شیر سنگی در دیار بختیاری

سعید شاپیری : یکی از آیین های فرهنگ بختیاری بر پا داشتن مراسم شیر سنگی و برد شیر است ؛ این قوم شیر سنگی را نشانه شجاعت و دلاوری می دانند و در واقع شیر سنگی مجسمه هایی اند که در گذشته به دست سنگ تراش تراشیده می شدند و آنها را روی قبر افراد شجاع و دلیر ایل بختیاری قرار می دادند. نماد شیر علاوه بر این تندیس در قالی و گلیم و گپه هایی که بختیاری ها می بافند نیز دیده می شود.

در گویش بختیاری به این مجسمه ها بردشیر می گویند.  منطقه بختیاری سرزمین شیر سنگی است. این مجسمه های شیری هنوز هم در قبرستان قدیمی بختیاری دیده می شود و در گذشته مکان شهدای ایذه باقی مانده از زیباترین و خوش نقش ترین شیر سنگی محسوب می شوند. شیر سنگی برای قوم بختیاری تنها نماد غیرتمندی و بی باکی و زورمندی نبوده و بلکه نمادی مذهبی نیز در قالب تسبیح  روی پیکره شیر سنگی حک شده و به آن جلا و عظمت بخشیده اند. شیر های سنگی بزرگ و کوچک با غرور و عظمت بی بدیل  یکی یکی رخ نمایی می کنند و نشان از دلاوری و قهرمانی در میان این مردان از شیر های سنگی در هیچ جای ایران به اندازه استان دخوزستان و شهر ایذه به چشم نمی آیند؛ اما گویا همین فراوانی  و پراکندگی از بین رفتنشان را امری عادی جلوه داده و در نظر مردم و مسئولان از ارزش و اهمیت آنها کاسته  است. شیرهای سنگی قابل جابجایی و در معرض تخریب اند. بسیاری از آنها به سرقت رفته و شماری هم شکسته شده اند یا در لا به لای  درزهای دیوار و ساختمان بکار رفته اند .

شیر سنگی به دو نوع مسلمان و کافر تقسیم می شوند. نوع اول  رنگ گندمگون زرد روشن دارند و نوع دوم قهوه ای رنگ با یال سیاه است. آنان معتقدند اگر یکی مورد حمله شیر مسلمان واقع شود باید کلاه خود را از سر بردارد و در نهایت ادب و خضوع به نام علی ( ع) آن را تسلیم کند که وی او را ببخشد. شیر با شیران  درخواست  پی کار خواهد داشت ؛ اما اگر شیر کافر باشد توجه نخواهد کرد. هنوز هم مراسم سنتی هنگامی که شخصی دچار ضعف دستی شده او را از زیر تنه شیر سنگی عبور می دهند. زیرا بر این باورند که ترسش خواهد ریخت ؛  اما هنگامی که فردی سیاه سرفه می شود زیر تنه شیر گودالی را  پر از آب می کنند و بیمار را  اجبار می کنند که از آن آب بنوشد تا سلامتی را باز یابد.