سیاست های غلط انتقال آب بین حوزه ای در ایران

نشست بررسی مسائل آب استان خوزستان با حضور جمعی از نخبگان حوزه مهندسی آب ،رییس كمیسیون كشاورزی و آب اتاق بازرگانی ایران،رییس اتاق بازرگانی صنایع ،معادن و كشاورزی اهوازدرمحل این اتاق برگزار شد.

دراین نشست دكتر مهدی قمیشی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز وصاحب نظر در مسائل آب استان گفت: چالش آب ، مساله ای نیست كه درمرزهای مشخصی ، تعریفی برای آن ارائه كرد .باید برای این موضوع تعریفی ملی داشته باشیم،مشكل خوزستان نبود یك برنامه مدون ملی برای آب است این بدان معنا نیست كه كاری دراین زمینه انجام نشده بلكه آمایش سرزمینی دربخش آب نداریم یا اگرداریم تا حالا نادیده گرفته شده است.

وی افزود: بحث اول در موضوع آب لزوم ملی نگری است، آمایش سرزمینی دربخش آب و كشاوری تعریفی را به عنوان پروتكل ملی دراختیار ما قرار می دهد، ما كشور كم آبی هستیم بنابراین باید در تعریف موارد مصرف آب موجود كشورمان براساس اولویت بندی و دیدگاههای كلان نگر مدیریت كنیم.

وی ادامه داد: نكته دراین است كه ما با داشتن برنامه های كلان دردهه های اخیر آنقدر بی برنامگی بر مدیریت آب كشور حاكم شده كه اكنون با كلافی از معضلات درهم ریخته روبرو هستیم.

وی گفت: زمانی بود كه به دلیل ملاحظات مدیریتی ومحدودیت منابع آب با توجیه علمی ومنطقی ،اجازه توسعه كشاورزی دراستان بسیار محدود داده می شد امااین وضع آشفته وبی سامان از هنگامی آغاز شد كه دربالادست حوزه های رودخانه ای استان تعداد زیادی مجوز آب داده شدوبه تبع آن به ناچار مجوز برداشت آب درخود استان نیز صادر شد.

وی ادامه داد: بعد ازآن كم كم اجازه برداشت از مخازن هم داده دشد واز بالادست كارون واز قسمت هایی ازمسیر آن درپایین دست نیز اجازه برداشت دادندیعنی اصرار براجرای یك یا چند برنامه غلط صدبرنامه و مجوز غلط دیگر را نیز درپی داشت.

وی بر لزوم بازگشت به مدیریت خردورزانه آب راتنها راهكار اصلاح ورفع مشكلات به وجودآمده در حوزه آب استان عنوان كرد.

دراین نشست دكتر 'سید محمود كاشفی پور' عضو هیات علمی دانشكده كشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز طی سخنانی گفت: ما در حوزه آب با كمبود منابع آبی مواجه هستیم ولی متاسفانه به رغم این كمبود عنوان می شود كه خوزستان آب زیادی دارد و هر روزه طرح های مختلفی برای برداشت آب ازمنابع آبی منطقه ارائه می شود.

وی اضافه كرد: چالش دوم آب استان عدم انطباق مدیریت ها و وظایف در بالادست و چالش سوم كیفیت نامناسب آب استان است،متاسفانه هیچ مدیریت جامع كیفی برروی آب استان وجودندارد به ویژه با خشكسالی های اخیر كه مزید برعلت شده وكیفیت آب را پایین تر هم آورده اند.

'محمد رضا شمسایی 'كه یك دهه مدیریت سازمان آب و برق خوزستان را در سابقه فعالیت های اجرایی خود دارد نیز دراین نشست گفت: عدم شناخت وضعیت روز دنیا و ملاك های مدیریتی و سیاست های دنیا دربخش آب یكی از مشائل عمده مدیریت آب دركشورماست.

وی افزود: در چهار تا پنج دهه گذشته سیاست های دنیا درحوزه مدیریت آب از سیاست مبتنی بر رویكرد راندمان آبیاری،میزان تولید محصول استراتژیك ،میزان ارزش افزوده،بهره وری و آب مجازی تغییركرده ولی دركشور ما هنوز نگرش ها بر مدیریت متمركز بر رویكرد میزان بهره وری می چرخد.

وی گفت: بر اساس آخرین رویكرد كه برشاخص آب مجازی مبتنی است برای تصمیم گیری درزمینه مصرف منابع آب به این موضوع پرداخته می شود كه به ازای هرمحصول نهایی چقدر آب مصرف شده است به عنوان مثال برای تولید هر بطری 250سی سی آب معدنی كه هر روزه ما به وفور مصرف می كنیم 53لیتر آب مصرف می شود!

شمسایی گفت: من به جرات ادعا می كنم كه دركشور ما دیدگاه مسوولان و تصمیم گیران ازرویكرد محصولات استراتژیك جلوتر نیامده و به سه شاخص دیگر هنوز نرسیده ایم بنابراین اولین مشكل ما عدم توجه به سیاست های روز ومطرح دنیا درعرصه آب و كشاورزی است.

وی اضافه كرد: عدم توجه به مسائل مغز افزاری ومدیریتی دربحث آب و كشاورزی مشكل دوم ماست .پس از جنگ كه همه زیرساخت ها ازبین رفته بود ما واقعا نیاز به توسعه فیزیكی دركشور داشتیم ولی ازحدود هفت الی هشت سال پیش به این طرف نیازاصلی ما توسعه بخشی مدیریت و بحث های مغزافزاری است

وی خاطرنشان كرد: ولی نه درمجلس ونه در دولت كسی به این امر توجهی نمی كندبه همین دلیل هر وزیری كه روی كارمی آید دغدغه اش توسعه فیزیكی امور است .علت اینكه دربرنامه سوم،چهارم و پنجم توسعه دربحث بهره وری حتی به شاخص نیم درصد هم دست نیافته ایم بخاطر عدم توجه به بحث های مغزافزاری ومدیریتی است.

شمسایی گفت: ما امروز به جای احداث سد وشبكه های آبیاری باید به دنبال مباحث مغزافزاری برویم ،امروز كسی این حرف ها را می زند كه خود مجری تعدادی از بزرگترین پروژه های عمرانی و سدسازی كشور بوده است ولی این ها واقعیت های مطرح دركشوراست.

وی تصریح كرد: همین سیاست های غلط انتقال آب بین حوزه ای 50سال است در دنیا منسوخ وكنار گذاشته شده ولی در جمهوری اسلامی از مباحث مطرح و رایج ودربورس تصمیم گیری هاست .علت آن هم كم تجربگی،بیسوادی و توجه به مسائل قومی و منطقه ای است.

وی گفت : این از معضلات جدی ماست كه مسوولان به جای اندیشه به بیشترین بهره وری به مسائل قومی ومنطقه ای می نگرند.

این كارشناس حوزه آب كشور اظهار داشت:متاسفانه تمام دولت های اخیر توجه بیش ازحدی به مسائل ساخت داشته اند،ومتاسفانه دولت اخیر هم به مسائل مغزافزاری و مدیریتی توجه نكرده و به همان راه دولت های قبلی كشیده شده است .این رویكرد برای دولت های قبل توجیه داشت ولی امروز دیگر توجیهی ندارد.

وی گفت: در 30سال گذشته درتمام كشورهای پیشرفته دنیا كسی دنبال سد سازی وتوسعه شبكه های زهكشی وابیاری نرفته بلكه تاكید بر فعالیت های آبخیزداری وتوسعه شبكه های ابیاری تحت فشار بوده است .ما نیز حداقل در 10الی 12سال اخیر می بایست به جای سد سازی بر فعالیت های آبخیزداری واستفاده از فناوری های روز وكارآمد به جای توسعه فیزیكی متمركز می شدیم.

وی با انتقاد از طرح فدك گفت: این طرح صد در صد انحرافی و غلط است،به جای ان باید به دنبال استفاده از فناوری های نو برویم.

وی همچنین برلزوم توسعه وتقویت تشكل های مردم نهاد درحوزه حفاظت از رودخانه هاتاكید كرد.

دراین نشست كمیت آب در دسترس درحوزه های رودخانه های استان خوزستان ،كیفیت آن ،رشد كند پروژه ای شبكه های آبیاری مسائل مدیریتی حوزه آب،مدیریت حفاظت،بهره برداری و نگه داری از رودخانه ها،پسابها،سیستم های آبیاری سنتی،الگوهای كشت ،استفاده از ظرفیت تشكل های مردم نهادو...مورد بحث و تبادل نظر قرارگرفت.

به گزارش ایرنا ، این نشست درراستای تشكیل یك 'كمیته آب' فعال دراستان خوزستان به همت كمیسیون كشاورزی وآب اتاق بازرگانی ، صنایع ،معادن وكشاورزی اهواز برگزارشد ودرآن نحوه تشكیل كمیته واهداف عمل ومحورهای مورد نظر درآن مورد بحث و بررسی قرارگرفت.