آب را ول نکنیم

بیست و دوم مارس مصادف با اول فروردین سال 1394روز جهانی آب است.اختصاص یک روز جهانی با هرعنوان و نامی حکایت از اهمیت ویژه و نقش تعیین کننده آن مناسبت است. روزی جهانی به نام آب نشان از اهمیت فوق العاده و ضرورت پرداختن به آن و توجه کردن و توجه دادن به این مایه حیات و این نعمت باارزش خدادادی است.

آب مایه حیات است و خداوند فرمود:وجعلنامن الماء کل شیء حی( وهرچیزی را از آب زنده کردیم). ما بواسطه مسلمان بودن وموحد بودن باید قدر نعمات الهی ازجمله آب را بیشتر بدانیم و در قدر دانی از این نعمت باید نسبت به دیگرملتها و کشورها سرآمد باشیم-که چنین نیست- .اهمیت و نقش آب در حیات بشری از واضحات است اما آنچه در این برهه از زمان اهمیت آن را مضاعف نموده کمیابی آن و نیاز شدید تر به آن باتوجه به رشد جمعیت و امنیت غذایی وهمچنین در مناطق خشک و نیمه خشک همانند ایران است.

اگر دقت کنیم میبینیم که همه نعمات الهی جای شکر و سپاسگزاری دارد وهر کدام درجای خود ارزشمندند. بعنوان مثال هوا نیز نعمت الهی و از ضروریات زندگی است و حتی میتوان ساعتها و بعضا" روزها بدون آب و غذا زندگی کرد اما نمیتوان کمتر ازساعتی هم بدون هوا زندگی کرد.اما در ناموس خلقت بعضی از نعمات به وفور دارد و بعضی دیگر محدودترند و کمیابند و برای استحصال و بهره برداری و استفاده باید بادقت و درایت و تدبیر با آنها برخورد کرد و هنر دراین است که بتوان در استفاده از آنها اعتدال را رعایت کرده و در بهره برداری بهره وری را مدنظر قرار داد.

باکمال تاسف در کشورهای غیر مسلمان و مناطقی که حدود چهار تاپنج برابر کشور ما بارندگی وجود دارد بهره وری آب بالاتر است و این مسآله یک علامت سوال بزرگ باید در ذهن تک تک ما بعنوان ایرانی مسلمان و به طریق اولی در ذهن مسؤلان و متولیان آب باید ایجاد شود و به تبع این سوال یک نهضت و جهاد در خصوص بهره وری آب ایجا نمود.

خداوند برروی این کره خاکی منابع ،مواهب وامکاناتی برای زندگی بشر و بهره برداری واستفاده خلق نمود.این منابع و مواهب از جمله آ ب در همه جا یکسان نیست بعضی از منابع در بعضی از نقاط به وفور یافت میشود و دربعضی نقاط دیگر کمیاب است.

خداوند حکیم نیز به انسان عقل و شعور داده تابتواند از منابع استفاده بهینه نماید و کمبود منابع مادی را باوجود منبع علم و عقل و تفکر ومعرفت و تجربه جبران و به طرق مختلف خود را بی نیاز کند.آب ازجمله مهمترین ومبرم ترین نیاز بشری است و کمبود آن در جهان و به ویژه ایران احساس میشود بطوریکه متوسط بارندگی سالانه 251میلی متر و میزان تبخیر معادل70درصد میانگین بارندگی سالانه برآوردشده است.میزان کاهش منابع آب شیرین درکشورمان شش برابر متوسط استاندارد جهانی اعلام شده.

ما از یک طرف یک سوم بارندگی جهانی را داریم و تاسف بارتر اینکه حدود دوسوم این مقدار از دسترس خارج میشود. با ملاحظه همین چند سطر باید متوجه عمق فاجعه بود و" بخوان حدیث مفصل از این مجمل".

در روزجهانی آب قدر آب را بیشتر بدانیم و قبل از اینکه این معضل بحران و فاجعه آفریند باید آنرا بهتر قدر دانست و مدیریتش کرد. بدون تعارف،ماقدر این نعمت را آنگونه که شایسته است ندانستیم وباتوجه به وضعیتی که پیش رو داریم و موقعیتی اقلیمی و باتوجه به توصیه های مکررو مؤکد دین بر استفاده درست و نهی و مذمت اسراف و تبذیر شایسته بود که دراین زمینه ما سرآمد بودیم. اما وضع ما این است که مشاهده می کنیم.

روزجهانی آب فرصتی است که دوباره اندیشه کنیم و بابسیج امکانات وبازکردن چشم و گوشمان و شنیدن صدای زنگ هشدار و خطر طرحی نو دراندازیم.همگان میگوییم به بحران آب نزدیک میشویم اما اقداماتمان نسبت به سخنمان بسیار اندک است.

راهکار مهم عملیاتی برون رفت از این وضعیت برنامه ریزی و مدیریت آب موجود همراه با اقدامات قاطع تنبیهی و تشویقی از سوی دستگاههای اجرایی و حاکمیتی است.ما دیگر وقت زیادی نداریم که فقط وفقط کارفرهنگی کنیم. باید کارهای فرهنگی و تشویقی و تنبیهی و بازدارنده همزمان انجام شود. چگونگی آن بعهده متولیان امر است.

دستگاههای نظارتی و مجلس و قوه قضاییه نیز با تصویب قوانین سختگیرانه برای سودجویان و سوءاستفاده کنندگان از یک طرف ازو درنظر گرفتن مشوقهایی برای صرفه جویان از طرف دیگر وبرخورد قاطع دستگاه قضا بامتخلفان میتواند نقش خوبی در استفاده بهینه ار آب و برون رفت از بحران ایفا کنند.

مصرف بهینه این موهبت الهی نیاز به یک برنامه ریزی منسجم همه جانبه و استراتژیک دارد.دو عامل مهم هدر رفت آب در کشور عبارتند ازفرهنگ اسراف و عدم احساس مسؤلیت اجتماعی و دیگری ضعف مدیریتی.هدررفت بیش از پنجاه درصد آب هیچ توجیهی ندارد و باید به فکر چاره بود. نباید این آب کمی که در کشور وجود دارد بدون برنامه رها شود. همانگونه که شاعر شیرین سخن سهراب سپهری قدر آب را میدانست و فرمود آب را گل نکنیم امروز آب زیادی نداریم که آن را گل کنیم پس من این جمله را از سهراب وام میگیرم و می گویم آب را ول نکنیم

علی کرد – مدرس دانشگاه