شوشان - شاهپور زندی/ روان شناس و آسیب شناس اجتماعی :
به فیلم و فشار ناشی از تحمل خستگی در یکی از پایه های قطور فولادیِ ساختمان متروپل در آبادان و مچاله شدن آن در زمانی خاص، توجه کرده اید؟!.
در مهندسی سازه ، به شکست ماده در اثر اعمال نیروهای متناوب کمتر از استحکام نهایی و (اغلب) کمتر از اندازه ی تسلیم، خستگی گفته میشود.
خستگی مواد و سازه، زمانی ظهور می کند که سازه ، زیر تنشهای تکراری یا نوسانی قرار گیرد و منجر به شکست ناگهانی آن سازه یا قطعه میشود.
دلیل اصلی خطرناک بودن شکست خستگی، این است که بدون آگاهیِ پیشین و قابل مشاهده بودن اتفاق میافتد.
خستگی ، علت شکست زودهنگام بیشتر قطعهها و سازه های صنعتی است.
خستگی بهطور معمول همراه با جوانه زدن ترک در سطح قطعه یا سازه و نواحی متمرکزِ تنش و پراکندگی آن در ناحیهٔ زیر تنش بیشینه است.
شکست یک پل در زیر فشار رفت و آمدهای بیش از میزان پیش بینی شده ، زمانی روی میدهد که میزان تردد بار بیش از اندازه ی مجاز در آن اتفاق می دهد .
گاهی طراحی و ساخت یک سازه ، با نظارت و متغیرهای پیش بینی شده ی دقیق و مهندسی ویژه ، چنان محکم و قوی می باشد که بیش از مدت زمان در نظر گرفته شده برای بهره کشی کاربران ، بهره وری می دهد .
از سال ۱۸۵۰معلوم شدهاست که فلز ، زیر تنش تکراری یا نوسانی، در تنشی به مراتب کمتر از تنش لازم برای شکست در اثر یک مرتبه ی اعمال بار، خواهد شکست.
شکست هایی که در شرایط بارگذاری دینامیک و زنده رخ میدهند شکست های خستگی نامیده میشوندکه این نامگذاری ، شاید ابتنا بر این دلیل است و بهطور کلی مشاهده میشود که شکستها ، تنها پس از یک دوره کار زیاد و بیش از طاقت رخ میدهند.
گاهی هم هیچگونه تغییر روشنی در ساختار و یا سازه ی فلزی که به علت خستگی میشکند وجود ندارد تا بتوان به عنوان مدرکی برای شناخت دلایل شکست خستگی از آن استفاده کرد.
با پیشرفت صنعت و افزایش فناوری در اندازه گیری فشار و بارBar و زیاد شدن تعداد وسایلی چون خودرو، هواپیما، کمپرسور، پمپ، توربین و غیره که زیربارگذاری تکراری و ارتعاشی هستند، خستگی بیشتر متداول شده و اکنون چنین برداشت میشود که عامل دستکم ۹۰درصد شکست های ناشی از دلایل مکانیکی هنگام کار ، *خستگی* باشد.
در بسیاری موارد هم جوانه هایی از نشانه های خستگی سازه ، این هشدار را به کاربران و سازندگان سازه می دهد که یا آنرا ترمیم و اصلاح کنند و یا دستکم از آن دور شوند!
همچنان که در حادثه ی ساختمان متروپل آبادان ، جوانه زدن ترک در بخشهای پایه و سر ستونها دیده و صدای آن شنیده شده بود ولی چشم و گوشی برای پیشگیری و یا دوری از آن وجود نداشت !*
دلیل عمده خطرناک بودن شکست خستگی این است که بدون آگاهی پیشین و هشدار دهنده و قابل مشاهده بودن، رخ میدهد.
خستگی به صورت شکستی با ظاهر تُرد، و بدون هیچگونه تغییر شکل نا خالص در شکست نتیجه میشود.
معمولاً سطح شکست در مقیاس بسیار ریز و بر جهت تنش کششیِ اصلی عمود است.
معمولاً سطح شکست خستگی از ظاهر سطح شکست تشخیص داده میشود، که از یک ناحیه هموار حاصل از عمل سایش با گسترش ترک در مقطع و یک بخش ناهموار که در هنگام عدم تحمل بار توسط مقطع، در قطعه به صورت نرم شکسته شدهاست تشکیل میشود.
غالباً پیشرفت شکست توسط یک دسته زنجیرواری نشان داده میشود که از نقطه شروع شکست به طرف داخل پیشرفت میکند.
*فشرده تر ، میتوان گفت خستگی ، ناشی از بارگذاریهای دوره های کششی و فشاری است.*
شکست بر اثر خستگی ، سه مرحله دارد:
۱- عمر خستگی
۲- تست خستگی
۳- نرخ رشد ترک
که نیاز به توضیح و تشریح دارد و در اینجا از آن خود داری می شود .
تحویز راهبردی :
همانگونه که خستگی و تحمل و آستانه ی یک سازه قابل پیش بینی و مشاهده و پیشگیری می باشد ، با تعمیم این تعریف و صفت به حوزه ی جامعه شناسی و روان شناسی و حکومتداری ، می توان از بسیاری بیماری های روان تنی و جامعه شناختی و آسیب های ناشی از الگوی حکمرانی پیشگیری کرد.
نگارنده ، نه اینکه برای حوادث پیش از انقلاب و عوامل پیدا و پنهان ناشی از آنها برای ظهور انقلاب و سقوط پهلوی نمی گوید ، که به دلیل ظهور و رشد در دوران ۴۳ حاکمیت جمهوری اسلامی و مشاهده ی خستگی در بین لایه ها و سرستون های انقلاب که مردم اند ، نگران حال و آینده ی ایران و مردم هستم .
اگر انقلاب اسلامی و حاکمیت ناشی از آن یعنی جمهوری اسلامی را به مثابه یک سازه ی اجتماعی بدانیم که هست ، سالهاست که جوانه زدن ترک در بخش های مختلف انقلاب و ستون های آن به شکل نرم و صدا دار و بیصدا ظاهر شده است .
اینکه این مشکلات و تَرکها ناشی از کدام و یا چه نقطه ی فشارزایی ست ، کار من نیست ؛ چون در این حاکمیت ، نقش تصمیمگیر یا تصمیم ساز ندارم ولی در نقش یک مشاهده گر دلسوز ، به روشنی می بینم.
گرانی انواع کالا و خدمات
فروش و غارت بیت المال به بهانه های مختلف
گرانی دارو
گرانی خانه
گرانی خودرو
انواع اختلاس
انواع نا ایمنی و ناامنی فردی و اجتماعی و سیاسی و شغلی و ...
اعتراضات صنفی و سیاسی معلمان
کارگران
بازنشستگان
انواع ترور
انواع درگیری فردی
انواع مشکلات زیست محیطی
انواع مشکلات اجتماعی
بی اخلاقی و بد اخلاقی های مختلف در روابط اجتماعی
دادوستد سوداگرایانه
کم فروشی
خودفروشی
دگر فروشی
و انواع موارد دیگر ، نشانه های جوانه زدن ترک و خستگی ناشی از تحمل باری ست که دیر یا زود سازه اجتماعی ایران را آوار خواهد کرد.
مباد روزی که چنین شود