سرطان، منفور ولي نزديك

روزانه 800 مورد مرگ در كشور رخ مي‌دهد كه دلايل آن به ترتيب بيماري‌هاي قلبي و عروقي،حوادث و سوانح و سرطان است. سرطان از نظر بار بيماري‌ها، رتبه چهارم را در جهان دارا است و ايران نيز در منطقه خاورميانه رتبه نخست ابتلا به سرطان را دارد. سالانه 30 هزار مرگ در اثر سرطان در ايران رخ مي دهد.

در دهه 70 خورشيدي حدود 18 هزار بيمار سرطاني در كشور وجود داشت كه اين عدد در دهه 90 افزايش يافته و به 90 هزار نفر رسيده است. طبق آمارهای جهانی تعداد بیماران سرطانی از  11 میلیون و 800 هزار نفر در سال 2005 با 55 درصد رشد به تعداد 18 میلیون و 200 هزار نفر در سال 2020 خواهد رسید.

به گزارش شوشان به نقل از ایسنا، حدود 18 تا 20 درصد کل مردم در طول عمر خود به سرطان دچار می‌شوند که ایران نیز از این مساله مستثنا نیست. از مجموع ۴۳۹۷ سرطان تشخیص داده شده، در سال های ۸۳ و ۸۴ در استان خوزستان ۱۸۴۳ مورد مربوط به سال ۸۳ و ۲۵۵۴ مورد در سال ۸۴ تشخیص داده شده است و از کل این موارد، ۲۳۸۲ مورد در مردان و ۲۰۱۵ مورد در خانم ها گزارش شده است.

10 سرطان شایع در سال ۸۳ به ترتیب سرطان ها مربوط به  پوست، خون، پستان، معده، مثانه، ریه، روده بزرگ، پروستات،تیروئید و حنجره است كه در سال ۸۴ این موارد به اين ترتيب تغییر کرده است: پوست، پستان، خون، مثانه، معده، ریه، غدد لنفاوی، پروستات، روده بزرگ و مری که در هر سن و هر جنس  تفاوت‌هایی با آمارهای جهانی دارد.

حال باید بدانیم میزان این سرطان‌ها در سال‌های اخیر چگونه بوده است. دكتر عبدالحسين طلايي‌زاده، رييس مركز تحقيقات سرطان خوزستان، در اين باره در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعي ايسنا _منطقه خوزستان_ اظهار كرد: سرطان معده همچنان مانند گذشته در صدر ابتلا به انواع سرطان‌ها در استان خوزستان قرار دارد و پس از آن نيز سرطان روده بزرگ بيشترين ميزان شيوع را در بين خوزستاني‌ها دارد. در ميان زنان نيز سرطان سينه بيش از ديگر سرطان‌ها ديده مي‌شود.

وي افزود: ميران شيوع سرطان كلروركتال نسبت به گذشته افزايش بيشتري داشته كه دلايل اين افزايش در مركز تحقيقات سرطان در حال بررسي است.

طلايي‌زاده تصريح كرد: سرطان معده، كشنده‌ترين نوع سرطان در كشور و در استان خوزستان است. اين سرطان در استان اردبيل بيشترين ميزان شيوع را دارد و به همين دليل در آن استان براي كنترل اين سرطان برنامه‌ مداخله‌اي اجرا مي‌شود ولي در خوزستان براي مقابله با اين بيماري تاكنون كاري انجام نشده است.

رييس مركز تحقيقات سرطان خوزستان گفت: سرطان‌هاي معده و مري در زنان كمتر از مردان بروز مي‌يابد ولي ميزان ابتلا به سرطان كلروركتال در ميان مردان و زنان تقريبا برابر است.

طلايي‌زاده عنوان كرد: ابتلا به سرطان علت واحدي ندارد و به همين دليل نمي‌توان يك عامل خاص را در ابتلا به آن دخيل دانست. سبك زندگي، تغذيه، تحرك و ژنتيك از عوامل تاثيرگذار در ابتلا به سرطان‌ها هستند.

وي افزود: 70 تا 80 درصد موارد ابتلا به سرطان ريه به دليل استعمال سيگار ايجاد مي‌شوند؛ همچنين مصرف مشروبات الكلي به همراه استعمال سيگار اثرات سوء آن را تا پنج برابر افزايش مي‌دهد.

طلايي‌زاده تصريح كرد: شيوع سرطان ريه در مقايسه با سرطان‌هاي سينه و معده كمتر است، با اين وجود اين نوع سرطان خطرناك‌ترين و مرگ‌آورترين نوع سرطان است؛ در سرطان ريه فرد در مراحل انتهايي بيماري خود، متوجه عوارض آن مي‌شود و افراد سيگاري به دليل اينكه معمولا سرفه مي‌كنند، اين علامت را ناشي از دود سيگار مي‌دانند و حتي اگر سرفه‌ها ناشي از ابتلا به سرطان باشد، به پزشك مراجعه نمي‌كنند.

دکتر شهرام ابراهيمي، كارشناس برنامه كنترل سرطان مركز بهداشت خوزستان، نیز اظهار كرد: در زنان همواره سرطان سينه با اختلاف زياد نسبت به سرطان‌هاي ديگر در راس ابتلا بوده است. سرطان روده بزرگ، سرطان پوست، سرطان معده و سرطان خون سرطان‌هاي ديگري هستند كه زنان بيشتر به آنها ابتلا شده‌اند.

ادامه داد: در مردان اولين سرطان شايع، سرطان پوست است و سرطان ريه و سرطان خون و سرطان معده در رده‌‌هاي بعدي هستند.

وي عنوان كرد: با پرداختن به ثبت آمار سرطان‌ها كه يكي از مهمترين ابزار بهداشت براي تجزيه و تحليل داده‌ها است، مي‌توان مداخله‌اي موثر در پيشگيري از شيوع انجام دارد. متولي ثبت سرطان، مركز بهداشت است كه اطلاعات لازم را از هر مكاني كه بيماران سرطاني براي كارهاي تشخيصي و درماني مراجعه مي‌كنند، گرفته و از استفاده كرده و ماهانه ثبت مي‌كند.

ابراهيمي گفت: به نظر مي‌رسد ميزان شيوع سرطان خون در استان خوزستان نسبت به ميانگين كشوري بيشتر است. اين رقم درباره سرطان پوست هم اندكي بيشتر است ولي مبتلايان به برخي سرطان‌ها در خوزستان نسبت به شاخص كشوري پايين‌تر هستند.

با تغییر شیوه زندگی می‌توان از بروز 70 درصد سرطان‌ها جلوگیری کرد.یکی از راه‌های پیشگیری تغذیه سالم و استفاده از موادی است که مواد خطرناکی وارد بدن انسان نمی‌کند.

مهنوش صاحبدل ،مسئول واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان، درباره راه‌هاي پیشگیری از سرطان، به خبرنگار ايسناي خوزستان اظهار كرد: افراد باید از چاقی و افزایش وزن پیشگیری کنند. طبق گزارش‌‌هاي سازمان جهانی بهداشت اضافه وزن و بی تحرکی علت 25 تا30 درصد از موارد ابتلا به سرطان‌های سینه، کولون، کلیه و مری است. همچنین شواهدی مبنی بر ارتباط بین چاقی و افزایش احتمال ابتلا به سرطان های پانکراس، رحم، پروستات و تخمدان وجود دارد.

وي با بيان اين كه غذاهای پرچرب، خطر ابتلا به سرطان‌ها را افزایش می‌دهد، گفت: توصیه می‌شود که مقدار چربی دریافتی را کاهش دهید و از روغن نباتی مایع استفاده کنید. از چربی‌های مفید مانند  روغن زیتون در حد متوسط استفاده شود و در هنگام مصرف چربی از انواع غیراشباع شده به جای انواع اشباع استفاده شود.

مسئول واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان افزود: غذاهای گیاهی حاوی ماده‌ای به نام فیتوکمیکال‌ها هستند. این ماده به شدت با ایجاد سلول‌های سرطانی مقابله می‌کند. غذایی را انتخاب کنید که به مقدار زیاد دارای منابع گیاهی باشد. سه‌چهارم بشقاب غذایی که می‌خورید باید شامل مواد گیاهی باشد و تنها یک‌چهارم آن شامل مواد با منبع حیوانی یا سایر منابع پروتئینی باشد.

صاحبدل ادامه داد: از میوه‌ها و سبزیجات با رنگ سبز تیره و نارنجی بیشتر استفاده کنید، همچنين از فیبرهای غذایی که در سبزی‌ها و میوه‌ها یافت می‌شوند، استفاده شود زیرا مواد سرطان‌زا را از بدن خارج می‌کنند.

مسئول واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان تصریح کرد: از مواد غذایی حاوی قند طبیعی مانند میوه و لبنیات استفاده کنید و از غذاها و نوشابه‌هایی که مقدار زیادی قند دارند ولي سایر مواد غذایی را به مقدار خیلی کمی دارند استفاده نشود. همچنين سعی شود از غلات کامل مانند گندم دارای سبوس استفاده شود.

وی گفت: براي پيشگيري از سرطان، مصرف گوشت را کاهش داده و  برای پختن آن از روش‌هایی مانند پختن در فر به جای سرخ کردن استفاده كنيد و استفاده از گوشت سفید مانند مرغ جایگزین گوشت قرمز شود.

صاحبدل عنوان کرد: استفاده از موادغذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها سبب پیشگیری از سرطان می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌ها عمدتا در سبزی‌ها و میوه‌ها موجود هستند.

وي ادامه داد: از خوردن غذاهایی که ظاهر کپک‌زده یا بوی کپک دارند، اجتناب شود زیرا احتمال دارد آلوده به سم آفلاتوکسین باشند. این ماده، یک سرطان‌زای قوی برای کبد است و عمدتا در بادام زمینی وجود دارد.

مسئول واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: غذاها را در روغن داغ نپزید. پختن غذا در درجه حرارت پایین مانع از تبدیل روغن و چربی‌ها به مواد سرطان‌زا می شود. سعی کنید به جای حرارت دادن یا سرخ کردن، از روش آب‌پز کردن یا بخارپز کردن استفاده کنید.

وی افزود: درصورت تمایل به مصرف غذاهای سرخ کرده حتماً از روغن مایع مخصوص سرخ کردنی استفاده شود. مصرف روغن مایع معمولی برای سرخ کردن در حرارت های زیاد بسیار سرطان زاست.کباب کردن گوشتها نیز سبب ایجاد ماده ای سرطانزا ( هترو سیکلیک آمین ) می شود.

صاحبدل عنوان كرد: نمک مورد استفاده در رژيم غذايي نيز بايد تنها از انواع تصفیه شده بوده و استفاده از اين ماده را نيز تا حد روزانه 6 گرم یا کمتر محدود کنید.

وي گفت: در اثر سرخ کردن و برشته کردن غلات و سیب‌زمینی، ماده‌ای سرطان‌زا به نام آکریلامید تولید می‌شود، بنابراین در مصرف این مواد نيز باید دقت شود.

‌سالانه افراد زیادی به دلیل رعایت نکردن اصول سلامتی دچار این بیماری رنج‌آور می‌شوند. اگر اندکی در زندگی خود دقت کنیم، متوجه می‌شویم که روزانه کارهایی می‌کنیم، غذاهایی می‌خوریم و از اماکنی عبور می‌کنیم که احتمال ابتلا به سرطان را در سال‌های آینده افزایش می‌دهد.

با وجود این‌که می‌دانیم موادی مانند فست‌فودها و چربی‌های سرخ‌شده، سرطان‌زا هستند ولی باز هم از آنها استفاده می‌کنیم. با این‌که می‌دانیم آلودگی هوا هم فاکتوری موثر در سرطان است، روزهای آلوده از خانه خارج می‌شویم و مهم‌تر از همه با این‌که می‌دانیم دخانیات سم است، اما حاضر نیستیم آن را ترک کنیم و هزار مورد دیگر که می‌دانیم و به آنها عمل نمي‌کنیم.

سرطان درد دارد، شیمی‌درمانی دارد، هزینه‌های وحشتناک دارد و گاهی حتی درمان ندارد؛ ولی پیشگیری نه درد دارد، نه هزینه و نه شیمی‌درمانی و ...

ایسنا // طيبه رفيعي