اکثریت گرفتاری ها و غم و غصه های بسیاری از ما ایرانیان که بخش زیادی از لحظات زندگی ما را به خود اختصاص داده است، حرص خوردن هایی است که در قبال افراد از خانواده گرفته تا فامیل و دوستان و حتی غریبه ها به جسم و روح و روانمان تحمیل می کنیم. این اتفاق ناشی از برداشت ناصحیحی است که ما داریم؛ گویی اینکه نسبت به سرنوشت همه ی مردم در همه حال و همه وقت مسئول بوده و مکلف به دخالت بی حد و مرز هستیم.

متاسفانه گاهی برای دخالت در این امور دانش و مهارت و حتی توان کافی را در اختیار نداریم و لذا بجای اینکه کمکی به کسی کرده باشیم، گرهی بر گره هایش می افزائیم و نمیدانیم که مسئولیت ما در قبال رفتار و عملکرد دیگران تابع مهیا شدن شرایطی است که ممکن است بندرت برای دخالت ما آماده شده باشد.

گاهی بدون آنکه پیرامون مشکلی شناخت کافی داشته باشیم و یا فرد مورد نظر از ما کمکی خواسته باشد، بدون کسب اجازه و آمادگی لازم بقول معروف "پابرهنه وسط ماجرا پریده" و مشکل را نه تنها حل نمی کنیم، بلکه آنرا چند برابر می نماییم.

nر آموزه های دینی، اتفاقا برای دخالت ما بعنوان فردی آگاه و دلسوز تکلیفی آمده است بنام" امر به معروف و نهی از منکر" که بر هر مرد و زن مسلمان بالغ و عاقل واجب است.

اما از آن مهمتر و حساس تر این است که انجام این تکلیف زمانی جنبه ی عملیاتی بخود می گیرد که برای دو سوی ماجرا یعنی؛ هم آن کسی که مکلف به اجرای چنین تکلیفی است (آمر و ناهی) و هم آن کسی که مورد خطاب و عتاب قرار می گیرد، می بایست زمینه ی لازم بوجود آمده باشد در غیر اینصورت تکلیف ساقط می گردد. از این رو شرایط امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه فقیهان و عالمان دین به شرح زیر است:

۱- شناختن معروف و منکر برای کسیکه می خواهد به تکلیف خویش عمل نماید.

۲- احتمال تاُثیر اجرای این تکلیف در کسیکه مورد خطاب است.

۳- اصرار بر ادامه ی منکر و ترک معروف از جانب کسیکه مورد خطاب است.

۴- موجب مفسده نبودن اجرای امر به معروف و نهی از منکر.

۵- پایبندی آمر و ناهی به گفته های خویش.

هر کدام از این موارد و شرایط خود تعابیر و تفاسیر و حواشی گوناگونی دارند، که به آسانی و سادگی مصداق پیدا نمی نمایند. در همین راستا سالیان پیش مطلبی در این خصوص از سیره ی امام رضا علیه السلام خواندم، نزدیک به چنین مضمون؛ " شخصی نزد امام رضا علیه السلام آمد و از رفتار بعضی از نزدیکان آن حضرت گله مندی کرد و از آن امام درخواست نمود تا آنان را نصیحت نماید(امر به معروف و نهی از منکر). امام علیه السلام فرمودند؛ به این دلیل که آنان زیر بار نمی روند و ناراحت می شوند(احتمال تاُثیر بند ۲) چنین کاری نخواهند نمود.

وقتی امام المسلمین و رهبر دینی جامعه با آن تسلط و احاطه ای که بر معارف الهی دارند و آشنا به ظرافت های عمل و رفتار دینی هستند، بدین صراحت و راحتی با موضوع برخورد می نمایند، در مراتب بسیار پایین تر حال و روز ما را در نظر بیاورید.

البته خدای ناکرده این بدان معنا نیست که بخواهم در این مطلب مختصر که صرفاً نگاهی آسیب شناسانه به مسائل دینی، اجتماعی و فرهنگی است، این تکلیف الهی را نعوذباالله کم اهمیت معرفی نمایم. بلکه قصدم این است که همه ی ما نیک بدانیم؛ در چه شرایط و زمینه هایی و با چه مقدار آمادگی اقدام به اینکار ظریف و حساس نماییم تا اینکه مثل وضعیت فعلی جامعه موجبات گرفتاری و آزردگی حال و خیال بیشتر اطرافیان و همنوعان خود را فراهم نیاوریم.

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه