پنجم مهرماه هر سال یادآور سالروز شکست حصر آبادان در سال 1360 و عملیات ثامن الائمه (ع) با رمز «نصر من الله و فتح القریب» در سه محور دارخوین، فیاضیه و جاده آبادان - ماهشهر است، ولی با گذشت حدود سه دهه از پایان جنگ، مردمان این خطه همچنان از برخی امکانات اولیه محرومند.
نامش «آبادان» بود با یک دنیا آبادانی و رونق؛ حالا زخم های هشت سال دفاع مقدس از آن شهری با شهرت «جنگ زده» ساخته است، «آبادان» باگذشت بیش از یک ربع قرن از پایان جنگ دیگر آبادان نشد.
آبادان از معروف ترین شهرهای نفتی خاورمیانه بوده که در 100 سال گذشته به وجود آمده است.
اگرچه قبل از نفت به واسطه بخش کشاورزی و تولید خرما، صید ماهی و اندک تجارتی در مناطقی نظیر بندر اروندکنار، بندر چوئبده و یا اطراف زیارتگاه خضر نبی جمعیت قلیلی مستقر بود، اما آبادان به واسطه حضور صنعت نفت شاکله شهری به خود گرفت.
با کشف نفت در کوه های مسجدسلیمان و تصمیم به انتقال آن از طریق مرزهای آبی، چند گزینه طرح و بلافاصله از میان آنها جزیره آبادان انتخاب شد.
گزینه ای که بیشتر تحت تاثیر اقلیم منطقه بود تا یک تصمیم سیاسی، بر این اساس، آبادان پس از ۲ دهه به معروف ترین شهر نفتی خاورمیانه تبدیل شد و نقش استراتژیک آن در جنگ جهانی دوم و محوریت آن در جنبش ملی شدن صنعت نفت از آن چهره ای جهانی ساخت.
مهاجرت مردم از گوشه و کنار کشور به آبادان موجب شد که در دهه ۳۰ جمعیت آن بیش از دو برابر جمعیت شهر اهواز با قدمتی بیش از یک هزار سال شود. رشد اقتصادی و رشد جمعیت شهرستان آبادان بیشتر تحت تأثیر ساخت و سازهای صنعتی و غیر صنعتی بخش نفت شکل گرفت.
ساخت پالایشگاهی بزرگ که سال ها لقب بزرگ ترین پالایشگاه جهان را یدک می کشید در کنار ساخت وسازهای مناطق اداری، مسکونی، تفریحی و آموزشی سبب مهاجرت افراد و خانواده هایی شد که برای زندگی بهتر و رفاه بیشتر راهی آبادان می شدند.
*** جنگ و بازگشت به عقب آبادان
تحمیل جنگ هشت ساله بر این منطقه، سرنوشت ساحل آرام آبادان را کاملا متلاطم و دگرگون کرد. در آخرین روزهای شهریور ۱۳۵۹ جنگ با یورش ددمنشانه ارتش عراق علیه ایران آغاز شد.
چرایی و چگونگی آغاز جنگ و اینکه چگونه فرزندان این مرز و بوم از کشور دفاع و ایستادگی کردند خود داستانی است مفصل که خارج از چارچوب نوشتار حاضر است.
تیرماه ۱۳۶۷ با پذیرش قطعنامه ۵۸۶ آتش بس اعلام و تلاش برای بازسازی مناطق آسیب دیده از جنگ هشت ساله همچون شهرستان آبادان از سال ۱۳۶۸ آغاز شد. اگر چه بعد از چند سال به صورت رسمی ختم بازسازی اعلام شد اما وضعیت شهرهای آبادان و خرمشهر به گونه ای است که گویی جنگ هشت ماه پیش به پایان رسیده است.
شاید علت این موضوع در تعریف و تلقی بازسازی است که گویا در وصله و پینه کردن در و دیوار و خیابان ها خلاصه شده است. پس از پایان جنگ تحمیلی، بازسازی آبادان و خرمشهر و دیگر شهرهایی که در آن دوره آسیب دیده بودند، آغاز شد ولی این دو شهر که به علت قرار گرفتن در کانون اصلی حملات دشمن بیشترین خسارت ها را متحمل شده بودند هنوز به صورت مطلوبی بازسازی نشده اند و آثار جنگ در جای جای این شهر ها قابل مشاهده است.
از سویی دیگر مردم معتقدند، مسئولان فقط در سالگرد آزاد سازی خرمشهر و یا سالگرد شکست حصر آبادان به یاد این دو شهر می افتند که آن هم پس از برگزاری چند مراسم تشریفاتی به پایان می رسد.
*** مشکلات انباشته آبادان و خرمشهر
مردم ابادان و خرمشهر با گذشت حدود 30 سال از پایان جنگ، هنوز با مشکلات زیرساختی نظیر بیکاری بالا، فرسودگی بیش از حد شبکه آبرسانی، روان شدن فاضلاب در برخی مناطق شهر و نامناسب بودن فضای معماری شهری در مقایسه با دیگر شهرهای کشور دست و پنجه نرم می کنند.
*** انتقاد نمایندگان آبادان در مجلس از وضعیت تامین زیرساخت های شهرستان
غلامرضا شرفی، عامر کعبی و جلیل مختار سه نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی نسبت به وضعیت آب شرب و کشاورزی شهرستان انتقاد کردند.
غلامرضا شرفی نماینده آبادان و عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در نشست بررسی مشکلات آب شرب و کشاورزی و برق روستاهای شهرستان آبادان در فرمانداری گفت:پس از گذشت ۲۷ سال از پایان جنگ تحمیلی در اصلی ترین مطالبه مردم نظیر تامین آب شرب سالم و بهداشتی و تامین زیرساخت های اولیه شهری، مشکل داریم.
وی اظهار داشت:در بخش آب مردم آبادان زخم خورده هستند، یک روز خون مردم آبادان به خاطر آب هدر رفت و یک مسئول نیز جوابگو نبود، امروز نیز وضعیت آب شرب مردم در حد بحرانی است.
شرفی گفت:امروز وضعیت آب آبادان از زمان جنگ بهتر نیست و با همه این کاستی ها مردم هنوز به مسئولان امیدوار هستند.
**کعبی:نتوانستیم به صورت ۱۰۰درصد مشکل مردم را برطرف کنیم
دیگر نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص گفت:بسیاری از مشکلات موجود در آبادان در سایر مناطق کشور برطرف شده و در سال های پس از جنگ تحمیلی در هیچ بخشی نتوانستیم به صورت ۱۰۰درصد مشکل مردم را برطرف کنیم.
کعبی گفت:نارضایتی مردم در بخش آب به خصوص روستاها بیش از سایر مناطق است و نیاز است برای رفع این مشکلات، کار جهادی شود، اگرچه در بخش بهداشت و اشتغال نیز مشکل داریم.
وی به هدر رفت ۵۰درصدی آب شرب در شهرستان آبادان اشاره کرد و گفت:از سال ۱۳۶۹ تاکنون ۲۰۰هزار میلیارد ریال اعتبار در بخش آب شهرستان آبادان هزینه شده است، در این مدت چه مشکلی در این بخش برطرف شده است.
نماینده مردم آبادان و عضو کمسیون اقتصاد مجلس شورای اسلامی افزود:در چند سال گذشته خروجی مناسبی در هزینه کرد اعتبارات دولتی نداشتیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به مشکل کشاورزی آبادان اشاره کرد و گفت:در حالی سال گذشته خرمای کشاورزان به قیمت ۹۰۰ هزار ریال از سوی برخی دلالان خریداری شد که با کمی فرآوری می شود آن را با ارزش افزوده بهتری خرید و به فروش رساند.
کعبی گفت: تاکنون نیز خسارات خشکسالی به کشاورزان پرداخت نشده که این مهم باعث ناتوانی مالی آنها شده است. وی اظهار داشت: اجرای طرح نیشکر در بالا دست شهرستان آبادان باعث شوری آب کشاورزی و تخریب نخلستان های پائین دست شد، امروز حق نداریم طرح هایی تعریف کنیم که با انجام آن باعث آبادای در منطقه ای و خرابی منطقه دیگری شویم.
وی افزود: بیکاری بالای جوانان از مشکلات عمده در آبادان است و وجود ۶۰ هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی گواه این مدعا است
**جلیل مختار:مشکل آب شرب در روستاها جدی است.
جلیل مختار دیگر نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص با بیان مشکل آب شرب و کشاورزی در روستاهای آبادان افزود:مشکل تامین آب شرب در روستاها بسیار جدی است.
وی افزود:بیشتر انتقاد مردم در بحث آب در روستاها است. عضو کمیسیون احتماعی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از وضعیت کشاورزی در شبه جزیره آبادان افزود:خرمای با کیفیت کشاورزان به علت نبود کارگاه های لازم برای عمل آوری و بسته بندی به قیمت پایین خریداری می شود.
وی افزود:در بخش ترویج کشاورزی نیز اقدام مثبتی در روستاها انجام نشده است. وی همچنین از پیگیری برای تاسیس شرکت آبفای اروند در خرمشهر و آبادان خبر داد و گفت:سازمان منطقه آزاد اروند بتواند کمک های مالی را به صورت مستقیم دهد.
مختار همچنین، کمک مالی سازمان منطقه آزاد اروند به شرکت آبفار برای نوسازی شبکه انتقال آب و اجرای طرح های آبرسانی را خواستار شد.
*** اسماعیل زمانی؛ تشریح مزیت های منطقه آزاد اروند برای سرمایه گذاری پربازده
اسماعیل زمانی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند - محدوده آبادان و خرمشهر- با بیان مشکلات انباشته این منطقه می گوید:متأسفانه در دوران بازسازی به ساخت اماکن عمومی و اداری بسنده شد و نتوانستیم جمعیت قبل از جنگ را به آبادان و خرمشهر برگردانیم.
زمانی می گوید:با پایان جنگ، سرمایه گذاران و تولیدکنندگانی که در بخش های مختلف این منطقه نظیر کشتیرانی، تجارت، کشاورزی و اقتصاد نفت فعالیت می کرده و خود تولیدکننده بودند دیگر باز نگشتند.
زمانی می افزاید:دو گروه پس از جنگ به منطقه بازگشتند، یک گروه حقوق بگیران و کارمندان دولت بود که باید باز می گشتند و دیگر، افرادی بود که از توان مالی مورد نیاز برخوردار نبودند و برای دذریافت کمک از نهادهای حمایت کننده به شهر بازگشتند.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند همچنین با تشریح اقدامات انجام شده برای رونق بیش از پیش شهرهای آبادان و خرمشهر می گوید:20 هزار واحد صنفی در شهرهای آبادان و خرمشهر و چند هزار شرکت خصوصی از معافیت مالیاتی و ارزش افزوده در منطقه آزاد بهره مند شدند که این موضوع، کاهش 20 درصدی هزینه های زندگی مردم نسبت به سایر نقاط کشور کاهش را نشان می دهد.
وی همچنین با بیان اجرای حصارکشی محدوده منطقه آزاد اروند، گفت:حصار منطقه آزاد تکمیل شده است و با همکاری بین بخشی گمرک بزودی در دروازه های آبادان و خرمشهر مستقر شده و این دو شهر از مزیت های کامل منطقه آزاد برای مردم و مسافران ورودی برخوردار می شود.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در ادامه سخنانش بیان اینکه این سازمان به دستگاه ستادی و مدیریتی کلان تبدیل شده است، گفت:در این راستا برای توسعه اقتصادی منطقه، تسهیلات و ا مکانات به طور کامل فراهم شده است و بخش خصوصی و سرمایه گذاران داخلی و خارجی می تواند از شرایط و امکانات موجود به نحو مطلوب بهره برداری کند.
وی همچنین با تبیین اهداف کلان و استراتژیک توسعه ای محدوده منطقه آزاد اروند، استفاده حداکثری از ظرفیت های این حوزه نظیر گردشگری آبی و صنعتی را یادآور شد و گفت:برنامه ریزی های این سازمان برای افق کلان 20 سال آینده شهرهای آبادان و خرمشهر و تبدیل شدن این شهرها به کلانشهر می باشد.
*** منطقه آزاد اروند به قطب فولادسازی کشور تبدیل می شود
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند همچنین در سخنان دیگری در جمع رسانه ها، گفته است:با برنامه ریزی انجام شده و اجرای طرح های توسعه فولادی، منطقه آزاد اروند به قطب تولید فولاد کشور تبدیل می شود.
زمانی، توسعه صنایع بزرگ و پایین دستی نفت در شهرک های صنعتی آبادان و خرمشهر را از ظرفیت ها و توانمندی های منطقه آزاد اروند خواند.
وی گفت:با راه اندازی واحدهای صنعتی فولاد، نفت و گاز، پتروشیمی و صنایع تجهیزات مربوط به آن، اشتغال جوانان تامین و نیاز بازارهای منطقه از جمله عراق نیز تامین می شود. وی با بیان آغاز عملیات اجرایی صنایع فولاد در شهرک صنعتی خرمشهر، گفت: در برنامه توسعه شهرهای آبادان و خرمشهر، ساخت سه واحد صنعتی تولید فولاد با ظرفیت پنج میلیون تن پیش بینی شده است.
زمانی اظهار داشت:هم اکنون، فاز نخست صنایع فولاد کاوه با ظرفیت یک میلیون و 600 هزار تن تولید سالانه با پیشرفت فیزیکی 60 درصد پیش بینی شده است و در آینده نزدیک به بهره برداری می رسد.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در ادامه سخنانش تصریح کرد: همچنین شرکت فولاد استیل کویت متعلق به سرمایه گذار کویتی و شرکت فولاد شهید جهان آرای خرمشهر در فاز نخست با ظرفیت تولید یک میلیون و 600 هزار تن و در فاز دوم نیز با ظرفیت تولید یک میلیون و 600 هزار تن در شهرک صنعتی خرمشهر در حال اجراست.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند افزود:همچنین، مذاکرات اجرا و ساخت کارخانه آلومینیوم سازی در منطقه آزاد اروند از سوی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) به عنوان موسس و یک شرکت چینی برای تامین فاینانس در حال انجام است.