داود سالمی
ارشد مدیریت امورشهری
شهرداری بهعنوان مهمترین و تأثیرگذارترین نهاد شهری، نقش مهمی در زندگی روزمره مردم یک شهر دارد و الزاماً یک شهردار موفق، شهرداری است که بتواند این تأثیر را در روند روزمرگی مردم ایجاد کند. "سمت شهردار" یک شهر به دلیل اهمیت بالای آن نیازمند دقت نظر در انتخاب فردی است که قرار است سکان یک شهر را طی 4 سال در اختیار گرفته و آینده آن را رقم بزند، تخصص مالی و فرهنگی و تبحر در اداره امور از مباحثی است که در صورت غفلت زیان غیر قابل جبرانی را بر پیکره یک شهر وارد خواهد کرد.
لذا اهمیت انتخاب شهردار یک شهر توسط منتخبین شورا بایستی با درنظرگرفتن شاخص های کلیدی و معیارهای اصولی باشد و اعضای شورای شهر با یک انتخاب صحیح و آگاهانه ، آینده ی شهر را رقم میزنند و درصورتیکه این انتخاب براساس چهارچوب مشخص شاخص ها نباشد میتواند ضرر و زیان جبران ناپذیری بر پیکره شهر وارد کند و شهروندان شهر اولین و آخرین قربانیان این انتخاب ناشایست خواهند بود.
بر این اساس ارائه و بکارگیری شاخص های انتخاب شهردار جهت رسیدن به انتخابی آگاهانه میتواند بسیار حائز اهمیت باشد که علاوه بر آگاهی بخشی عمومی ، بعنوان ابزارهای راهبردی موثر برای منتخبین شورای شهر جهت انتخاب شهردار شایسته و لایق خواهد بود .
در ذیل برخی از شاخص های کلیدی برای انتخاب شهردار ارائه میگردد:
- عدم وابستگی به جناح بندی های سیاسی
مردم از شهردار وابستگی به جناحهای سیاسی خاص را نمیخواهند. مردم یک شهر بهدنبال کسی خواهند بود که بتواند عمران و آبادانی را برای آنها به ارمغان بیاورد لذا شهردار باید بدون وابستگی به هیچ حزب و گروهی رسیدگی به امور مردم برای او در اولویت قرار داشته باشد و شهرداری که سیاست در آن دخالت داده شود بدون شک نمی تواند شهرداری موفقی باشد.
- دارای استقلال فکری
گاهی شهردار برای فرار از تهدید ها، خود را به برای بقا به نهادهای قدرت بالاتر و یا دولت وصل کند که در اینصورت دیگر آن وظیفه پاسخگویی به شوراها را اعمال نخواهد کرد.
شهردار باید در عین حالی که شورا باور است در ازای اینکه از طرف شورا به سمت شهردار شدن می رسد نباید خارج از چارچوب قانون و برای رضایت و خرسندی اشخاص و یا افرادی خاص وعده و قول و قرارهایی بدهد لذا استقلال فکری و عملی شهردار باعث عدم مداخله اشخاص یا دست های پشت پرده خواهد شد البته با توجه به انتخاب شهردار توسط شوراها ، همواره این تهدید وجود دارد که شهردار مجبور به امتیاز دهی به شوراها باشد و این معضلی است که گریبانگیر بسیاری از شهرداران می باشد
- دارای تفکر اقتصادی و کارنامه موفق اقتصادی
یک شهردار باید بتواند از مدیریت اقتصادی قوی برخوردار باشد. شهرداری سازمانی است با هزینههای بسیار و بودجه محدود. یک شهردار موفق باید بتواند از منابع موجود بیشترین استفاده را بکند و راهکارهای درآمدزایی را بررسی و به بهترین نحو ممکن از آنها استفاده نماید.
لذا در انتخاب شهردار آینده شهر شاخصی که باید بیش از موارد دیگر به آن توجه داشت برنامه های شهردار در جهت تقویت و رشد درآمدهای پایدار در راستای هرچه بهتر کردن عملکرد شهرداری و افزایش رضایتمندی شهروندان است.
«اشرافیت به ابزارهای مالی نوین و نحوه استفاده از ظرفیتهای بازارها سرمایه برای تامین منابع مورد نیاز برای اداره کلانشهر » معیار طلایی در انتخاب شهردار جدید است که لحاظ این مولفه در بررسی افراد مطرح، کار را برای انتخاب نامزد اصلح در شورا، هموار خواهد کرد. که این روال میتواند با تجهیز بودجه شهرداری به ابزارهای مالی متداول در شهرداریهای جهان از جمله انتشار اوراق قرضه محلی یا صندوقهای سرمایهگذاری شهری در بورس، دگرگون شود.
- پاکدستی
درباره معیار «پاکدستی» نیز این واقعیت مطرح است که شهردار در دوره جدید برای جلب مشارکت سازنده مردم در اداره مطلوب شهر، باید بتواند «اعتماد افکار عمومی در مبارزه جدی با فساد شهری» را احیا کند. در این قالب، شهردار اصلح، فردی است که در کارنامه کاری او، این معیار جلب توجه کند.
از طرفی بودجه کلان شهرداری بسیاری را برای دسترسی به این بیتالمال وسوسه خواهد کرد. با این حال یک شهردار پاکدست باید کوچکترین چشم داشتی به منافع شخصی خود در شهر نداشته باشد. رهبر انقلاب هم در اینباره تأکید کردهاند: "شهرداریها همواره در معرض افراد فرصتطلب و سودجو قرار دارند، اما ارتباط با مردم و دسترسی آسان آنان به مدیران شهرداریها، موجب میشود زمینه بسیاری از فرصتطلبیها از بین برود."
- قدرت رایزنی در سطح کلان ملی
شهردار کلانشهر بایستی روابط موثری فراتر از شهر و استان داشته باشد تا بتواند امورات کلانشهر را در سطح ملی رایزنی و به سرانجام برساند همیشه شهر ،شهرداری را فراتر از خود میخواهد که بتواند باضریب نفوذ ارتباطی بالاتر کارها را دنبال کند داشتن این شاخصه کلیدی اجرای بسیاری از برنامه های زیرساختی و زیربنایی را تسهیل و روان تر میکند لذا شهردار بایستی چهره ای ملی و بومی آن شهر باشد همچنین توانایی رایزنی موثر با دولت و دستگاههای دولتی در جهت روانسازی مسیر اداره شهر را داشته باشد.
بنابراین، فردی باید برای شهرداری انتخاب شود که تجربه و توان مدیریت فراتر از کلانشهر را داشته باشد.
- جوانگرایی رمز تحول و خلاقیت در مدیریت شهری
متاسفانه مدیریت امروز در اغلب بخش ها مدیریتی فرتوت، پیر و ازکارافتاده است و شهر را نمیتوان با مدیریت پیر و بی انگیزه اداره کرد بی انگیزه بودن ،خستگی و عدم پویایی از مشخصات این نوع مدیریت است که اتلاف زمان ، منابع و ایستایی سیستم را درپی خواهد داشت و روزمرگی را درسیستم حاکم خواهد کرد و سیستم گریبانگیر شیوه های مدیریتی سنتی منسوخ شده بدون کارایی میشود درصورتی که شهر نیازمند مدیریتی جوان، انقلابی و مردمی است و با مدیریت علمی بانشاط ،باانگیزه و پرانرژی میتوان شاهد تحول و تغییر وضع موجود نمود.
مدیریت جوان باید با انگیزه خدمت به مردم روی کار آید و بعد از انتخاب شدنش در این سمت باید از تمام قابلیت ها و ظرفیت های مجموعه شهرداری به بهترین نحو ممکن استفاده کند تا بتواند توزیع عادلانه ای از خدمات شهری را برای مردم در تمام نقاط شهر داشته باشد. خستگی ناپذیری وتوان مدیریت راهبردی ازمشخصه های مدیریت شهری بسیارحائز اهمیت است.
مشکلات متعدد و متنوع شهرها، نیاز بیش از پیش به یک شهردار خستگیناپذیر را بیشتر نمایان میکند و بیشک شهردار باید جدا از تمامی این ویژگیها، دارای روحیه خستگیناپذیری در برابر مشکلات متعدد باشد و این موضوع با مدیریت پیر و مسن سنخیت ندارد.
البته پازل جوانگرایی درمدیریت شهری بابهرمندی از پیشکسوتان این عرصه بعنوان مشاوران متخصص تکمیل میگردد .
دیگر شاخص های کلیدی
مبارزه با فقر و تنظیم سیاستهای شهری برای کاهش آسیبهای اجتماعی»، «مدیریت زیرساختهای شهری با هدف کاهش هزینه استهلاک»، «ورود به مباحث اقتصاد شهر با تدارک فرصتهای شغلی، تقویت گردشگری و اداره بازارهای محلی»، «دید استراتژیک نسبت به حل مسائل شهر»، «اعتقاد به کار در اتاق شیشهای و انتشار رسمی همه تصمیمات و قراردادهای شهری»، «پایان دادن به شهرداری رانتی و قطع وابستگی منابع شهر به گروه اقلیت متقاضی امضاهای طلاهایی»، «ضمیمه داشتن حمایت و همراهی دولت»، «تجربه مدیریتی و کاری در امور زیربنایی کشور یا شهر، امور اجتماعی، شهرسازی و حتی مباحث مالی-اقتصادی» و همچنین «داشتن قدرت تامین منابع سالم برای اداره شهر و مدیریت شهر با کمترین هزینه و بیشترین بهرهوری» از جمله معیارهای مطرح برای انتخاب شهردار شایسته است.