مهار کانون های ریزگرد شرق اهواز با هزینه کمتر و ‌امکانات موجود

شوشان – زمان بابادی شوراب : علت شکل گیری کانون های ریزگرد در استان ما که بهانه آن را تغییرات  جهانی در کره زمین (گرمایش جهانی) عنوان نموده اند، دلایل و عوامل موثر تر دیگری همچون استخراج ارزانتر نفت از ذخایر نفتی استان در هورالعظیم و‌ انتقال‌آب از سرچشمه های رودخانه استان می باشد.

همچنین احداث سدها در مسیر کارون و ‌کرخه نقش موثری در شکل گیری این پدیده شوم داشته و موجب بوجود آمدن کانون های جدید مصنوعی در کنار کانون های طبیعی ریزگرد در استان خوزستان گردیده است.

بخشی از کانون های ریزگرد در شرق شهر اهواز بدلیل نوع مصالح و پوشش منطقه ریشه طبیعی و‌ قدیمی داشته و نوع ابعاد ریزگرد های آن درشت که با وزش باد حرکت آنها در لایه های نزدیک به زمین صورت می گیرد و راه و روش کنترل آنها بدلیل عدم رودخانه های پرآب برای ایجاد خیس کردن سطح زمین و‌ غرق آبی و‌ کاشت نهال ها و درختان در این منطقه امکان پذیر نبوده و ‌فقط از طریق مالچ پاشی، این ریزگردها قابل کنترل می باشند.

مالچ پاشی که در تفکر عمومی، پخش نوعی ماده نفتی برای تثبیت دانه های ریز خاک (ریزگردها)و جلوگیری از جابجا شدن آنها می باشد، در اصل این یک‌ روش از چندین روش متفاوت می باشد که می توان گفت غیر اصولی و براساس ضرورت اجرا می گردد، ولی طبق نظر دکتر کردوانی، برای کنترل ریزگردها در استان خوزستان می توان از لایه های خاک رس  و‌دانه های شن استفاده نمود(پیشنهاد ایشان)که ضمن احترام کامل به نظر ایشان، پیشنهاد مناسب و ارزان تری با عنوان استفاده از دانه سنگی(مخلوط کوپال)که در استان بخصوص در محل شکل گیری کانون های شرقی استان قابل دسترس بوده و در حد فاصل اهواز و ‌ماهشهر معادن رامهرمز، خلف آباد و‌ هفتکل با فاصله کم وجود دارند.

البته این مصالح باید ویژگی های  خاصی داشته باشند و باید طوری انتخاب شوند که وزن و سطح و شکل آنها باعث فرو رفتن به درون خاک ریزگردها نشود و ‌حداقل نفوذ را در لایه های زیرین داشته باشند.

پخش و ‌تسطیح این دانه ها در سطح کانون ها در این منطقه که روش های دیگر مانند غرق آبی بدلیل عدم دسترسی به آب و با توجه به درشت بودن ‌دانه ریزگردها و ‌نفوذ پذیری آنان، اصولی، به صرفه و امکان پذیر نیست.

بهترین شیوه، پخش لایه پنج الی ده سانتی مواد سنگی می باشد که حسن دیگر این روش در این نوع کانون ها این است که دانه بوته ها و‌ گیاهان بومی در بین دانه های سنگی به دام افتاده و در زمان مناسب و‌ ایجاد شرایط، رشد و ‌نمو کرده و‌ موجب می گردد علاوه بر پوشش سنگی بر روی کانون ها، پوششی از نوع گیاهان بومی نیز برای جلوگیری از انتشار ریزگرد ها بوجود آید، این پیشنهاد تنها برای این نوع ریزگردها و‌ این منطقه، قابل اجرا می باشد!

کارشناس ارشد محیط زیست/ کارشناس ارشد سازه های آبی/ دانشجوی دکترای سازه های آبی

۲۶ / بهمن /۱۳۹۶