بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلیس، یکی از چهره های جنجالی عالم سیاست به شمار می رود که در کنار افرادی همچون دونالد ترامپ، رئیس جمهور جدید آمریکا، به اتخاذ مواضع جنجالی و بحث برانگیز شناخته شده است. اظهارات اخیر جانسون درباره نقش ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه، کار را به جایی رساند که دولت انگلیس ناچار به موضع گیری و فاصله گرفتن از اظهارات وی شد.
به گزارش «تابناک»، تنها یک روز پس از آنکه ترزا می، نخست وزیر انگلیس با حضور در نشست شورای همکاری خلیج فارس، به کشورهای عضو این شورا درباره همکاری انگلیس اطمینان داده و مواضعی یکجانبه را علیه ایران و به نفع کشورهای عربی اتخاذ کرد، بوریس جانسون، وزیر خارجه وی، در اظهاراتی متفاوت نه تنها ایران، بلکه عربستان را نیز در مضان اتهام قرار داد. این امر، دولت می را وادار به موضع گیری رسمی کرد.
جانسون در سفر اخیر خود به رم به موضوع خاورمیانه پرداخته و گفته بود: «عربستان سعودی و ایران در جنگی نیابتی در منطقه شرکت دارند و این امر یک فاجعه است». وزیر خارجه انگلیس در ویدئویی که روزنامه گاردین در این زمینه منتشر کرده، رفتار ایران و عربستان را به گردانندگان نمایش خیمه شب بازی تشبیه کرده بود. او همچنین گفته بود «سیاستمدارانی در این منطقه وجود دارند که از سیاست سوء استفاده کرده» و از آن به نفع مصالح خود استفاده میکنند.
اما انتشار این اظهارات، آن هم درست یک روز پس از مواضع ترزا می در حمایت از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، نشان از اختلاف نظری در دولت انگلیس داشت که نمی توانست مورد پذیرش می قرار بگیرد. به همین دلیل، سخنگوی نخست وزیر انگلیس روز گذشته در این زمینه صریحاً گفت که سخنان وزیر خارجه بیانگر موضع انگلیس نیست. وی افزود که از دید نخست وزیر، انگلیس یکی از همپیمانان نزدیک عربستان سعودی در «مبارزه علیه تروریسم» به شمار میآید.
بوریس جانسون، شهردار سابق لندن، یکی از رهبران اصلی کمپین خروج انگلیس از اتحادیه اروپا (برکسیت) بوده است. وی که به «دونالد ترامپ بریتانیا» مشهور است، هرازگاهی سخنان جنجالی بیان میکند. به عنوان مثال، زمانی وی گفته بود که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، به امپراتوری بریتانیا علاقه ای ندارد. وی همچنین اتحادیه اروپا را با آلمان نازی مقایسه کرده و نیز گفته که هیلاری کلینتون شبیه «یک پرستار سادیست در یک بیمارستان روانی است».
با این حال، به نوشته «نیویورک تایمز»، این بار مسئله اصلی این بود که با انتقاد صریح از عربستان که دولت انگلیس آن را «متحد» خود می داند، جانسون نه تنها پروتکل های دیپلماتیک را نادیده گرفت، بلکه عملاً اسباب شرمندگی ترزا می را فراهم کرد که به تازگی از سفر خود به منطقه خلیج فارس بازگشته و در آنجا، تلاش زیادی برای همراه کردن کشورهای عربی منطقه با خود انجام داده بود.
این روزنامه همچنین اشاره می کند که علاوه بر این، اظهارات جانسون در بدترین زمان ممکن نیز بیان شده؛ زیرا قرار است وی روز یکشنبه ضمن سفر به عربستان سعودی، با مقامات این کشور دیدار و گفت و گو کند. این در حالی است که اظهارات اخیر جانسون در بدترین حالت به معنای وجود اختلاف نظری شدید میان مقامات ارشد دولت انگلیس درباره منطقه خاورمیانه و در بهترین حالت، به معنای عدم درک جانسون از مسائل بین المللی است که البته هر دوی آن ها به آن چهره ای که می سعی دارد از انگلیس عرضه کند، ضربه می زند.
این امر به ویژه زمانی اهمیت می یابد که موضوع را در کنار دیگر اظهارنظرها و موضع گیری های جانسون قرار دهیم. در یکی از آخرین موارد، در ماه نوامبر چهار سفیر کشورهای اروپایی در انگلیس که نامشان فاش نشد، بیان کردند که جانسون در گفت و گوی خصوصی با آن ها، از جابجایی آزاد افراد و نیروی کار در اروپا حمایت کرده است؛ موضعی که با مواضع اعلانی دولت انگلیس و حتی مواضع قبلی خود جانسون درباره این موضوع اختلاف فاحش دارد.
از سوی دیگر، این اواخر بحثی جدی در داخل انگلیس درگرفته که با توجه به شخصیت جانسون و این موضوع که بسیاری در داخل کشور وی را مورد تمسخر قرار می دهند، این امر می تواند به وجهه انگلیس در عرصه بین المللی ضربه بزند. در حقیقت، عمق فاجعه تا آنجاست که در داخل جلسات حزب محافظه کار، حتی خود ترزا می نیز مکرراً جانسون را مورد تمسخر قرار می دهد.
به هر ترتیب، به نظر می رسد در شرایطی که ترزا می از طریق توسعه پیوندها با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و موضع گیری علیه ایران، سودای احیای جایگاه سابق «امپراتوری بریتانیا» را در سر دارد، حضور افرادی این چنین در دولت وی نشان می دهد که این تلاش دستکم در شرایط کنونی یک بلندپروزای آرمان گرایانه بوده و انگلیس در وضعیتی نیست که توان محقق کردن این ایده را داشته باشد.