلاح پزشکی، هایپوکسی (Hypoxia) رخ میدهد و میتوان گفت که مهمترین عامل بروز مرگ در افراد غرق شده، هایپوکسی یا کاهش میزان اکسیژن مغز است.
وی افزود: به مرور و پس از چند دقیقه، اسپاسم حنجره از بین رفته و آب وارد ریهها می شود که این خود موجب تشدید هایپوکسی میشود.
برزگری ادامه داد: این عارضه، به دلیل عدم وجود اکسیژن کافی، موجب از بین رفتن تدریجی سلولهای مغز شده و پس از چند دقیقه، غریق دچار مرگ مغزی میشود.
وی در پاسخ به این پرسش که غرقشدگیها از چه لحاظ تفاوت دارند و دلیل اصلی مرگ و میر در این افراد چیست؟ گفت: غرقشدگیها دو دستهاند که با عنوان "غرقشدگی خشک" و "غرقشدگی تَر" شناخته میشوند. در غرقشدگی نوع خشک، که البته در افراد کمتری اتفاق میافتد، علیرغم اینکه آب به ریههای مصدوم وارد نمیشود، ولی صرفا به دلیل اسپاسم حنجره و کاهش میزان اکسیژن در مغز، میتواند مرگآور باشد.
متخصص طب اورژانس بیمارستان گلستان اهواز افزود: شایعترین علت مرگ و میر در افراد غرقشده، غرقشدگی تَر است که در این حالت، مقاومت ماهیچه حنجره کمتر است و آب به راحتی وارد ریه های مصدوم شده و موجب خفگی میشود.
وی با اشاره به دیگر مواردی که میتواند در میزان آسیبرسانی موثر باشد، عنوان کرد: شور یا شیرین بودن آب نیز میتواند در نوع آسیبرسانی موثر باشد بدین ترتیب که آب شور به دلیل غلظت املاح بیشتر و اُسمولاریته بالا، موجب ورود خون و محتویات خون به ریهها میشود ولی در صورت بلعیدن آب شیرین، به علت اُسمولاریته کمتر، به سرعت از جداره معده و روده ها جذب خون شده و در افزایش فوری میزان حجم خون تاثیر میگذارد و از بين رفتن گلبول های قرمز (هموليز) را منجر میشود. هموليز شديد به اختلال الكتروليتها منجر شده و موجب بروز آريتمی قلبی میشود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در زمینه تفاوت خطر غرقشدگی در آبهای شیرین و آبهای شور، گفت: غرقشدگی در آبهای شیرین مانند آب برخی رودخانهها، استخر، وان حمام یا حوضچه به نسبت خطرناکتر است و آسیبهای جدیتر و مرگباری را به دنبال دارد.
این متخصص طب اورژانس افزود: بسته به گرم یا سرد بودن آب، بروز عوارض در فرد غرقشده متفاوت است؛ هرچه آب سردتر باشد، ممکن است واکنش مغز و بدن کمتر باشد و در نتیجه هایپوکسی دیرتر رخ دهد و فرد بتواند مدت زمان بیشتری دوام بیاورد و در صورت نجات فرد، عوارض کمتری از خود بر جای بگذارد ولی در آب گرم، متابولیسم بدن بیشتر است و در نتیجه هایپوکسی سریع تر و شدیدتر در فرد قربانی نمایان میشود به طوری که فرد با دست و پا زدن بیشتر، انرژی بیشتری را از دست میدهد.
وی در زمینه افرادی که بیشتر در معرض خطر غرقشدگی قرار دارند، اظهار کرد: کودکان و سالمندان، افرادی هستند که بیش از دیگران در معرض غرقشدگی هستند، چرا که توانایی جسمی این دو گروه سنی، کمتر از دیگران است و این میتواند خطرآفرین باشد. گاه حتی گزارشهایی مبنی بر خفگی کودکان کم سن و سال در وان حمام هم وجود دارد.
برزگری گفت: تاکید میشود افرادی که از داروهای خوابآور یا داروهایی که موجب شلشدگیِ عضلات میشود استفاده میکنند، بیمارانی که مبتلا به صرع یا تشنج هستند و یا کسانی که به مواد مخدر و الکل اعتیاد دارند، از شنا کردن حذر کنند.
وی عنوان کرد: برای پیشگیری از غرقشدگی لازم است، نکات مهم و کلیدی را در این رابطه رعایت کنیم. توصیه میشود، افرادی که آشنایی لازم با شنا را ندارند و یا جزو گروههای پرخطر هستند از جمله کودکان، سالمندان، معتادان، تنها شنا نکنند و حتما در نزدیکی غریق نجات یا به همراه یک شناگر زبده، وارد آب شوند و همچنین در قسمت کمعمق شنا کنند تا امکان نجات دادن آنها وجود داشته باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز افزود: پیشنهاد میشود در کنار استخرها، میلههایی برای ممانعت از سقوط کودکان به داخل آب، تعبیه شود.
وی اظهار کرد: گاه مشاهده میشود که شناگران ماهر و افراد زبده نیز قربانی غرقشدگی میشوند، جالب است بدانید که حدود یکسوم قربانیان، شناگران ماهر هستند یا اینکه کسانی هستند که احساس میکنند مهارت لازم را دارند و در نتیجه، همین اعتماد به نفس واهی موجب میشود که به نقاط عمیق آب بروند و در نتیجه، خستگی و عدم هماهنگی جسمی، آنها را طعمه آب میکند. شوخی در حین شناکردن نیز می تواند مرگبار باشد.
این متخصص طب اورژانس با اشاره به خطر ترس و اضطراب در بروز غرقشدگی گفت: معمولا افردی که دچار غرقشدگی میشوند، در اولین مرحله، به خاطر استرس و اضطراب شدید، اقدام به تقلا کردن و دست و پا زدن میکنند که همان طور که گفته شد، این تحرک بیش از حد، موجب افزایش متابولیسم بدن، بروز هایپوکسی و آسیب مغزی میشود. پس به شناگران توصیه میشود، در اولین لحظه احساس خطر، خونسردی خود را حفظ کنند و سعی کنند خود را به سطح آب برسانند و طلب کمک کنند.
وی عنوان کرد: ممکن است در هنگام بروز حادثه، افرادی که در محل حاضرند، بخواهند برای نجات فرد غرق شده وارد آب شوند. به کسانی که شاهد غرق شدن فردی در آب هستند اکیدا توصیه میشود که اگر دورهها و آموزش لازم غریق نجات را ندیدهاند، مطلقا اقدام به نجات غریق نکنند چرا که امکان غرق شدن آنها نیز وجود دارد و برای نیروهای امدادی، نجات یک نفر از غرق شدن، راحتتر از نجات دو یا چند نفر است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز درباره ترتیب اقداماتی که باید پس از خروج فرد از آب انجام شود، گفت: هایپوکسی یا عدم اکسیژنرسانی لازم به مغز، اصلیترین عامل خطر است و مدت زمان بروز آن بسیار حائز اهمیت است. پس به کسانی که آشنایی لازم به اصول غریق نجات را دارند توصیه میکنیم هرچه سریعتر فرد غرق شده را از آب خارج و در اولین فرصت، اقدام به تنفس مصنوعی دهان به دهان کنند.
وی افزود: در این هنگام، سر مصدوم را به عقب متمايل كنيد به صورتي كه دهان كمی بازتر باشد، از اینکه جسم خارجی در راه هوایی وی وجود ندارد، مطمئن شوید و سپس با انگشتان یک دست، سوراخهای بینی را بگیريد.
برزگری ادامه داد: دهان خود را به طوري كه كاملا اطراف دهان مصدوم را بگيرد، روی دهانش بگذاريد و با يك بازدم عميق، هوا را وارد کنید. وقتی قفسه سينه مصدوم مقداری بالا آمد، همزمان دهان خود را از دهان فرد جدا كرده، بينی او را آزاد بگذاريد و خودتان برای تنفس بعدی نفس بگيريد. این کار را هر ۵ تا ۶ ثانیه یک بار تکرار کنید و پس از تغییر رنگ کبودی مصدوم، فورا نیروهای امدادگر را خبر کنید.
وی عنوان کرد: حتی اگر مشاهده شد که فرد نجات داده شده از آب، علائم یک مصدوم را ندارد، باز هم ضروری است که نیروهای امدادگر در جریان موضوع قرار بگیرند زیرا برخی علائم ممکن است با تاخیر نمایان شوند.
این متخصص طب اورژانس با اشاره به اقدامات غیراصولی که میتواند موجب خطر بیشتر شود، گفت:-خارج کردن محتویات معده، با وارد کردن فشار به شکم و مانورهای غیراصولی دیگر نیز بسیار خطرناک است زیرا ممکن است محتویات معده، خود موجب بستن راه هوایی مصدوم و بدتر شدن اوضاع شود و تنها لازم است مصدوم را به صورت خوابیده به پهلو قرار دهیم تا خود به خود این محتویات خارج شود. اگر کسی بر اثر شیرجه زدن در نواحی کم عمق، مصدوم شده باشد، احتمال مصدومیت گردنی و نخاعی برای وی مطرح میشود که در این موارد، به پهلو خواباندن مصدوم توصیه نمی شود.