رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز با بین اینکه نگاه ما به پژوهش باید تغییر کند، گفت: باید زنجیره تحقیق را در درون خود طراحی و از دستاوردهای جهان مدرن استفاده کنیم؛ البته شیوه مواجه با این جهان مدرن هم باید تعریف شده و نباید کار ما تنها تقلید باشد.
معضلاتی در حوزه پژوهش وجود دارد
دکتر اسماعیل ایدنی در آیین تجلیل از پژوهشگران برتر دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز که امروز، یکم دیماه در تالار شهدای این دانشگاه برگزار شد، اظهار کرد: معضلاتی در حوزه پژوهش وجود دارد که مهمترین آنها پاسخگو نبودن به نیازهای جامعه است. در سنجه هایی که با عنوان علمسنجی نامیده میشوند، کشور ما رتبه خوبی در جهان بهدست آورده است، اما این تحقیقات و پژوهشها چندان خروجی بالایی بهخصوص درزمینهٔ حل مشکلات جامعه یا تولید ثروت و قدرت در جامعه نداشته است.
پژوهشهایی که موجب افزایش ثروت یا فناوری می شود
وی افزود: این مسأله نشان میدهد باید شیوه برخورد ما در حوزه پژوهشی تغییر کند. این نگاه در وزارت بهداشت به سمت پاسخگو بودن و حل مشکلات نظام سلامت و همچنین پژوهشهایی که موجب افزایش ثروت یا فناوری شوند، در حال تغییر است. بسیاری از بداخلاقیهایی که در حوزه پژوهش در جهان و در کشور ما رخ میدهد، ناشی از همین شاخصها و سنجههای موجود است. شاخصها و سنجهها را نباید طوری ترتیب دهیم که تنها تولید مقاله ISI وجه تمایز افراد شود.
ایجاد یک رفتارسازی در بدنه اجتماعی پژوهشگران
رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز گفت: باوجود این شاخصها باید انتظار داشته باشیم که این مسأله موجب ایجاد یک رفتارسازی در بدنه اجتماعی پژوهشگران شود. نگاه ما نباید صرفاً داشتن مقاله ISI و چاپ آن باشد بلکع هدف اصلی پژوهش باید پاسخ به نیاز جامعه و در حقیقت روح پرسشگری انسانها باشد.
ایدنی با بیان اینکه وزارت بهداشت برنامهریزیهایی کرده است تا روزبهروز وزن مقالات برای ارتقاء اعضای هیأتعلمی کاهش پیدا کند، افزود: اگر کسب امتیاز و شاخص منجر به یک سری امتیازات اجتماعی و حقوقی شود، همه به دنبال کسب این اعتبارات حتی بهصورت سوری هستند. این یکی از تبعاتی است که به نظر میرسد باید درباره آن آسیبشناسی دقیقی صورت گیرد. متأسفانه این امر یک مشکل علمی است که حداقل در حوزه وزارت بهداشت در این خصوص مداخلهای انجام شده است.
باید رویکرد روشنی از الگوی پژوهش داشته باشیم
وی ادامه داد: مسأله دیگری که باید به آن توجه کنیم، آنکه باید رویکرد روشنی از الگوی پژوهش داشته باشیم. اگر نگاه ما به پژوهش، نگاه تقلید باشد و توجه به نیاز جامعه و تفکر انتقادی در آن وجود نداشته باشد، در صحنه تولید علم در جهان راه به جایی نخواهیم برد و باید آن تفکر انتقادی را در پژوهش ایجاد کنیم.
پژوهش از طرح سؤال نیز شروع میشود
رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز با بیان اینکه پژوهش تنها از طرح و مشاهده آغاز نمیشود، گفت: پژوهش از طرح سؤال نیز شروع میشود؛ نسبت به آنچه در اطراف خود میبینیم برای ما سؤال ایجاد میشود، سپس به دنبال طرح پروپوزال میرویم و برای آن پاسخی طراحی میکنیم که درنهایت منجر به پژوهش میشود. بسیاری از مطالعاتی که در کشور ما و دیگر کشورهای در حال توسعه و حداقل کشورهای مدیترانه شرقی میبینیم، دنبالهروی یا کپیبرداری از فرآیندهایی است که در کشورهای توسعهیافته انجام میشود.
باید از دستاوردهای جهان مدرن استفاده کنیم
ایدنی ادامه داد: این پژوهشها با بودجه پژوهشی کشورهای در حال توسعه، سؤالاتی را که در کشورهای توسعهیافته مطرح است، پاسخ میدهند. ما باید زنجیره تحقیق را در درون خود طراحی کنیم. نمیگویم چرخ را از ابتدا اختراع کنیم بلکه باید از دستاوردهای جهان مدرن استفاده کنیم، اما شیوه مواجهه با این جهان هم باید تعریف شده باشد.
وی تصریح کرد: نباید کار ما تنها تقلید باشد. اگر به دنبال آن هستیم که نیازها و معضلات جامعه خود را شناسایی کنیم و سپس قدرت جامعه را افزایش دهیم، باید نگاهی درونزا داشته باشیم، اما در شیوه مواجهه با تحقیقات انجامشده باید بازبینی کنیم تا پژوهش و علم در کشور بهعنوان یکی از محورهای قدرت جامعه در عرصه جهانی خود را مطرح کند.