خوشبختي در فنجان قهوه و اشكهاي شمع

قصه پر غصه دعواي عروس و خواهرشوهر هر روز در گوشه کنار شهر ما تکرار مي‌شود و آتش مشکلات و اختلافات زيادي را شعله ور مي‌کند اما برخي براي حل مسئله زندگي خود بدترين راه ممکن را انتخاب مي‌كنند.

درمورد زادگاه اصلی فال، اتفاق نظری وجود ندارد اما آنچه مسلم است تاریخچه فال به اقوام آریایی برمی‌گردد و بدین ترتیب تاریخ جادوگری و فالگیری به شرق می‌رسد. اما محققان می‌گویند مردم برخی کشورها از نظر آمار مراجعه به فالگیر، گوی سبقت را از سایر مردم دنیا ربوده‌اند؛ انگلیسی‌ها و رمانیایی‌ها از جمله این افراد هستند ولی باید به این آمار ایرانی‌ها را هم اضافه کرد.

با وجود شکایت‌هايی که هر روز در محاکم قضایی علیه رمال‌ها مطرح می‌شود باز هم برخي از مردم به این گونه افراد مراجعه کرده وفریب این دست افراد دغل باز را می‌خورند.

نگاهي اجمالي به پرونده‌هاي موجود در شعب مختلف دادگستري و دادگاه‌هاي خانواده نشان مي‌دهد كه درصد بالايي از معضلات به وجود آمده براي خانواده‌ها ناشي از فعاليت شياداني است كه به عنوان فالگير و رمال در جامعه شناخته مي‌شوند. اين در حالي است كه مطابق بند 18 ماده 3 قانون مصوب 1324 هرگونه فالگيري و رمالي جرم تلقي مي‌شود و براي مجازات 1 تا 7 سال حبس و پرداخت جزاي نقدي در نظر گرفته مي‌شود.

*زنان؛ مشتريان پر وپا قرص

آسیب شناسان اجتماعی معتقدند فالگیرها افرادی هستند که بیشتر از آنکه به علم پیش گویی مسلط باشند به علم روانشناسی مسلطتند. چرا که آنها با دقت در عکس العمل‌ها و هیجانات مشتری‌هایشان و با توجه به سن و سال مشتری و نیازهای متناسب با آن سن و سال مطالبی را برای مشتری عنوان می‌کنند که خوشایند اوست و مشتریان ساده که به تصور تحول عظیم در زندگیشان به آنجا می‌آیند و منتظرند که هنگام بیرون رفتن از آن خانه، تمام بار مشکلا تشان همانجا بماند و آنها سبک بال و آسوده خاطر و بدون هیچ مشکلی آنجا را ترک کنند.

نوشتن نسخه‌های خوشبختی، فروش مهره و روغن مار، انرژی درمانی، بخت گشایی با نعل اسب، پیدا کردن دزد با آيینه بینی، يافتن کارپردرآمد، درمان نازایی، بهترشدن اخلاق همسران و....از جمله مواردي است که این گونه رمالان ادعای انجام آن را دارند و در نهایت به این وسیله بازار خود را پررونق می‌کنند.

رمالان وفال نویسان با به تصرف درآوردن افراد، معمولا زنان، که هریک در پی حل شدن مشکل خود به آنها مراجعه می‌کنند اغلب با نوشتن نسخه‌های دروغین و در اختیار قراردادن داروهای گیاهی عجیب وغریب مردم را فریب می‌دهند.

با وجود اينکه ادعاهای فالگيرها، پيشگوها و جن گيرها توجيه علمی ندارد، ولی بسياری از مردم هنوز برای رفع مشکلات خود به آنها رجوع می کنند.

فالگيران، دعانويسان و جن گيران بسيار معروفی در خوزستان هستند که شجره نامه‌های طولانی دارند. زنان و مردانی که می‌گويند به شکلی موروثی و يا پس از طی طريقت نزد فالگيری در شهرستان‌هاي ديگر و حتی در خارج از خاک ايران در نجف و دهلی و بغداد، آموزش ديده و به گفته خودشان به حل امورات و مشکلات مردم مشغول شده‌اند. بيشترشان خود را بی نياز از مسائل مالی و خدمتگزار مردم می‌دانند، گرچه پولی که آنها از مردم مطالبه می‌کنند، رقم بالايی است.

*صف‌هاي بلند؛ آرزوهاي دور

مردم زيادی از تمامی اقشار جامعه شهری روزانه و حتی در ساعات شب در منزل و کوچه، با وجود گرفتن وقت قبلی، صف بسته‌اند. بسياری از اين افراد خود را مغلوب شرايط اجتماعی و اقتصادی دانسته و خواهان نجات هستند.

در مراجعه به اين مکان‌ها با زنان و مردانی متفاوت برخورد کردم. از زن خانه دار تا کارگر، پسر و دختر دبيرستانی گرفته تا بازاری، مکانيک، کارگردان سريال طنز تلويزيون، فلان خواننده پاپ، هنرمند، معلم، نويسنده، کارمند، دانشجوی فوق ليسانس، پيک موتوری، روزنامه نگار و زن خيابانی در اين صف‌ها می‌ايستند. چشم‌هايشان پر از اميد است و اصلا از پولی که بابت فال، دعا و يا جن گيری می‌دهند ناراحت نيستند .

خانمی که خود فریب یکی از این رمالان را خورده است، می‌گوید: از چند ماه پیش با شوهرم اختلاف پیدا کردم به طوری که دیگر حاضر به ادامه زندگی با هم نبودیم.

یکی ازدوستانم با اطلاع از وضعیت زندگی و مشکلاتی که با شوهرم پیدا کرده بودم به من پیشنهاد داد تا با مراجعه به یک زن رمال وفالگیر از او کمک بگیریم.

پس از چند روز به خانه زن رمال رفتم. او پس از نگاه کردن به دست‌ها و چشمانم گفت: دو طلسم در زندگیت وجود دارد كه اگر این طلسم‌ها از بین نرود، مشکلات زندگی‌ام بیشتر شده و همسرم مرا طلاق خواهد داد، پس از مکالمه با زن رمال، چند بار دیگر به ملاقاتش رفته وهر بار40 هزار تومان به او پرداخت کردم. زن رمال چيزهاي نامفهومي را به دخترنوجوانش می‌گفت واو با نوشتن روی کاغذ، آنها را به من می‌داد و مانند مادرش تاکید می‌کرد که حتما باید طبق نسخه‌ها عمل کنم در غیراین‌صورت طلسم زندگی‌ام باطل نخواهد شد.

زن در ادامه صحبت‌های خود می‌افزاید: همه کارهایی که زن رمال ودستیارش دخترجوان گفته بود به مدت یک ماه انجام دادم اما بی نتیجه بود وقتی دوباره به خانه رمال رفتم، از او خبری نبود و همسایه‌ها می‌گفتند به سفررفته است. همان روزدیدم زنان ودختران جوان دیگری نیز مقابل خانه زن رمال آمده بود واز او که به بهانه رمالی از آنها کلاهبرداری کرده، شکایت دارند آنجا بود که متوجه شدم من نیزدر دام او گرفتار شده‌ام.

*رمالي يا روانشناسي

به نظر می‌رسد هیچکس این رمال‌ها را که دکان دروغ فروشی آنها هم بدون ترس از دستگیری گشوده‌اند، نمی‌بیند و این درحالی است که عوارض چنین مراجعاتی می‌تواند زندگی اجتماعی و خانوادگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد.

یک محقق، جامعه شناس و متخصص علوم رفتاری با تاکید بر اینکه گرایش به رمالی وفالگیران به علت عدم توانایی برخی گروه‌های اجتماعی در تجزیه وتحلیل مسائل زندگی صورت می‌گیرد، می‌گوید: کار رمال‌ها و فالگیران، دورشدن از عقلانیت اجتماعی است.

دکتر غلامرضا علیزاده درباره علل پدیده‌هایی همچون رمالی اظهار می‌دارد: وقتی بسیاری از اهداف اجتماعی حالت رویایی وچشم انداز دست نیافتنی می‌یابند و تحقیق ودستیابی به آنها در واقعیت امر امکان‌ناپذیر می‌شود، تخیلات رویاپردازی و گرایش به عوامل خارج از فضای هستی اجتماعی از جمله رمالی، فال بینی، جادو و جنبل رشد می‌کند.

وی مي افزايد: به نوعی پدیده‌های گرایش به طالع بیینی وفال بینی ومراجعه به رمال در شرایطی ایجاد می‌شود که یک جامعه و برخی گروه‌های اجتماعی، قدرت تجزیه وتحلیل وتبيین چرایی‌هاي مسائل موجود را ندارد. این نوع گرایش در گروه‌های اجتماعی رشد می‌کند که ابزار و وسایل نهایی شده را برای رسیدن به هدف‌های فرهنگی و اجتماعی بسیار بعید و دور از دسترس می‌بینند و چون از مسیرهای تعیین شده قانونی تحقق آنها را میسر نمی‌یابند به عواملي بيرون از واقعیت اجتماعی پناه می‌برند.

این متخصص علوم رفتاری یادآور مي‌شود: بسیاری از کسانی که حتی رمالی، کف بینی و جن گیری را به گفته خودشان انجام می‌دهند در زندگی‌های روزمره خود درمانده‌اند. کسی که خود نتوانسته زندگی اش را پیش ببرد چگونه می‌تواند با نشستن در گوشه خیابان مشکلات دیگران را حل کند؟ از سوی دیگر، مراجعه‌کنندگان از نظر روانی تنها نیاز دارند حرف‌های خوشایند بشنوند و حاضرند برای شنیدن آنها امکاناتی فراهم کنند.

دکتر علیزاده تصريح مي‌كند: ناتوانایی افراد در حل مشكلات خود موجب می‌شود آنها به سمت کسانی بروند که خودشان در زندگی هیچ نوع موفقیت، خوشبختی و شادکامی نداشته‌اند. افرادی که خود در جامعه درمانده هستند و به اهداف خود نرسیده‌اند اما می‌خواهند برای دیگران اهدافی تعیین کنند.

همان طور که تب در وجود انسان نشان دهنده یک کانون بیماریزاست، وجود این عوامل در جامعه و رشد آنها نشان دهنده دور شدن بخشی از گروه‌های اجتماعی از عقلانیت اجتماعی و گرایش آنها به تعطیل کردن عقل وخرد در فرآیند زندگی اجتماعی است. به طبع، چنین گرایشي می‌تواند به توسعه کشور لطمه جبران ناپذیری واردسازد زیرا منابع انسانی مهم‌ترین عامل توسعه کشورهستند و اگر آنها کار، تلاش و جهاد اقتصادی را سرلوحه دستیابی به اهداف زیستی خود تلقی نکنند، به طور طبیعی تلاش مضاعفی را به کارنخواهند داد و برای رسیدن به اهداف اقتصادی واجتماعی به عوامل موهوم متوسل می‌شوند.

درنتیجه مراجعه به فالگیر و رمال برای درمان بیماری‌های رواني وحتی مشکلات روزمره، صرفا کاری شخصی و در چارچوب اختیارات افراد نیست چرا که عوارض آن می‌تواند دامنگیر فضای خانواده و جامعه شود. بر این اساس، لازم است مسئولان مربوط با در نظرداشتن آموزش‌های لازم از طریق رسانه، برنامه‌سازی در صدا و سیما یا با راهنمایی وآموزش والدین از طریق مدارس، خانواده‌ها را از سوء تاثیر چنین مراجعاتی آگاه کنند.

گزارش: سميه گل بامكي