بررسی حقوق شهروندی

به مجموعه حقوق، تکالیف و مسئولیت هایی که افراد با توجه به موقعیت شهروندی خود می توانند در قبال یکدیگر و شهر و کشوری که در آن زندگی می کنند داشته باشند حقوق شهروندی گویند ؛ که خود عنوانی است عمومی بر مجموعه امتیازات مربوط به شهروندان و نیز مجوعه قواعدی است که بر موقعیت آنان در جامعه دلالت دارد و دارنده این حقوق شهروند نام دارد.

به عبارتی دیگر اینگونه می توان حقوق شهروندی را تعریف نمود که شهرنشینان زمانی که به حقوق و قوانین اجتماعی همدیگر احترام می گذارند و به مسئولیت های خویش در برابر شهروندان دیگر و جامعه عمل می کنند به جایگاه شهروندی خواهند رسید. بنابراین معنی و مفهوم شهروند نه تنها در جامعه شهری بلکه در جوامع استانی، کشوری و حتی جهانی هم قابل تعریف می باشد.

حقوق شهروندان عبارتند از : حقوق مدنی، حقوق سیاسی، حقوق اجتماعی

۱ ) حقوق مدنی : حقوقی که راجع به شخصیت، حفظ ذات، کرامت انسانی و در یک کلام حقوق عمومی شهروندان را گویند.

۲ ) حقوق سیاسی : حقوقی که در راستای آن شخص دارنده این حقوق می تواند در حاکمیت ملی خود نقش داشته باشد.

۳ ) حقوق اجتماعی : حقوقی که به تبع آن هر شهروند می تواند از حداقل شرایط استاندارد رفاه اقتصادی، امنیت و آسایش برخوردار باشد. در حقیقت این حقوق با خدمات رفاهی شهروندان ارتباط مستقیم دارد.

حقوق اجتماعی عبارتند از :

- حمایت های مادی و درآمدی مانند تأمین مسکن، شغل و غیره

- برخورداری شهروندان از امکانات آموزش و پرورش رایگان

- برخورداری شهروندان از امکانات بهداشتی، درمانی و فرهنگی رایگان

- برخورداری شهروندان از امکانات از امنیت اجتماعی

بنابراین تمامی ارگان ها و سازمان ها مکلف به حفاظت و صیانت از حقوق شهروندی، شهروندان و جامعه می باشند و این حقوق برای تسهیل در زندگی شهروندان و سایر ساکنین جامعه طراحی و تدوین شده است.

در این مقاله با توجه بیان حقوق و تکالیف مردم که شهروند نام دارند، می توانیم نگاهی کلی به این حقوق که از ساعات آغازین روز شروع شده و با خارج شدن از خانه و رسیدن به محل کار و تقابل شهروندی بین افراد در جامعه بوجود می آید داشته باشیم. حقوقی که در جوامع امروزی برای رسیدن به یک محیط متمدن و پیشرفته نیاز جدی به رعایت آنها از سوی شهروندان می باشد.

حال، سوالی که در اینجا پیش می آید این است که شهروندان تا چه اندازه از حقوق شهروندی خود آگاهی دارند؟

در پاسخ می توان گفت، اگر شهروندان به حقوق خود آگاه باشند شکل جامعه به کلی تغییر خواهد کرد و دیگر شاهد تعدی به حقوق دیگران نخواهیم بود. در حقیقت با آگاه بودن شهروندان از حقوق شهروندی خود همواره در صدد تحقق، حفظ و دفاع از حقوقشان خواهند بود.

در این قسمت می توان اشاره ای کلی بر حقوق و تکالیف مردم ( شهروندان ) در محله های زندگی خود داشته باشیم. محله به مجموعه ای از خانه های مجاور هم در یک فضای جغرافیایی مشخص اطلاق می شود. شهروندانی که در این محلات زندگی می کنند دارای حقوقی مشابه و مشترک می باشند که به چکیده ای از این حقوق اشاره خواهیم نمود.

الف) برقراری امنیت در محلات :

پس از تهیه خوراک، پوشاک و مسکن امنیت جزو اساسی ترین نیازهای یک جامعه می باشد. در صورت برقراری امنیت، شهروندان می توانند براحتی در محله های خود حضور داشته و به فعالیت های اجتماعی، تأمین نیازهای معیشتی، فرهنگی و آموزشی خود بپردازند. در صورت تأمین امنیت محله ها، شهروندان درکمال آسایش و آرامش به حیات خود ادامه خواهند داد.

ب) حفظ سلامت و بهداشت جامعه :

مبحث سلامت از دیگر حقوق مهم شهروندان می باشد که در محلات می بایست با فراهم آوردن شرایط و امکانات آن را محقق کرد. برقراری نظافت و بهداشت جامعه در محلات امری انکار ناپذیر، لازم و ضروری می باشد و با بستر سازی درست و به موقع می توان آن را عملی کرد. از مواردی که به صورت مستقیم با سلامت شهروندان در ارتباط است می توان به مواردی ذیل اشاره کرد :

- جمع آوری زباله، انتقال آنها به خارج شهر و از بین بردن آنها به گونه ای که به محیط زیست آسیب وارد نشود

- هدایت فاضلاب و پساب های تولید شده در محله و خارج کردن آن از شهر

- تعویض جوی های آب روباز با شبکه فاضلاب در برخی محلات و جلوگیری از رشد و نمو حشرات مانند پشه، مگس و سوسک و حیوانات موذی مانند موش و جلوگیری از عوامل آلوده کننده محیط زیست

- ایجاد درمانگاه ها و مراکز بهداشتی محله ای مجهز به امکانات اورژانسی جهت دسترسی شهروندان و در شرایط خاص و اضطراری

- ایجاد فضاهای عمومی در محلات مانند پارک ها و فضاهای سبز محله ای مجهز به امکانات ورزش صبحگاهی و لوازم ورزشی و مبارزه با کم تحرکی و بهبود جامعه در پیشرفت سلامت

ج) برقراری زیبایی و پاکیزگی محله :

از مهمترین حقوقی که در آرامش روحی و روانی شهروندان تأثیر بسزایی دارد می توان به تأمین زیباسازی و پاکیزگی محلات اشاره کرد. که در صورت رفع این نیاز، جامعه ای شاداب و پویا خواهیم داشت.

د) برقراری پایگاه های فرهنگی، ورزشی و هنری :

از دیگر حقوق شهروندان در محلات وجود فضاهای فعالیت فرهنگی، ورزشی و هنری می باشد. که در جهت پرکردن اوقات فراغت جوانان و سوق دادن جامعه به پویایی، لازم می باشد. که به طور خلاصه به چند مورد از آنها اشاره خواهیم کرد ( نیاز به مساجد، کتابخانه، سالن ورزشی، استخر، سالن های سینما و تأتر )

ه) کنترل حمل و نقل و ترافیک محله :

از دیگر حقوق شهروندان وجود معابر و خیابان جهت تردد عابرین و وسائل نقلیه می باشد. با توجه به اینکه داشتن وسیله نقلیه جزء نیازهای امروزی زندگی شهری محسوب می گردد نیاز به داشتن معابری متناسب با ترافیک محله ای ضروری است.

حال با توجه به اینکه اشاره ای کلی بر حقوق شهروندی در محلات نموده ایم در پایان به این موضوع می پردازیم که شهروندان د ر مقابل این خدمات و امکانات چه وظایفی بر عهده دارند و چگونه می توانند به بهترین شکل ممکن استفاده ای درست داشته باشند. لذا نیاز به همکاری از سوی شهروندان و مردم ساکن در محلات امری امکان پذیر و ضروری است و هر شهروند می بایست تلاش نماید که به عنوان یک شهروند فعال و با انگیزه در جامعه خود ظاهر گردد. و از کلیه حقوق شهروندی خود آگاهی داشته باشد.

در نتیجه هر شهروند موظف است در جهت رشد و پیشرفت جامعه و محله زندگی خود مشارکت مستمر و همکاری لازم را داشته باشد. تا بتوانیم در همکاری با مسئولین نهادها و سازمان های مربوطه و داشتن شهری آباد، زیبا، امن و با کیفیت و جامعه ای موفق و پویا نقش اساسی داشته باشیم.