میکروب‌های مفید

پروبیوتیک‌ها یا میکروب‌های مفید در سال ۱۹۰۶ به وسیله پروفسور مچ نیکو برنده جایزه نوبل که در زمینه راز طول عمر مردم یکی از روستاهای مجارستان تحقیق می‌کرد، کشف شد.تحقیقات وی نشان داد که راز طول عمر مردم روستای مورد مطالعه به علت مصرف زیاد مواد لبنی، ماست و دوغ که سرشار از میکروب‌های مفید است، می‌باشد.

امروزه دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که انواع فراورده‌های لبنی به ویژه ماست و دوغ ترش سرشار از پروبیوتیک‌ها یا میکروب‌های مفید است.این در حالی است که بر اساس اسناد تاریخی ایرانیان نخستین مردمانی بوده اند که در چندین هزار سال پیش از ماست و دوغ محلی استفاده می‌کردند و کشورهای ترکیه و بین النهرین نیز در مصرف مواد لبنی سابقه طولانی مدت دارند.به گفته پزشکان، پروبیوتیک‌ها یا میکروب‌های مفید به طور طبیعی در بدن همه انسان‌ها وجود دارند و از سوی دیگر محصولاتی مانند مواد لبنی، میوه و سبزی‌های تازه، موز و سیر باعث افزایش و رشد میکروب‌های مفید در بدن می‌شوند که به آنها پره بیوتیک می‌گویند.

هم اکنون دانشگاه علوم پزشکی مشهد به عنوان قطب تحقیق و بررسی پروبیوتیک و پره بیوتیک‌ها در کشور شناخته شده و پژوهشگران این دانشگاه تاکنون بیشترین تحقیقات را در این زمینه ارائه کرده اند و موفق به نوشتن فصلی از کتاب بین المللی با نام پروبیوتیک‌ها، پره بیوتیک‌ها و سینبیوتیک‌ها با همکاری محققان آمریکایی شده اند.در همین راستا مشهد در چند روز گذشته میزبان همایش رویکرد بالینی به پروبیوتیک‌ها و پره بیوتیک‌ها با حضور پزشکان و متخصصانی از سراسر کشور بود و نقش میکروب‌های مفید در کنترل بیماری‌های مانند آلرژیک، بیماری‌های اطفال و نوزادان، بیماری‌های عفونی، بیماری‌های اعصاب و دستگاه ادراری در این همایش مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

میکروب‌های مفید بیماری زا نیستند

یک پژوهشگر دانشگاه علوم پزشکی مشهد که تاکنون در زمینه پروبیوتیک‌ها و پره بیوتیک‌ها تحقیقات بسیار انجام داده است، در این باره گفت: در بدن هر انسان ۱۰۰ تریلیون میکروب غیر بیماری زا و بی آزار وجود دارد که بخشی از آنها مفید هستند و به آنها پروبیوتیک گفته می‌شود.

دکتر حمید آهنچیان افزود: پروبیوتیک‌ها میکروب‌های مفید موجود در بدن انسان هستند که معمولا در دستگاه گوارش، پوست و ریه‌ها استقرار دارند و پره بیوتیک‌ها مواد و محصولاتی می‌باشند که باعث افزایش رشد میکروب‌های مفید در بدن می‌گردند.وی با بیان اینکه پروبیوتیک‌ها اولین بار در سال ۱۹۰۶ کشف شد، اظهار کرد: میکروب‌های مفید نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف نظیر آلرژی و آسم، بیماری‌های گوارشی، حساسیت‌های پوستی، اسهال، دل دردهای مزمن کودکان، عفونت‌های دستگاه تنفسی، کولیک‌های نوزادان و بیماریهای اعصاب دارند.این پزشک فوق تخصص آلرژی و ایمنولوژی گفت: محصولات پروبیوتیک یا حاوی میکروب‌های مفید مانند ماست، دوغ و انواع مواد لبنی برای همه گروه‌های سنی مفید و سودمند بوده و هیچ ضرری ندارند.

پیشگیری از عفونت‌های تنفسی

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: مصرف پروبیوتیک‌ها و پره بیوتیک‌ها یا میکروب‌های مفید باعث پیشگیری از عفونت‌های تنفسی در فرد به میزان ۳۰ تا ۴۰ درصد می‌شود.آهنچیان اظهار کرد: اگر در سه سال اول زندگی میکروب‌های مفید وارد بدن انسان شوند، نقش مهمی در پیشگیری و کنترل بیماریهای خود ایمنی و آلرژی در سنین بزرگسالی دارند.وی با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد قطب علمی پروبیوتیک‌ها و پره بیوتیک‌ها در کشور شناخته شده است، ادامه داد: یک فصل از کتاب مرتبط با پروبیوتیک‌ها در دانشگاه آریزونای آمریکا با موضوع پیشگیری از عفونت‌های تنفسی، توسط پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مشهد نوشته شده است.

وی گفت: پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مشهد از ۱۵ سال گذشته تاکنون ۲۰ مقاله در زمینه پروبیوتیک‌ها و پره بیوتیک‌ها ارائه کرده اند که ۱۰ مقاله از این تعداد در مجلات علمی و معتبر بین المللی به چاپ رسیده است.آهنچیان افزود: مصرف میکروب‌های مفید به دو طریق از طریق مصرف محصولات حاوی پره بیوتیک مانند سبزی و میوه تازه یا از طریق فراورده‌های دارویی و مصرف پودرهای مکمل میسر است.وی اظهار کرد: محصولات حاوی پروبیوتیک محصولاتی نظیر پنیر، ماست و خمیردندان هستند و ماست ترش نیز سرشار از میکروبهای مفید است.

ورود میکروب‌های مفید از طریق زایمان طبیعی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه زایمان به روش طبیعی و مصرف شیر مادر باعث ورود میکروب‌های مفید به بدن کودک می‌شود، گفت: میکروب‌های مفید موجود در کانال زایمانی و همچنین شیر مادر، کودک را در مقابله با بیماری‌ها مقاوم می‌سازد.دکتر حمید آهنچیان افزود: از سوی دیگر مصرف بی رویه و نامناسب آنتی بیوتیک‌ها باعث از بین رفتن میکروب‌های مفید در بدن شده و میکروب‌های مقاوم و مضر را جایگزین می‌کند و در نتیجه فرد را مستعد بیماری می‌سازد.به گفته وی، ۹۰ درصد عفونت‌های تنفسی و بیشتر اسهال‌ها ویروسی هستند و نیازی به آنتی بیوتیک ندارند در حالی که برخی پزشکان برای اطمینان از اثربخشی درمان، آنتی بیوتیک‌ها را تجویز می‌کنند.

میکروب‌های مفید در دستگاه گوارش

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در این زمینه گفت: سرتاسر بدن انسان سرشار از پروبیوتیک‌ها یا میکروب‌های مفید است که به صورت هم زیستی با بشر عمل می‌کنند.دکتر سید علی جعفری افزود: خاستگاه اصلی و اثربخشی پروبیوتیک‌ها یا میکروب‌های مفید دستگاه گوارش است و این میکروب‌ها از حفره دهان تا انتهای دستگاه گوارش را در برمی گیرند، اما در روده باریک و روده بزرگ به وفور یافت می‌شوند.وی اظهار کرد: پروبیوتیک‌ها در سلامت، افزایش طول عمر و افزایش ایمنی بدن نقش مهمی دارند.این پزشک فوق تخصص گوارش کودکان ادامه داد: قبل از اینکه داروهای پروبیوتیک ابداع شوند، انسان‌ها از زمان‌های قدیم مواد سرشار از میکروب‌های مفید مانند مواد لبنی، ماست و دوغ را استفاده می‌کردند.

جعفری گفت: با گذر زمان بشر به این نتیجه رسید که بهتر است میکروب‌های مفید را جدا و تکثیر کرده و در قالب فراورده‌هایی وارد بدن کند تا بتواند بیشتر از خاصیت آنها استفاده کند و بدین صورت انواع پروبیوتیک‌ها به صورت فراورده‌های دارویی و غذایی به بازار عرضه شد.وی افزود: تاکنون پیشگیری و درمان بیماریهای گوارشی، عفونت‌های اسهالی و عفونت حاد در کودکان توسط پروبیوتیک‌ها مطالعه و به اثبات رسیده است.به گفته وی، از قدیم در ایران زمین اگر کسی اسهال می‌شد به او کته ماست یا سیر ماست می‌دادند و امروز نیز ثابت شده است که این محصولات سرشار از میکروب‌های مفید هستند و برای درمان بیماریهای گوارشی اثربخشی قوی دارند.جعفری اظهار کرد: پره بیوتیک‌ها موادی هستند که محیط را برای رشد و تکامل میکروب‌های مفید آماده می‌کنند و در محصولات گیاهی مانند سبزی و میوه جات تازه، سیر، موز و مواد لبنی به وفور وجود دارند.وی گفت: پره بیوتیک‌ها در دردهای مزمن شکمی کودکان، یبوست‌های کودکان، بیماریهای التهابی روده و بیماریهای کبدی و در پیشگیری و درمان چاقی کاربرد دارند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: لازم نیست به دنبال فراورده‌های خاص تجاری و دارویی برای مصرف پره بیوتیک‌ها باشیم، چرا که محیط اطراف ما سرشار از مواد غذایی دارای پره بیوتیک است.وی ادامه داد: پرهیز از مصرف فست فودها، جایگزین کردن دوغ به جای نوشابه، مصرف فراورده‌های طبیعی و کاهش مصرف فراورده‌های غذایی دارای مواد نگهدارنده، نقش مهمی در تامین میکروب‌های مفید دارند.