شوشان - حسن دادخواه:
فرارسیدن آذر ماه، یادآور مناسبت هایی مربوط به حوزه و دانشگاه است. این دو مرکز علمی و آموزشی، با توجه به پیشینه خود در تاریخ ایران، نقش و مسئولیت مهم و بی مانندی در فرهنگ سازی، شکل دهی به رفتار اجتماعی و توسعه فرهنگی و فکری شهروندان بر عهده دارند و دانش آموختگان و تربیت شدگان در این دو مرکز، با توجه به نخبگی و سرآمدی علمی خویش، همواره به عنوان" مرجع اجتماعی" مورد اعتماد شهروندان بوده اند.
این دو مرکز علمی و پژوهشی، در عرصه های سیاسی و اقتصادی کشورمان نیز، نقش راهبردی و هدایتگری را به عنوان نیروهای واسط میان مردم و حاکمیت بر عهده دارند.
اگر بپذیریم که عرصه حکمرانی و کشورداری در دنیای معاصر، پیچیده و دشوار است، بی گمان اداره کشوری به پهنا و حساسیت ایران از این قاعده مستثنا نیست. به زبان دیگر، هیچکدام از دولتمردان و حاکمان در سراسر جهان و از آن جمله در کشورمان، نمی تواند ادعا کند که کشور و نظام در بهترین شکل خود است و همه امور در بهترین سطح در حال انجام است.
از سوی دیگر، مردم به عنوان مهمترین رکن در امر حکمرانی که مقبولیت و مشروعیت هر دولت و حکومتی حاصل از رضایت آنان است، دارای حق اعتراض و ابراز نارضایتی از وضع موجودشان هستند.
بر پایه دو گزاره بالا، دولت ها و حاکمانی که بر اساس رای مردم به مسند قدرت رسیده اند، بایستی ساز و کار قانونی را برای ابراز نارضایتی شهروندان فراهم کنند و حق اعتراض را برای همه مردم، محترم بشمارند.
در این راستا، نیک روشن است که به موازات تصویب و اعلام ساز و کار قانونی برای ابراز اعتراض مردمی، اهمیت آموزش سیاسی در سطح جامعه و لزوم تقویت عقلانیت شهروندان و تقویت نیروی کنترل کننده احساسات را نباید از یاد برد.
به سخن دیگر، فراهم کردن بسترهای قانونی برای به رسمیت شناختن حق اعتراض و نارضایتی مردمی، باید با آموزش سیاسی برای مردم و آموزش نیروهای انتظامی با هدف حراست و حمایت از تجمعات اعتراضی، همراه و توام باشد.
ناگفته نماند که برای رسیدن به شیوه مدنی و مسالمت جویانه ابراز اعتراضات و نارضایتی ها، هم مردم و هم نیروهای انتظامی، افزون بر گذراندن دوره های آموزشی، نیازمند تمرین و تکرار هستند.
در فقدان و نبودن آموزش سیاسی و بسته بودن راه های قانونی ابراز اعتراضات صلح جویانه و عدم کنترل بر احساسات، احتمال روآوردن معترضان به تخریب اموال دولتی و بر هم زدن نظم عمومی به عنوان راهی برای دیده شدن و به شمارآمدن و رساندن اعتراض، دور از انتظار نیست.
نقش دانشگاهیان و حوزویان در شکل دادن به رفتار مردم و بالابردن شناخت و شعور شهروندی و شهرنشینی، در همین راستا قابل بررسی است. این قشر فرهیخته در چارچوب تشکیل احزاب و تشکل های صنفی می توانند به ترویج و گسترش گفتمان و ادبیات سیاسی بدور از خشونت و بالابردن حس وطن دوستی و حفظ وحدت و منافع ملی اقدام کنند.
در کنار نیروهای نخبه دانشگاه و حوزه های علمیه، رسانه های فراگیر دولتی و خصوصی می توانند بخشی از امکانات خود را به آموزش سیاسی و ترویج فرهنگ تحزب اختصاص دهند.