ضرغام فرامرزی
دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه شهید چمران اهواز
نیروی انسانی مهمترین و با ارزشترین سرمایه و اولین عامل توسعه جوامع است. مدیریت منابع انسانی، مدیریت و اداره با ارزش ترین دارائیهای هر سازمان است. هدف سیستم تأمین منابع انسانی، حفظ آنان در سازمان و هدایتشان در جهت دستیابی به اهداف نهایی و استراتژیک است. سازمان آموزشوپرورش استان خوزستان سرمایه و هزینه زیادی را در قالب استخدام، توسعه و پیشرفت و نگهداری معلمان خود میپردازد .
یکی از عمدهترین مشکلات سازمان آموزشوپرورش استان خوزستان درخواست جابهجایی درون استانی و بروناستانی معلمان است. در سال 1395 بالغبر 2 هزار و 706 نفر در استان متقاضی خروج از استان بودند که از این تعداد 985 نفر به خارج از استان منتقل شدند. به گفتهی مدیرکل آموزشوپرورش استان از تعداد 985 انتقالی سال گذشته تعداد 388 نفر بهصورت انتقال دائم و مابقی بهصورت موقت منتقل شدند. این در حالی است که به گفتهی مدیرکل محترم آموزشوپرورش، استان با کمبود 7500 نفر معلم مواجهه است. البته در برنامههای سازمان آموزشوپرورش کمبود معلم با برنامهریزی جهت استخدام معلمان جدید و جذب فارغ اتحصیلان دانشگاه فرهنگیان و همچنین ارائه ساعات حقالتدریس و جذب نیروهای پیمانی تا حدودی مرتفع شده است اما انجام اینگونه امور در پارهای از موارد موجب کاهش کیفیت آموزش شده است و در بعضی از مناطق استان نیز به دلیل پرداخت نشدن مطالبات فرهنگیان در زمینه پرداخت حقالزحمه ساعات حقالتدریس و اضافهکار کلاسهای درس در شروع سال گاها فاقد معلم بودند و در این زمینه مشکلاتی وجود داشت.
از میان سازمان ها، فعالیت های سازمان آموزش و پرورش و مدارس در هر جامعه از حساسیتی خاص برخوردار است و همواره در معرض دید همگان و مورد قضاوت عام است. از این رو، کمبود و یا جابجایی معلمان و ارائه ی تدابیری برای مدیریت درست اهداف سازمان و اهداف نیروهای انسانی شاغل در آن، از اهمیتی دوچندان برخوردار است. پیداست نیروی انسانی مانند سایر منابع سازمان نیست که چون در اختیار سازمان قرار گرفت برای همیشه در آن بماند، بلکه پیکره آن را انسانهای مختاری تشکیل می دهند که ممکن است به دلایل گوناگون، دست به جابجایی زده و یا سازمان را ترک کنند.
درخواست معلمان در زمینه انتقال و جابهجایی نیز بسیار مهم است و باید این مهم مورد توجه جدی قرار بگیرد. آموزشوپرورش باید شرایطی را فراهم نماید تا ضمن بهرهمندی همهی دانش آموزان از وجود معلمان شایسته و باانگیزه در طول سال تحصیلی، دغدغهها و نیازهای معلمان در زمینه جابهجایی و انتقال چه در درون استان و چه خارج از استان محقق شود. نقش مدیریت منابع انسانی و برنامهریزی منابع انسانی آموزشوپرورش بسیار مهم است.
میبایست با پیشبینی مناسب تعداد نیروی انسانی مورد نیاز برای هر منطقه پیشبینی شود. همچنین میبایست با بهبود فرآیندهای نقلوانتقال معلمین در استان بیشازپیش موجبات رضایت معلمین و دانش آموزان فراهم آید و انتظار میرود در این زمینه تعادل درستی در سازمان آموزشوپرورش استان صورت گیرد.
از این رو با پژوهشی جامع در سازمان آموزشوپرورش استان خوزستان علل جابهجایی معلمان استان خوزستان را در سه دسته شامل: عوامل سازمانی، عوامل محیطی و عوامل قابل دستهبندی نمودیم. مهمترین عوامل سازمانی عبارتاند از: نبود عدالت سازمانی، فرهنگسازمانی نامناسب، نبود انگیزش سازمانی و عدم ارزشگذاری و قدرشناسی در سازمان، جوسازمانی نامطلوب، کمبود امکانات و تجهیزات در مدارس، عدم توجه به شایستهسالاری و مدیریت متخصص و کارآمد، نبود کار راهه شغلی و مسیر موفقیت شغلی. همچنین مهمترین عوامل محیطی شامل عوامل اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، امکانات و آبوهوا در استان هستند.
عوامل فردی نیز شامل عوامل خانوادگی و عوامل شخصی هستند. پیشنهاد میگردد که سازمان آموزشوپرورش استان خوزستان با دیدگاهی سیستمی و مبتنی بر تصمیمات علمی و عقلانی علل جابهجایی معلمان در استان را مورد توجه و بررسی قرار دهد و با پیشبینی منابع انسانی مورد نیاز خود در مناطق مختلف استان تعادل منسجمی را برای رضایت معلمین و جامعه فهیم استان خوزستان برقرار نماید.