شهردار خوب ، نماد شورای خوب

علی کرد مدرس دانشگاه : حکومتهای دمکرات و مردمسالار، دارای شاخصه ها و مؤلفه هایی هستند که یکی از مهمترین این مؤلفه ها انتخابی بودن مسؤلین کلان و ایجاد سازمانهای محلی وانتخاب مسؤلان محلی توسط مردم می باشد.بارزترین سازمانهای محلی شوراهای اسلامی شهر و روستا می باشد و یکی از کارکردهای مهم شوراهای اسلامی شهر انتخاب شهرداران است.

بحمداله انتخابات شوراهای اسلامی شهر وروستا باحضور پر شکوه مردم همیشه در صحنه برگزار،ومردم به وظیفهء شرعی- قانونی خود عمل کرده واز حق خود برای انتخاب اعضاء شوری استفاده کردند حال نوبت شوراهاست که پاسخی در خور شأن مردم بدهند و با انتخاب شهرداران قوی وتوانمند پاسخ خوبی به مردم شهرشان بدهند.به عنوان مقدمه ودر اهمیت شوراها به همین نکته بسنده میکنم که هرچه سازمان ومدیریت محلی توسعه یابد تمرکزگرایی به همان میزان کاهش می یابد واین امربه بهبود مدیریت کمک کرده وبروراکرسی را کاهش میدهد و بر تقویت مدیریت مشارکتی می افزاید.

از 12شهریورماه به این طرف،که آغاز دوره چهام شوراهای اسلامی شهر وروستابود، شوراهای اسلامی شهر، در تب وتاب انتخاب شهرداران هستند.حال با توجه به مطالب فوقق الذکر،اعضاء شورای اسلامی شهر،برای انتخاب شهر دارخوب باید با لحاظ جمیع جهات تصمیم گیری کنند تا بتوانند شهردار توانمندی را انتخاب نمایند.

هرچه اعضای شورای اسلامی شهر به وظایف قانونی خود آگاهی بیشتری داشته ودارای تخصص وتعهد و بیشتری باشند وافق دیدشان وسیع تراز تعصبات باندی،قومی،جناحی به دور باشند واعتدال راپیشهء خودسازند وشناخت دقیقی ازمقوله مدیریت شهری وکارکردهای آن داشته باشند،در انتخاب شهردار خوب موفق تر خواهند بود.وعکس آن هم صادق است.البته ذکر این نکته ضروری است که شوراهای اسلامی شهر،طبق ماده71 وظایف مهم و متعددی دارند که اولین و مهمترین آن، انتخاب شهرداربرای مدت چهار سال است که باید به همهء آنها بپردازند ونمرهء قبولی شوراها معدلی ازهمهء وظایف قانونی باتوجه به اهمیت یکایک آنهاست امادر این مقاله به اولین وظیفه قانونی آنها پرداخته شده ولازم است درجای خود به دیگر وظایف و اختیارت شوراهاوجایگاه مهم این نهاد مردمی در توسعه شهر وشهروندی که به تبع آن توسعه کشور رابه دنبال دارد پرداخته شود.

با توجه به اینکه مدیریت شهری- بخصوص درکلانشهرها- دارای مسایل ومشکلات و پیچیدگیهای خاص خود می باشد بنابراین شهردار باید ویژه گی ها وفاکتورهای خاصی باشد.به عبارت بهتر،شهردار باید نسبت به دیگر مدیران آن شهر کارآمدتر باشد وبتوانداین نقش بسیار مهم را به خوبی ایفا کند ودر زمینه های مختلف مبتلابه مدیریت شهری تخصص، تبحر وتجربه داشته باشد وشهردار کلانشهر ازمهارتهای انسانی و ادراکی بهره مند باشد زیرا که شهردار با عوامل و مسایل متعدد ومتنوع سخت افزاری ونرم افزاری سر وکار دارد ومسایل شهری چند وجهی وپیچیده هستند.

در این مقاله قصد احصاء ویژگیهای یک شهر دار خوب را ندارم اما برای اثبات این جمله که" شهردارخوب نماد شورای خوب است وبرعکس" لازم است به عنوان مقدمه وتأکید بر بعد نرم افزاری مدیریت شهری واینکه کار شهردار فقط عمران نیست بلکه شهرداری درجای خود باید نهادی اجتماعی وفرهنگی باشد،نمونه ای از یک شهردار موفق رامثال میزنم تابهتر متوجه شویم که شهردارباید به عوامل اجتماعی،فرهنگی-مدیریتی وبطور خلاصه عوامل انسانی توجه بیشتری کند وسپس به مقوله سخت افزاری کار بپردازد.وتأکیدکنم که شهردار قبل از اینکه شهرساز باشد مدیر ومسؤل شهر است که باید به ساختن شهر در همهء ابعاد همت گمارد.

در اکتبر سال 1994 شخصی به نام دکتر آنتاناس ماکوس که یک استاد فلسفه و ریاضیات بود به عنوان شهردار بوگوتا پایتخت کلمبیا انتخاب شد. در آن زمان ،این شهر به عنوان پایتخت قتل جهان معروف بوده است و مقامات شهر در فساد شهره بوده اند. در واقع اهالی بوگوتا از این همه نابسامانی به جان آمده و به دنبال چاره ای می گشتند که نهایتا به دکتر ماکوس به عنوان یک ضد سیاستمدار متوسل شدند. دکتر ماکوس برای مقابله با ناهنجاری های در شهر بوگوتا از روشهای جالبی استفاده کرد.

مثلا در سر چهارراه ها گروه های پانتومیم به کار گماشت که متشکل از دانشجویان تئاتری بودند که صورت خود را سفید و سیاه کرده بودند و هر کسی را که تخلفی می کرد او را مسخره می کردند. مثلا اگر عابر پیاده ای از چراغ قرمز رد می شد به دنبالش می افتادند و ادایش را در می آوردند و همین باعث شد که شهروندان از ترس مسخره شدن از تخلف بپرهیزند. با گذشت چند ماه، درصد افراد پیاده ای که به علائم راهنمایی توجه و مطابق آن ها رفتار می کردند از 26 درصد به 75 درصد رسید.

در حقیقت استقبال از این طرح و موفقیت آن در کاهش خلاف چنان چشم گیر بود که دکتر ماکوس 400 نفر دیگر پانتومیم کار استخدام کرد تا خدمات این گروه ها به سراسر شهر گسترش یابد. البته ذکر این نکته ضروری است که نه تنها باورها وفرهنگ کشور ما کشور کلمبیا تفاوت دارد بلکه یکسری تفاوتهای فرهنگی در شهرها واستانهای مختلف وجود دارد.

بنابر این نمی خواهم بگویم نسخهء موفق در رفع یک معضل در شهرهای یگر جوابگوست اما میخواهم تأکید کنم که همهء مسایل ومعضلات شهری فقط سخت افزاری نیست و شهردار خوب و موفق شهرداری است که مسایل مختلف را دسته بندی کند وبه فراخور امکانات ومسایل محیطی و فرهنگی واجتماعی وسیاسی واقتصادی و..... برای حل هر مسأله ای مناسبترین راه حل را ارایه نماید.با گذشت سه دوره از تشکیل شوراها، تجربه نسبتا" خوبی برای تعامل با یکدیگر و پرهیز از کشمکش وتوجه به ضرورت ها و نیازهای شهری شهروندان به دست آمد و انتظار میرود که شوراها هر دوره بهتر از دوره های پیشین عملکرد بهتری داشته باشند.

شهروندان عملکرد شهرداران را رصد می کنند وآن را به شوراها نسبت می دهند، چراکه شهردار منتخب شوراست.

پس جا داردکه شوراها بیش از هر آیتمی توانایی شهردار را مد نظر قراردهند چراکه شهر دار تا حد زیادی نمادی از شورای آن شهر است وضعف وقوت او ضعف وقوت شورا تلقی می شود.زمانی شورا میتواند شهردار خوب انتخاب کند که قبل ازاینکه گزینه ها را مورد بررسی قرار دهند،ملاکها ومعیارهای معقول واستاندارد را با لحاظ موقعیت ووضعیت آن شهر،مشخص کنند و سپس مصداقهای آنرا پیدا کرده و بدون لحاظ کردن مسایل فرعی وحاشیه ای بهترین را بر گزینند.این بهترین،همان شهردار خوب است.

زیرا در اینجا منظور از" شهردار خوب"،کسی است که مجموعه امتیازهای او باتوجه به معیارهای اصولی،علمی وعقلانی بیشتر ازسایرگزینه ها باشد. گرچه این شیوه درگفتار آسان ودر عمل سخت است اما باید دانست که محال نیست و با تعامل وتمرین دمکراسی وشایسته سالاری وپیشه کردن تقوای الهی والهام از توصیه ها وپندهای امامان معصوم ،علی الخصوص خطبه ها ونامه های حضرت امیر(ع) در نهج البلاغه می توان در این مسیر پر خیر وسعادت قرار گرفت وبار امانتی که مردم با رأی خوب به شوراها دادند به سرمنزل مقصود رساند. تصمیمات عاقلانه وبه دور از هوا وهوس وتعصبات قومی و باندی منشأ بسیاری از فواید وسود مادی ومعنوی برای اعضاء شورا وشهروندان خواهدبود.شوراهای محترم اسلامی درشهرهای سراسر کشور این در این روزهای سرنوشت ساز-انتخاب شهردار- مورد آزمون سختی قرارگرفتند و آن هایی از این آزمون سربلند می شوند و پیروز می گردند که به نکات فوق الاشاره توجه بیشتری دارند.

سخن آخر خطاب به همه شوراها- چه آنهایی که شهردارمنتخب دارند وچه آنهایی که هنوز درحال طی کردن این پروسه هستند این است که هرچه بکارید همان را می دروید.

ضعیف یا قوی بودن شهردار را به حساب شما می گذارند و انشاالله با انتخاب شهرداران قوی وکار آمد در تمام عرصه های مدیریت شهری ،به معنای واقعی شهردار خوب را انتخاب نمایید چرا که این"شهردار خوب" آیینهء تمام نمای "شورای خوب" است.