فرهنگ، تاریخ و آموزه های اخلاقی ما انباشته از توصیه های مفیدی است که افراد را به امور داوطلبانه ترغیب می کند.
روزبه کردونی
مدیر کل دفتر امور آسیب های اجتماعی وزارت رفاه
پنج دسامبر، روز جهانی داوطلب است. فرهنگ، تاریخ و آموزه های اخلاقی ما انباشته از توصیه های مفیدی است که افراد را به امور داوطلبانه ترغیب می کند. در این میان مطالعات اخیر بین المللی در حوزه فعالیت های داوطلبانه به موضوع مزیت های رفاهی این فعالیت ها و تأثیر کنش داوطلبانه بر رفاه اجتماعی متمرکز شده اند. براساس چارچوب رفاهی این مزایا در سه گروه طبقه بندی می شوند:
1. وضعیت سلامت
2. مهارت ها و دستمزد
3.رفاه ذهنی.
برای نمونه برخی تحقیقات حکایت از پیوندی مثبت میان فعالیت داوطلبانه و وضعیت سلامت افراد دارد. مطابق این مطالعات داوطلبان تا حد زیادی از سلامت جسمی و روانی مناسب، لذت می برند و نسبت به افرادی که فعالیت داوطلبانه ندارند، نرخ مرگ ومیر پایین تری دارند. از سوی دیگر مطالعه ای که در همه کشورهای OECD دراین خصوص انجام شده است تفاوت درخور توجهي را در چند شاخص سلامت میان سالمندان داوطلب و غیرداوطلب نشان می دهد. اینکه به طور کلی سالمندانی که به طور رسمی داوطلب فعالیت های بدون دستمزد غیراجباری هستند، نسبت به افرادی که داوطلب نیستند، از وضعیت سلامت بهتری برخوردار هستند.
کشورهایی که نرخ فعالیت داوطلبانه غیررسمی در آنها نسبت به فعالیت های رسمی بالاست -مانند دانمارک و سوئد- سطوح پایین تری از افسردگی را در میان جمعیت سالمند خود تجربه کرده اند. درحالی که عکس این رابطه در کشورهایی که سطح پایین فعالیت های داوطلبانه غیررسمی دارند، صادق است. داوطلب شدن برای بازار کار نیز مزایایی به همراه دارد.
برخی معتقدند تأثیر فعالیت های داوطلبانه می تواند محدود باشد چراکه داوطلبان، مهارتی را که به راحتی بتوانند به بازار کار منتقل شوند، در خود پرورش نمی دهند. بااین حال تحقیقات متعدد تأیید می کند که داوطلبان اظهار كرده اند فعالیت های داوطلبانه هم مهارت های سخت افزاری، تکنولوژی اطلاعات، زبان، مدیریت کسب وکار و رابطه با مشتری و نیز مهارت های نرم افزاری مانند ارتباطات، کار تیمی، مدیریت زمان و نظم و انضباط را در آنان ارتقا داده است. از سوی دیگر برخی تحقیقات ازجمله نظرسنجی جهانی انجام شده ازسوي مؤسسه گالوپ نشان می دهد به طور میانگین افرادی که در فعالیت های داوطلبانه مشارکت می کنند، رضایت بالاتری از زندگی دارند و احساسات مثبت بیشتری را نسبت به افراد غیرفعال در این حوزه تجربه می کنند.
نکته حائز اهمیت دیگر درباره فعالیت های داوطلبانه این است که مقدار زمانی که افراد داوطلب برای کمک و یاری به دیگران اختصاص می دهند، چه مقدار خروجی تولید می کند؟ در مطالعه انجام شده در کشورهای اروپایی برای تخمین ارزش پولی ساعات اختصاص داده شده به فعالیت های داوطلبانه و با درنظرگرفتن ارزش دلار آمریکا در سال 2013 برای 40 ساعت کار در هفته و 52 هفته در سال برآورد شده است مبلغی معادل یک تریلیون دلار آمریکا (حدود دو درصد تولید ناخالص داخلی این کشورها) ارزش اقتصادی فعالیت های داوطلبانه در منطقه OECD بوده است. ارزش اقتصادی فعالیت های داوطلبانه در سال 2013، در آلمان 117 میلیارد دلار، در انگلستان 60 میلیارد دلار، در استرالیا 49 میلیارد دلار، در کانادا 36 میلیارد دلار و در ژاپن 33 میلیارد دلار برآورد شده است.
در جمع بندی این یادداشت باید متذکر شد گسترش فعالیت های داوطلبانه و آنچه امروز به عنوان مفهوم توسعه خیر جمعی در گفتمان عمومی جامعه از آن یاد می شود، هم برای توسعه اقتصادی- اجتماعی و ارتقاي رفاه جامعه و هم برای فرد داوطلب قابل تعمیم است.
آشنایی با افراد جدید، پیداکردن دوستان جدید، بسط تجربه زندگی، تقویت اعتمادبه نفس، تجربه احساسات مثبت و دستیابی به مهارت های جدید در زمره این مزیت ها به شمار می روند. با این وصف پیشنهاد می شود گفتمان سازی درباره توسعه فعالیت های داوطلبانه به عنوان یک شاخص ارتقاي رفاه، هم در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی موردتوجه رسانه ها و کنشگران عرصه عمومی باشد.
منبع : روزنامه شرق