حج و اوقاف یا حج و زیارت ؟؟!!

وقتی بخواهیم به عملکرد یک مسئول در مجموعه تحت مدیریت اش نگاهی بیندازیم ابتدا باید گذری بر ماقبل حضورآن فرد در راس مجموعه ی مورد نظر انداخته وبا مطالعه و بررسی اصولی ، تحلیلی دقیق از موقعیت کنونی آن مجموعه ارائه داده و پس از آن به تجزیه وتحلیل وضع موجود پرداخت.

این مختصر را نوشته تا به آغاز یادداشت خود در مورد سازمان بسیار مهم و تاثیر گذار حج و زیارت برسیم .

سازمان حج و اوقاف و امورخیریه در سال 1370 تحت تاثیر تحولات اداری آن موقع به دو قسم تبدیل شد یک بخش آن سازمان اوقاف و امورخیریه و بخش دیگرآن سازمان حج و زیارت نام نهاده شد . این تقسیم بندی صرف نظر از اصولی بودن یا نبودنش براساس ماهیت وظیفه و یک نوع تقسیم کار انجام گردید. در این تقسیم بندی وظیفه ی تصدی گری موقوفات ، امورخیریه و سامان بقاع و اماکن متبرکه به سازمان اوقاف و امورخیریه واگذار گردید و وظیفه رسیدگی به امور و اعزام ذائران به خانه ی خدا و کلیه عتبات عالیه به سازمان حج وزیارت سپرده شد.

بعد از این تقسیم بندی با دو سازمان نو پا مواجه شدیم که هر کدام برای رسیدن به یک هارمونی و بوروکراسی خاص سازمانی نیاز به زمانی در حد عمر یک دولت داشته اند . در این جا چون قرار بر بررسی وضعیت سازمان حج وزیارت است از اظهار اطلاع در خصوص سازمان اوقاف و امورخیریه پرهیز کرده و به بحث اصلی خود یعنی سازمان حج وزیارت می پردازیم .

قبل از هرچیز لازم است به یک نکته ی بسیار مهم توجه داشته باشیم و آن اینکه بعد از گذشت بیش از دو دهه از جدایی این دو سازمان مردم هنوز سازمان حج و زیارت را به اسم حج و اوقاف می شناسند. همچنین اگر بخواهیم چرایی و علت اینکه مردم هنوز مستقل بودن سازمان حج و زیارت را لمس ننموده اند را بدانیم باید در عملکرد مدیران این سازمان بسیار مهم در دو دهه ی گذشته نظری بیندازیم .

این که احتمالا در طول این دوران اتفاقی اساسی ، اثربخش و خلاقه در این سازمان صورت نگرفته است که وجود مستقل و تاثیرگذاری از حج و زیارت را در جامعه به نمایش بگذارد . واقعیت این است که سازمان حج و زیارت یک سری فعالیت های روتین مثل اعزام زوار به عتبات عالیه و خانه ی خدا در دستور کار داشت و در طول سالیان گذشته برای اجرای این فعالیت ها با چالش آن چنانی مواجه نبوده است چرا که در زمان وجود چالش در سر راه اجرای فعالیت های یک مجموعه کارایی یا عدم کارایی آن مجموعه به چشم می آید. و اساسا چون سازمان حج وزیارت با وضعیت بغرنج وپیچیده ای در مقاطع مختلف زمانی روبرو نبوده است مدیران و متولیانش هم کمتر بالباس جهاد وکوشش دیده شده اند و این شاید اساسی ترین مساله در نمود و تاثیرگذاری فعالیتهای سازمان حج وزیارت در بین مردم باشد .

بر این اساس در یکسال گذشته به خاطر شرایط خاص و نه چندان مساعد روابط ایران و عربستان یک وضعیت بغرنج و پیچیده در سر راه حج گذاران و زائران خانه ی خدا ایجاد شده بود و برگزاری یک حج موفق نیاز به یک عزم جهادی ، دیپلماسی فعال و هوشمندانه داشت ، که لازمه ی این عزم جهادی تغییر نگرش مدیریتی در سازمان به وسیله ی مدیری توانمند، صاحب اندیشه و تجربه ی موفق در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی بوده است . در آن زمان منتقدان دولت و بسیاری دیگر که در فکر خود جایی برای احتمال موفقیت سازمان حج و زیارت نگذاشته بودند با اطمینان از احتمال برگزاری ضعیف ترین و شاید پرحاشیه ترین حج در طول سالیان گذشته سخن به میان می آوردند و به دلایلی شرایط نه چندان ایده آل و دیپلماتیک ایران و عربستان ، انتصاب دیرهنگام رییس جدید سازمان حج وزیارت و عدم تجربه ایشان در این خصوص ، نداشتن زمان کافی تا برگزاری مراسم حج و... متوصل می شدند . این تفکر در سطح جامعه هم گسترش پیدا کرده و تبدیل به یک نگرانی و چالش اساسی شده بود و برای نخستین بار بود که ضرورت وجود سازمانی به نام حج وزیارت بعد از دو دهه احساس شد.

در این زمان بود که مدیریت سنتی جای خود را به مدیریت مبتنی بر متدهای جدید آن و با پوشش کاملا جهادی داد و تاجایی که استقرار و حضور مداوم مسئولان طراز اول سازمان حج و زیارت در کشور میزبان باعث تسهیل در سفر زائران خانه ی خدا شد به گونه ای که سازمان حج و زیارت امسال موفق به برگزاری اثر بخش ترین و بزرگترین حج در تمام ادوار گذشته شد تا جایی که مردم وجود یک سازمان با نام حج و زیارت را به عنوان متولی اصلی حج ابراهیمی احساس نمودند . این مجموعه فعالیت های جهادی در کنار بکارگیری متد روز در سامان بورکراسی اداری از فعالیت های استثنایی و کم نظیر دکتر سید احمد موسوی مدیر خوزستانی سازمان حج و زیارت کشور بود که باعث شده است امروزه این سازمان در بین مردم دیگر به حج واوقاف مشهور نباشد و همه به خاطر همه ی فعالیت های مثبت یکسال گذشته وجود و ضرورت سازمان حج وزیارت را به وضوح احساس کنند.