شوشان - ابراهیم مکوندی (سکوت) / کارشناس روابط عمومی الکترونیک و رسانه :
- سواد رسانه ایی (Media Literacy)،
به مجموعه ایی از مهارت های قابل یادگیری که با استفاده از آن،توانایی دسترسی،تجزیه و تحلیل،تشخیص درست پیام ها، رویدادها و ایجاد پیام های رسانه ایی و الکترونیکی،از جمله دیداری،شنیداری و چند رسانه ایی و ... گفته می شود.
- نیک می دانیم که در جهان مدرن امروزی،برای پیشرفت و توسعه ی فردی و اجتماعی،و همچنین حضور فعال و مثمرثمر در دنیایی که با سرعت سرسام آور و پیچیده ایی در حال تغییر و تحول رسانه ایی می باشد.و برای این که از کاروان علم،دانش، تکنولوژی و فن آوری های نوین،عقب نمانیم.باید توانایی درک بهتر ،سریع تر و صحیح تر پیام ها ومطالب رسانه ایی را داشته باشیم.
واین مهم،فقط با کسب مهارت سواد رسانه ایی، امکان پذیر خواهد بود.
سواد رسانه ایی به ما کمک می کند تا توانایی کشف پیام ها و مطالب پیچیده ی رسانه ایی را داشته باشیم.
و قادر باشیم تا با تحلیل محتوای پیام ها و مطالبی که از رسانه هایی همچون:تلویزیون،رادیو، روزنامه ها،مجلات،کتاب ها،بیلبورد های تبلیغاتی،مطالب اینترنتی و به خصوص مطالب منتشر شده در فضای مجازی و سایبری، تشخیص و تمییز دهیم.به طور کلی،سواد رسانه ایی در عصر حاضر و که عصر تبادل اطلاعات و فناوری نامیده شده است. به ما کمک می کند تا سره را از ناسره و اخبار درست را ازاخبار نادرست،شناسایی نماییم.
اشخاصی که دارای سواد رسانه ایی هستند. می توانند ،رسانه های مطلوب و دلخواه خویش را ،ایجاد نموده و در شکل گیری ، انتقال و نشر فرهنگ درست و اصولی رسانه ایی برای ترویج و گسترش فرهنگی بارور و غنی خویش، در جامعه ،تاثیرات شگرفی داشته باشند.
باید این نکته را بدانیم و باور کنیم که در جوامع در حال توسعه مثل کشور عزیزمان ایران،اگر فرهنگ سواد رسانه ایی،نهادینه گردد.موجب رشد و توسعه ی عقلانبت و پبشرفت هرچه سریعتر جامعه می گردد.
سواد رسانه ایی باعث می گردد که مردم و مخاطبان، از حالت ایستا،مصرف گرا و خواننده ی بی اثر،خارج شده و از رسانه ها،به صورت اصولی و هوشمندانه، بهره مند گردند.و نویدیک جامعه ی پویا و توسعه یافته را می دهد.
- سواد رسانه ایی،می تواند به افراد جامعه کمک کند تا :
الف) چگونگی و چرایی ایجاد پیام های رسانه ایی را ،هرچه سریعتر و بهتر،ادراک نمایند.
ب) آنچه که رسانه ها می خواهند ما را به باور آن،برسانند را تشخیص، تجزیه و تحلیل نمایند.
ج) تعصبات بی جا،جانبداری های ناشیانه ،اطلاعات و اخبار نادرست و دروغ های رسانه ایی را شناسایی نمایند.
د) قسمتی از داستان و پیام را که کتمان و لاپوشانی شده است، کشف نمایند.
ه) پیام های رسانه ایی را براساس تجربیات و دانش خود، ارزیابی وارزشیابی نمایند.
ی) پیام های رسانه ایی مطلوب خود را ،طراحی، ایجاد و منتشر نمایند.
-در اینجا،تاکید می نمایم که در یک جامعه ی پویا و توسعه یافته،سواد رسانه ایی،به رشد تفکر درست ،شیوه ی درست انتقاد منصفانه و مشارکت فعال مدنی،در گسترش فرهنگ رسانه ایی،به افراد آن جامعه کمک های شایانی می کند.
در مبحث سواد رسانه ایی،ابتدا باید سواد اجتماعی و فرهنگی مردم ،ارتقا یابد.و ساز و کار آموزش همگانی ،عمومی و دستیابی به رسانه های مختلف و متنوع،فراهم گردد.
- همچنین برای دستیابی و رسیدن به جامعه ایی که همه افراد آن اجتماع،انتقاد پذیر باشند و دارای سعه صدر کافی باشند. بایدآموزش و ترویج فرهنگ سواد رسانه ایی در صدر آموزش های شهروندی و عمومی قرار گیرد.در ضمن برای نیل و رسیدن به یک جامعه ی روشن فکر ، هوشمند ، پویا و هوشیار،وبرای همسو شدن با جهان مدرن امروزی،داشتن و آموزش سواد رسانه یک امر واجب و ضروری می باشد.که غفلت از آن ،موجب زیان های جبران ناپذیری در آینده،خواهد بود.
هدف نهایی برای گسترش،آموزش و ترویج فرهنگ سواد رسانه ایی این است که اکثریت افراد جامعه ،با جهان پیرامون خویش،در یک ارتباط تنگاتنگ و همیشگی،بسر می برند.و در معرض انتشار اخبار و بمباران تبلیفاتی رسانه ها هستند.و هر دقیقه و هر ساعت،با موج عظیمی از اخبار،رویداد های مختلف و متنوع جهان،قرار گرفته اند.که اگر ایشان ،دارای سواد رسانه ایی علمی و اصولی نباشند.جامعه دچار یک آنارشیسیم ناخودآگاه می گردد.که همراه با سردرگمی و حیرانی مردم می گردد!
اگر در جامعه ایی،سواد رسانه ایی نهادینه نگردد.
و اگردر ترویج و آموزش این مقوله ی مهم و حیاتی غافل شویم.می تواند خسارت ها و زیان های بسیار دهشتناک و جبران ناپذیری را به بدنه ی اجتماع، وارد نماید.
در دنیایی که رسانه ها و بوق های تبلیغاتی جهانی، تمام سعی و تلاش
و هم و غم خویش رابه اشکال و راه های مختلف، به کار می گیرند. تا نظرات و دکترین زیرکانه ی خویش را در ذهن و جان مخاطبان خود،جای دهند.نداشتن سواد رسانه ایی ،می تواند.آثار و عواقب بسیار جبران ناپذیر و وخیمی ،در بر داشته باشد.
از نمونه های بارز و آشکار آن می توان به ایجاد آشوب،اختلاف و ترویج اغتشاش گری و دامن زدن به شعله های فتنه ،توسط رسانه های کشورهای غربی و معاند، در کشورهای جهان سوم می باشد.که اینان از نداشتن سواد رسانه ایی مردمان بی ریا و پاک نژاد مشرق زمین،بهره های فراوانی برای تاراج و به یغما بردن منابع و ذخایر خصوصا"خاورمیانه ،برده اند.و از نقطه ضعف مردمان جوامع کمتر توسعه یافته ی جهان سوم،که همانا نداشتن سواد رسانه ایی است. استفاده نموده و بانشر اکاذیب،اراجیف بی پایه و اساس و راه اندازی جنگ های قومی،قبیله ایی و مذهبی،به طور مستقیم در به راه انداختن و شعله ور نمودن نارضایتی مردم، برای رسیدن به مقاصد شوم و پلید خویش،برای چپاول منابع عظیم این کشورها ،بهره مند شده اند.به طور مثال و نمونه ی بارز آن،در دو دهه ی اخیر می باشد.
که در کشورهایی همچون افغانستان،عراق، سوریه و ... با انتشار و القا پیام ها و اخبار کذب ،ابتدا اتحاد و همدلی مردم پاک سرشت این مناطق را نابود کردند. و سپس با استفاده از حریه ی مذبوحانه ی اختلافات مذهبی،قومی و قبیله ایی،از نداشتن سواد رسانه ایی و تحلیل نادرست مردمان این کشورها،به سود خود،استفاده نمودند.که علاوه برتخریب و تبدیل به ویرانه شدن این کشورها، بیشتر منابع و ذخایر خدادادی آنان را به یغما بردند.
پس باید ما مردمان پاک نهاد و پاک نژاد ایران زمین،هشیار و آگاه باشیم و سواد اجتماعی،سواد فرهنگی و سواد رسانه ایی خویش را ارتقا بخشیم تا خدایی ناکرده،در دام این غول های رسانه ایی و تبلیغاتی کشورهای غربی، نیفتیم.و سرنوشت شومی همچون کشورهای ذکر شده نداشته باشیم.
سواد رسانه ایی، را اگر به شیوه ی درست و اصولی در جامعه خویش،ترویج و گسترش دهیم.خواهیم توانست تا از این فرصت بسیار خوب، استفاده نموده و فرهنگ غنی و بارور ایران زمین را به جهانیان معرفی نماییم.و از این تهدید ،یک فرصت بسیار ایده آل، بیافرینیم.
در مبحث اجتماعی نیز دانشمندان و محققان به این نتیجه رسیده اند که آموزش سواد رسانه ایی ،یک ابزار کارآمد و دستمایه ایی بسیار قدرتمند برای مقابله و مبارزه با انواع اعتیادها،از جمله: الکل،تنباکو،مواد مخدر همچنین اختلالات تغذیه ایی ،قلدری و بی بندباری ،خشونت ،نژاد پرستی،قومیت گرایی و مبارزه با تبعیض نژادی می باشد.سواد رسانه ایی یک مهارت بسیار کلیدی برای دستیابی به زندگی بهتر و بهزیستی در جوامع است.
درزندگی عمومی و اجتماعی نیز،سواد رسانه ایی ،به درک چگونگی ایجاد فرهنگ ،توسط رسانه ها و انحصار رسانه ایی کمک می کند.
متاسفانه امروزه،تعداد انگشت شماری از شرکت ها ،ارگان ها و ادارات دولتی وخصوصی،هستند.
که تحلیل محتوا و رصد نمودن رسانه ها را در امورات خویش ،قرار داده اند.
سواد رسانه ایی،افراد را برای تغییر و تحول سیستم های رسانه ایی،تشویق و ترغیب می نماید.
سواد رسانه ایی را به سه سطح؛سواد رسانه ایی عمومی،سواد رسانه ایی متوسط و سواد رسانه ایی پیشرفته،تقسیم بندی کرده اند.
الف)سواد رسانه ایی عمومی مفهومی است که به مقوله ی این که چگونه ،رسانه ها،مارا تحت تاثیر خود،قرار می دهند.تمرکز می کند.
ب) مفاهیم متوسط:به چگونگی ایجاد معنا از مفاهیم رسانه ایی،تمرکز می کند.
ج)مفاهیم پیشرفته:به چگونگی تعامل رسانه ها و جامعه و نقش سواد رسانه ایی در ایجاد تغییرات و تحولات ،تمرکز می کند.
در پایان متذکر می گردم؛
سیستم های رسانه ایی ما،نشان دهنده ی پویایی قدرت و پیشرفت ما هستند.
باید به این نکته ی اساسی و پایه ایی توجه ویژه ایی داشته باشیم.
که راهکار مقابله با توطئه ها و دسیسه های دشمنان این آب و خاک،و برای خنثی نمودن و بی اثر کردن بمباران اطلاعاتی و نشر اکاذیب رسانه های معاند،باید هرچه سریعتر ،به ترویج و آموزش مقوله ی مهم سواد رسانه ایی بپردازیم .
به طور خلاصه،تاکید می نمایم که بدون داشتن توانایی سواد رسانه ایی ،افراد یک جامعه ،ارزش انسانی ،مدنی و دموکراسی خویش را نمی توانند ،درک نمایند.
افراد یک جامعه باید همان گونه که سواد خواندن و نوشتن دارند. دارای سواد رسانه ایی پیشرفته و اصولی باشند.
امیدوارم که متولیان فرهنگی و آموزشی کشور عزیزمان ایران، هرچه سریعتر،به ترویج و آموزش این مقوله ی مهم واساسی و حیاتی سواد رسانه ایی بپردازند.
که همانا غفلت از این مقوله،زیان های بسیار جبران ناپذیری را بر بدنه جامعه ی در حال توسعه ی ما وارد خواهد آورد.