شوشان - بهزاد مومنی مقدم:
نمایندگان مجلس با کلیات طرح اصلاح قانون انتخابات «مجلس »شورای اسلامی موافقت کردند و این طرح برای بررسی بیشتر به کمیسیون شوراها ارجاع شد. که بر اساس آن، حوزه های انتخابیه هر استان به همان تعداد قبل در مجلس کرسی خواهند داشت، اما واجدین شرایط هر استان می توانند به کاندیداهای تمام حوزه های انتخابیه استان رای بدهند. این طرح در بدایت امر دارای محاسن می باشد.
از نگاه موافقان ، اجرایی شدن این طرح، ضرورت نگاه ملی و کلان نمایندگان و تقویت احزاب را در عرصه ی سیاسی کشور به دنبال خواهد داشت. و نمایندگان از پرداختن به مسائل محلی و عزل و نصب ها و دخالت در امور اجرایی استان ها فاصله گرفته و به وظیفه اصلی خود که تقنین و نظارت است به طور مطلوب و موثرتری می پردازند.
از جمله معایب و مشکلات طرح استانی شدن ، کاهش مشارکت مردم در انتخابات خواهد شد و این تلقی و باور در بین مردم شهرها ، بخش ها و روستاها تقویت خواهد شد که اساسا آنها نقش مستقیم و بلا واسطه ای در انتخاب نمایندگان خود با توجه به هژمونی قوی نمایندگان در مراکز استان نخواهند داشت وحس مشارکت و دخالت خود را به طور مستقیم در انتخاب نماینده تقلیل خواهد یافت.
همچنین افرادی که به زعم خود از ظرفیت ها و قابلیت های کاندیداتوری در عرصه انتخابات برخوردار می باشند فرصت انتخاب شدن را به راحتی از دست داده و در مقابل چهره های سرشناش و افرادی که به کانون های قدرت و ثروت وصل می باشند، نخواهند توانست در عرصه انتخابات بروز و ظهور قوی و اثر گذار داشته باشند و زمینه برای ایجاد نوعی اشرافیت سیاسی مهیا می گردد. از دیگر معایب این طرح، در صورت اجرایی شدن ، زمینه ها ی تنش های قومی- مذهبی با توجه به وجود این نوع ساختارها در بعضی استان ها دور از ذهن نبوده که می تواند آثار و تبعات امنیتی به دنبال داشته باشد.
همچنین شیوه تبلیغات در بحث استانی شدن انتخابات به گونه ای است که مستلزم صرف هزینه زیاد می باشد و بدین ترتیب اگر فردی بخواهد در گستره جغرفیای استان ها به معرفی و تبلیغ خود بپردازد باید از پشتوانه مالی قوی برخوردار بوده تابتواند خود را در معرض انتخاب و اعتماد مردم قرار دهد که وجود این امر نافی اصل عدالت و برابری فرصت ها در عرصه انتخابات می باشد که با روح قانون در تعارض است.
در روند فعلی انتخابات بسیاری از نمایندگان شهر ها از این فرصت و موقیت برخوردار می باشند که هر چند وقت یک باردر منطقه خود حضور یافته و به مشکلات و گرفتاری ها و مطالبات اقشار مختلف بپردازند. اما در طرح مذکور میزان دسترسی مردم به نماینده ای که در سطح استان باشد به مراتب کمتر و کاهش می یابد که می تواند باعث فاصله و دوری نماینده از متن مردم و عدم آشنایی با مشکلات و مطالبات آنان باشد.
همچنین می توان به این نکته اساسی و مهم اشاره کرد که اصل 84 قانون اساسی اشاره می کند : «هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید»، چنانچه شان نزول طرح استانی شدن انتخابات بر آن است که داوطلب نمایندگی، خود را نه تنها نماینده شهر بلکه نماینده استان بداند به نظر می رسد مفاد طرح پیشنهادی اساسا مسئله تازه و جدیدی نیست؛ زیرا به موجب اصول عدیده قانون اساسی نمایندگان مجلس، نماینده کل ملت حتی ایرانیان مقیم خارج کشور محسوب می شوند.
از طرف دیگر اصل 62 قانون اساسی بیان داشته: « قانون اساسی از نمایندگان ملت که به طور مستقیم و با رای مخفی انتخاب می شوند، تشکیل می گردد».
کلمه مستقیم دلالت بر آن دارد که انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان باید کمترین فاصله را با هم داشته باشند و شناخت انتخاب کنندگان حتی المقدور عینی و بر اساس اطلاعات دست اول باشد، به همین جهت کشورهایی با سابقه طولانی نظام انتخاباتی ، با تمهیدات ویژه به تقویت این مسئله پرداخته اند. به عنوان مثال، در کشورهایی با سابقه نظام انتخاباتی بیشتر ، شهرهای پر جمعیت در این کشورها به حوزه های کوچک تر و منطقه ای در جهت جلب مشارکت مردم تقسیم گردیده است.
در پایان به نظر می رسد طرح استانی شدن انتخابات، بییش از انکه دغدغه مسئولیت های نمایندگان در حوزه ملی را دنبال کند، بیشتر به دنبال حفظ و تقویت جایگاه فعلی آنها را در پی داشته باشد.