اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
آخرین اخبار
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
کد خبر: ۹۸۷۶۴
تاریخ انتشار: ۰۳ مهر ۱۳۹۸ - ۱۶:۳۹
گفت و گو با محمد کیانوش راد
به نظر شما طرح مسایل خاص تاریخ جنگ نظیر آنچه در فیلم" زیر صفر مرزی" دیدیم، امروز چه تاثیراتی می تواند داشته باشد؟ آیا فاصله گرفتن از روایت رسمی و کنار زدن هاله قداست از اطراف  موضوع جنگ به شناسایی بهتر ابعاد آن کمک خواهد کرد؟ 
تاریخ و خصوصا حوادث مهم آن برای هر ملتی درس آموز و عبرت انگیز است . روایت گر  تاریخ ابوالفضل بیهقی گونه ای باشد که گفت : « می خواهم که دادِ این تاریخ به تمامی بدهم و گرد زوایا و خبایا برگردم تا هیچ چیز از احوال پوشیده نماند .»

تلاش و جسارت افشار نیک در ساخت مستند زیر صفر مرزی چنین است . مهمترین عنصر «زیر صفر مرزی » دوری از کلیشه سازی های متداول و روایتِ روایت های رسمی و سفارشی و حکومتی است . تلاش برای دستیابی  وفادارانه به واقع نمایی حنگ و آنچه بود و آنچه هست در کار افشارنیک ستودنی است .
 آدم ها ی زیر صفرمرزی و 
شهید علی هاشمی ، که محور اصلی این مستند است قهرمان و جلوه ای کاریزماتیک ندارند . او انسانی است عادی مثل خیل عظیم مردمانی که برای دفاع از مرزها از ورای خط صفر مرزی گذشتند . 
اگرچه به قول امام شهدا ره صد ساله را یک شبه پشت سر گذاشتند ، اما اینان همان مردم عادی کوچه و بازار و مدرسه و دانشگاه بودند که با همه خطاها و خوبی ها و بی هیچ آداب و دستوری ، به میدان های دفاع از کشور شتافتند و حماسه ساز گردیدند . 
تاریخ واقعی هر جنگی ، نه از زبان سرداران حاکم یا فاتح ، میراث دار یا میراث خوار ، که از زبان مردم شنیدنی است . 
آدم ها و سرداران جنگ ، همین آدم های دمِ دستی ، همین آدم هایی که دیده نمی شوند ، همین آدم های روی پیاده رو ، کف خیابان ، مردم ِ درون اتوبوس های واحد ، تاکسی ها ، دست فروشان و بیکاران و علافان و بی پناهان روزگار هم بودند .آدم های معمولی که اهل نماز شب و تهجد و شب زنده داری نبودند ، اما مدرسه عشق و جانبازی از آنان عارفان و غازیانی بی بدیل ساخت . 

آنچه در « زیر صفر مرزی » تماشاگر را تا به آخر در سفری کنجکاوانه با خود همراه می سازد  ، دوری از قالب های کلیشه ای مدح و تمجید از شخصیت محوری فیلم یعنی شهید علی هاشمی است . مستند آرام و بی قرار ، اما نرم نرمک ، ناگفته هایی را از این دوران حماسه ای و از مردم و تز فرمانده محور حمیدیه ی خوزستان به تصویر می کشاند . 


منطقه ای که فیلم در آن ساخته شده  از دو جهت همواره مورد توجه و محل رفت و آمد بوده. نفت وجنگ. به نظر شما آیا ما در مورد این مناطق با فراموشی اقلیم مواجه هستیم؟ 
در اینجا فراموشی واژه ای شیک و دستکاری شده و گاه شکلی تحریف شده از واقعیت است . در اینجا نفت و جنگ ، نقمت و چپاولی بیش نیست . مستند هم همین را می گوید و ارزش مستند هم دقیقا به همین واقع نمایی بی پرده از رنج و حرمان مردمانی که می گویند ما هم مردمی هستیم برمی گردد . مردمی که حس ِ خسران از رخداد و وضعیت شهر و دیارشان آشفته شان ساخته و راهی برای بازگشت به گذشته اقیلم خویش هم نمی یابند . 
همه چیز، به آنی  نابود شد . نه هورالعظیم و نه گاومیش ، نه پرنده و نه ماهی ، چیزی نیست جز سرزمین سوخته در بر . 
اپیزود دوم فیلم به داده و ستانده های مردمی چشم دوخته که مشتاقانه به مسولان چشم دوخته اند ، اما ظاهرا «کسی باور نمی کند که باغچه دارد می میرد.» 
داده های مردم بهترین فرزندان عرب و عجم منطقه و ستانده هایشان ، فقر و بیکاری و سرزمین های سوخته . 


اینگونه به نظر می رسد که فیلم تصویرگر بی طرف سوتفاهمات است. سوتفاهم در مورد جنگ، سوتفاهم در مورد نفت، سوتفاهم در مورد دلایل محرومیت در مناطق نفتی- جنگی. به نظر شما ریشه این سوتفاهم ها کجاست؟
هر سو تفاهمی از ابتدا ، از درک اعوجاج دار و ناقص ریشه می گیرد  و با تجویز نسخه های متوهمانه ادامه می یابد . مردم منطقه چه باید می کردند که نکردند ؟ پذیرش داوطلبانه ی شهادت فرزندان شان ، غارت و نابودی زمین ها ، خانه ها و اموال شان ، دربدری و مهاجرت و بی پناهی زنان و کودکان در سراسر کشور، افت آموزشی ِ ناخواسته و تحمیل شده ی بر آنان و هزار مصیبت دیگر ،  تا ریزش باران ِخمپاره و موشک را برخانه هایتان نبینید ، چه می دانی که زیرآوار ماندن ، و در بدری این مردمان ِ تنها ، در شهرهای نا آشنایعنی جه ؟ 
تا خرمنت نسوزد ، احوال کس ندانی ! 
مستند افشار نیک در جنگ نمی ماند و تنها با قهرمانان مردم منطقه را رها نمی سازد ، با دردهای پس از جنگ هم مردم را همراهی می کند و این یعنی وفاداری مستند ساز به واقعیت های جنگ و پس از جنگ . 

افشارنیک سعی نموده است تا «دادِ این تاریخ به تمامی بدهد و زوایای آن را نمودار سازد تا هیج چیز از احوال پوشیده نماند . بقول بیهقی : «آخر هیچ حکایت ، از نکته ای که به کار آید خالی نباشد» 

مستند « زیر صفر مرزی » ، جسورانه  بخش هایی از نگرش ها و زوایای پنهان  مردمان خوزستان ، خصوصا عرب ها را آشکارا می کند .  واقعیت هایی که ضرورت  نگاهی نو را در تدوین سیاست ها و برنامه ها در مناطق مرزی خوزستان ضرورت می بخشد . 
نام:
ایمیل:
* نظر:
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار