غلبه بر کروناویروس به شرطها و شروطها

«سلامتی»، موهبتی گرانبها است که برخورداری از آن یک حق همگانی محسوب شده و در عین حال، تأمین، حفظ و ارتقا سلامت جامعه، یک مسئولیت و تکلیف همگانی به حساب می آید.

عوامل گوناگونی در نقش تقویت کننده های سلامت عمل میکنند و مؤلفه های مختلفی با آسیب رساندن به آن از تهديد کنندگان سلامت به شمار میروند. 

کرونا ویروس نوین،یکی از جدید ترین تهدیدکنندگان شناخته شده‌ی سلامت انسان بوده که اگر همچون سایر آسیب رسانان به سلامتی، به درستی مورد شناسایی قرار گرفته و مواجهه با آن به بهترین وجه صورت پذیرد، به خوبی کنترل می شود و درصورتی که در برخورد با آن، سستی و کاهلی صورت پذیرد به سرعت انتشار یافته و تبعات جسمی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی را نیز در کشورهای درگیر با این ویروس، به بار خواهد آورد. بنابراین، هم از منظر متولیان امور کشور و هم از جانب آحاد مردم باید تلاش هوشمندانه ای برای غلبه بر این ویروس جدید صورت گیرد و این غلبه، میسر خواهد شد به شرطها و شروطها!

-یکی از شروط مهم، این است که مسئولین،اصحاب رسانه و آحاد مردم به تولیت منحصر به فرد وزارت بهداشت بر مقوله سلامت جامعه و شایستگی های علمی و توان فرماندهی عملیاتی این وزارتخانه در رابطه با کنترل بیماری کرونا ویروس جدید، در سطح ملی و به تبع آن، دانشگاه های علوم پزشکی در سطوح استانی(با همراهی سازمان های حرفه ای و انجمن های تخصصی حوزه سلامت)، یقین و ایمان داشته باشند. این اعتقاد راسخ باعث خواهد شد تا سیاست مداران با حمایت همه جانبه، مسئولین سایر بخش ها با عمل به وظایف سازمانی و مسئولیت های محوله، اصحاب رسانه با هدایت صحیح افکار عمومی و عموم مردم با جدی گرفتن توصیه های بهداشتی، بصورت متحد و یکپارچه به میدان آمده و بیماری کرونا ویروس جدید را به جای تبدیل کردن به یک بحران ملی، در یک بازه زمانی منطقی، مهار و کم اثر نمایند البته ضرورت دارد که وزارت بهداشت، دانشگاه های علوم پزشکی و واحدهای تابعه آنها تا محیطی ترین سطح نیز رسالت خود بویژه درزمینه های نظیر اطلاع رسانی دقیق و بموقع راجع به جوانب مختلف این بیماری و آمار مربوط به مبتلایان و مرگ و میر ناشی از آن، ارائه آموزش و توصیه های به روز شده  بهداشتی، در حد حداکثر نگهداشتن سطوح آمادگی و پاسخگویی مراکز بهداشتی و بیمارستانها، اتخاذ تمهیدات لازم برای رفع نگرانی ها، ارائه مشاوره ها و پاسخ به سؤالات خانواده های بیمارانی که در منزل نگهداری می شوند، انجام تقسیم کارهای سازمانی و افزایش کارایی و اثربخشی قرارگاههای استانی و شهرستانی، یکپارچه تر نمودن مدیریت و نظام اطلاع رسانی و آموزش پیشگیری و مراقبت از ابتلا و شیوع کرونا ویروس در سطح رسانه های گروهی ملی و محلی و شبکه های اجتماعی، استفاده مناسبتر و منسجم تر از مشارکت مردم و تشکل های مردمی و ... را همچون هفته های گذشته و حتی با تقویت بیشتر بانجام رسانند تا جایگاه تولیتی آنها در سطوح ملی و استانی، تثبیت و تقویت شود.  

بخش سلامت کشور باید بداند تهدیدهای امروز کرونا ویروس جدید، فرصت بی بدیلی را نیز در اختیار این بخش قرار داده تا علاوه بر تحکیم کارکرد تولیت خود، آموزش و پژوهش عالی سلامت را با تمام قوا به میدان آورده و با هدف اجتماعی سازی آنها، پاسخگویی اجتماعی (Social Accantibility) این دو بخش را در برابر سؤالات و مشکلات کنونی جامعه را تقویت نماید.

-شرط بعدی،آن است که همه سازمان ها، دستگاه های اجرایی، نهادهای حاکمیتی و دوایر لشکری و کشوری، الویت دادن به سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی احاد مردم را در همه سطوح تصمیم سازی، تصمیم گیری، اقدامات اجرایی و فرایندهای مدیریتی مدنظر قرار داده و به رسالت سازمانی و مسئولیت اجتماعی خود در زمینه پیشگیری و کنترل کرونا ویروس جدید عمل نمایند.

تحقق این انتظار که از آن به عنوان همکاری برون بخشی نام برده می شود، درصورتی امکان پذیر است که وزارتخانه ها و سازمانهای کشوری در هماهنگی کامل با ستاد وزارت بهداشت بوده و به ادارات کل استانی و حوزه های شهرستانی خود تأکید و الزام نمایند تا به دور از هرگونه بخشی نگری، ظرفیتهای سازمانی خویش را در همکاری با دانشگاه های علوم پزشکی و شبکه های بهداشت و درمان و بیمارستانها در خدمت اجرای برنامه های مقابله با کرونا ویروس به میدان آورند. حفظ این آمادگی ها برای حداقل تا خردادماه سال آتی باید در دستورکار تمامی مجموعه های فوق الذکر قرار گیرد.

نکته مهم این است که مسئولین بخش های مختلف اعم از واحدهای تابعه قوه مجریه و سایر نهادهای کشوری و لشکری و نیز افرادی که به نمایندگی از مردم، کرسی ها و جایگاههایی را عهده دار شده اندبا حفظ درایت باید از ارائه آمارهای نادرست، اطلاعات غیرواقعی، تحلیل های غیرکارشناسی و توصیه ها و تصمیم هایی که باعث تضعیف یا خنثی شدن تدابیر متخذه برای مقابله با کرونا ویروس شود جداً خودداری نماید. 

بدون شک، هرگونه کم‌کاری، اهمال و یا عمل نکردن به وظایف سازمانی توسط سایر وزارتخانه ها، سازمان ها و نهادها باعث خواهد شد تا تبعات سنگین ناشی از این اقدامات ناصواب بر بخش سلامت تحمیل شده و تمرکز وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی بر مدیریت پیشگیری،کنترل و درمان این بیماری، که شرط لازم برای توفیق در این مأموریت خطیر است، کاهش یافته یا از بین برود.

-شرط دیگر، توجه اکید دستگاههای نظارتی اعم از سازمانهای مرتبط با دولت، قوه قضاییه و نهادهای انتظامی و اطلاعاتی به این نکته مهم است که فرهنگ سازی، دو بال دارد که یکی از آنها گسترش آموزش های عمومی و دیگری، اعمال برخوردهای بازدارنده با افراد و گروههایی است که استانداردهای توصیه شده را در مجامع عمومی مراعات نمی کنند و سلامت دیگران را به مخاطره می اندازند و یا آنهایی که از طریق احتکار، گران فروشی، فروش اجناس و اقلام تقلبی و غیراستاندارد و نظاریر آنها مانع از دسترسی مراکز بهداشتی و درمانی و نیز توده مردم بویژه اقشار نیازمند و طبقات محروم و شریف جامعه را به اقلام بهداشتی، مواد غذایی و سایر مایحتاج ضروری می شوند. بدون هیچ تردیدی، با کسانی که امنیت جانی و روانی جامعه را به سوداهای زالوصفتانه خود به مخاطره انداخته و نظام را بخصوص در زمینه مدیریت بحران، ناکارآمد جلوه می دهند و اعتماد عمومی بعنوان یک سرمایه ارزشمند اجتماعی را تضعیف می نمایند باید با قاطعیت، بموقع و البته با عدالت برخورد کرد و برخورد عادلانه و منصفانه با آنها در این زمان خطیر به معنای اعمال حداکثر مجازات های قانونی برای کسانی است که جرمشان به اثبات می رسد. نباید فراموش کرد که رویکردهای پیشگیرانه، اقتضا می کند که اتحادیه ها و مجامع صنفی، انجمن ها و تشکل های مرتبط با فرایندهای تولید و توزیع و مجامع و سازمان های مرتبط با قیمت گذاری و رصد بازار نیز باید به مسئولیت اجتماعی خود از طریق افزایش نظارت درونی و اتخاذ تدابیر فعال بازدارنده از اجحاف به مردم چه در رابطه با اقلام بهداشتی و چه راجع به سایر نیازهای ضروری جامعه به وظایف خود عمل نماید.  

-شرط بعدی،مشارکت آگاهانه، مسئولانه، فعالانه، داوطلبانه، هوشیارانه و البته امیدوارانه مردم در این نهضت بزرگ است . مردم باید علاوه بر خود مراقبتی که مهمترین اصل بنیادین برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری محسوب می شود به مراقبت از دیگران به ویژه سالمندان،مادران باردار، افراد ناتوان و بیماران خاص، دیابتی ها،افراد مبتلا به سرطان یا نقص ایمنی، افراد دارای بیماری های پیشرفته قلبی، تنفسی، کبدی، کلیوی،روانی و سایر افراد آسیب پذیر نیز اهمیت دهند . خانه های ما، مجتمع های مسکونی، محلات و قریه ها، فروشگاه ها، تعمیرگاه ها، بازارچه ها، کارگاه ها و کارخانجات، نانوایی ها، ترمینال ها، پادگان ها، کابین خودروها، مترو و هرمحل تجمع باید به یک پایگاه یا محیط حامی سلامت مردمی تبدیل شود و مردم باآگاهی از توصیه های بهداشتی و عمل به آنها درنقش یک سفیر سلامت ظاهرشوند.اصل اساسی این است که تمام استراتژی های مربوط به غلبه بر کروناویروس جدید جز "با مردم، برای مردم و توسط مردم"، راه به جایی نخواهند برد. امروز، مردم ما تنها و تنها دو گزینه را برای انتخاب، فرا روی خود دارند: 

گزینه اول : آن است که حمله ی این ویروس به کشور و سرعت و قدرت مسری بودن و انتشار آن را جدی بگیرند،سواد سلامت خود را روز به روز ارتقا بخشیده و توصیه های بهداشتی، حتی اگر زحمت و مشقتی برای آنها داشته باشد، را به صورت کامل و مناسب عمل کنند و از این طریق، نه تنها نگذارند که خود به حلقه ای از زنجیره‌ی انتقال ویروس تبدیل شوند، بلکه با گسستن حلقه های این زنجیره، در از کار انداختن قدرت سرایت کروناویروس نقش آفرینی کنند.

گزینه دوم : آن است که بیماری را جدی نگرفته و با بیخیالی به توصیه ها عمل نکنند و یا آنها را یک خط درمیان و گزینشی اجرا نمایند. در چنین صورتی، خود را به حلقه های زنجیره انتقال ویروس تبدیل کرده و علاوه بر آسیب زدن به خویش، بستگان و هموطنانشان، مشقت های طاقت فرسایی را بر پاسداران سلامت کشور یعنی کارکنان بخش بهداشت، پزشکان، پرستاران و پیراپزشکان بیمارستان ها و مدیران حوزه سلامت تحمیل می نمایند و باعث خواهند شد تا این سنگربانان سلامت جامعه، روز به روز مستهلک تر و دوره ی حکم فرمایی کروناویروس، طولانی تر شود.

غلبه بر این ویروس،تنها در گرو انتخاب گزینه اول میسر خواهد شد و مردم باید بدانند نه فقط عمل به توصیه های بهداشتی، بلکه ممانعت از رفتارهای غیربهداشتی در جامعه نیز از وظایف آنها است زیرا کشتی سوراخ شده هرگز به ساحل نجات  نخواهد رسید.

آحاد مردم به ویژه جوانان عزیز می بایست با درک صحیح از شرایط موجود خودرا در کنار بخش سلامت کشور قرار دهند و مبادا با هرگونه رفتار غیر بهداشتی نظیر حضور غیر ضرور در مراکز تجمع ، سفرهای غیرضرور ، بکارگیری توصیه های غیر معتبر نظیر استفاده نابجا از الکل ویا...، اجرای برنامه ها یا اقدامات مخاطره آمیز به ویژه چهارشنبه سوری آخر سال پرهیز نمایند تا بار مضاعفی بر سیستم بهداشتی درمانی کشور تحمیل نشود. 

مردم عزیز ما باید مراقبت نمایند تا اسیر جنگ روانی دشمن نشده و در این زمان که بدخواهان ملت ما سعی دارند تا از طریق بمباران تبلیغاتی و پزشک نماها یا متخصصین جعلی، توصیه های ضدونقیض و بی پایه و اساسی را برای سردرگم نمودن و ایجاد اضطراب و استرس در مردم ما بخش نمایند، صرفاً به توصیه هایی از سوی مراجع معتبر رسمی بخش سلامت کشور به آنها می شود عمل نمایند.

- شرط دیگر، را چهره های مشهور و به ویژه محبوب، علمی، فرهنگی، هنری، مذهبی، ورزشی، اجتماعی و معتمدین و بزرگان اقوام، طوایف و عشایر رقم میزنند. اینان نیک میدانند که شاخص بودن، چهره‌بودن، دیده‌شدن و دنباله رو داشتن را در ایران زمین کسب کرده اند و در هر موقعیتی که این مرز و بوم دچار نگرانی و یا دغدغه ای شود، فرصت مغتنم و شاید تکرارنشدنی برای آنها پدید می آید تا با رفتار مناسب خود، سرمشقی برای ترویج و تکثیر گفتمان و رفتارهای درست در جامعه شوند. اینک کمترین انتظار از این چهره های مشهور آن است که گفتمان مبتنی بر توصیه‌های معتبر بهداشتی و رفتار مبتنی بر سبک زندگی سالم را به عنوان یک ارزش و کلاس اجتماعی گسترش داده و گفتمان غیر معتبر و رفتار های آسیب رسان به سلامتی را به عنوان بی کلاسی و ناهنجاری ترویج نمایند.

- شرط بعدی، آن است که گروه های سازمان یافته مردمی به ویژه سازمانهای مردم نهاد، مؤسسات خیریه، کانون های سلامت در روستاها و محلات شهری، انجمن ها، اتحادیه ها، گروه های داوطلب و جهادی سلامت، هیات های مذهبی و مساجد، تشکلهای صنفی و اجتماعی و کانونهای دانشجویی  از همه ظرفیتهای بی نظیر توانمندیهای آموزشی، اطلاع رسانی، بیماریابی، تأمین ملزومات و تجهیزات مورد نیاز و کمک به افراد نیازمند برای پشتیبانی از اجرای هرچه مناسب تر برنامه های وزارت بهداشت  دانشگاههای علوم پزشکی و سایر سازمانها و دستگاههای اجرایی دخیل در مهار کرونا ویروس استفاده نمایند. 

-شرط بعدی آن است که اصحاب رسانه و فعالان شبکه های اجتماعی باور کنند در زمینه  هدایت افکار عمومی به سمت غلبه بر کروناویروس جدید و یا به سوی انفعال دربرابر آن، نقش موثری دارند. اینکه در دنیا رسانه های خبری و شبکه های تبلیغاتی فعالی وجود دارند که بدون توجه به مشکلات ریز و درشت کشورهای حامی مالی خود بر موضوعات کشورما متمرکز شده اند، تعجب آور نیست زیرا آنها سنگین ترین تحریم های غیرانسانی درطول تاریخ حیات بشری را برکشور ما تحمیل کردند تا  باعث اختلال در روندهای آموزشی و پژوهشی علوم پزشکی شده و مانع از رسیدن داروها و تجهیزات پزشکی، فناوری های ساخت کیت های تشخیصی و آزمایشگاهی، پانسمان های تخصصی، فراورده های خاص غذایی و سرمایه های مالی به کشور ما شوند، بدیهی است انتظار نداشتند که علیرغم اعمال چنین فشارهایی به همت بهداشت یاران، درمانگران، داروسازان ، متخصصین و کارشناسان علوم آزمایشگاهی و نخبگان فنی این بیماری جدید مورد شناسایی، کنترل و مدیریت در آید .

 از اصحاب رسانه وفعالان شبکه های اجتماعی کشور انتظار میرود که شناخت تخصصی خود را نسبت به جنبه های مختلف این بیماری افزایش داده و از طریق ارتقا سواد رسانه ای در جامعه به رسالت خطیر خود در زمینه ی پیگیری مطالبات کارشناسی شده، انعکاس خبرهای واقعی و درست، برخورد با مظاهر و مصادیق تهدیدکننده های سلامت و بالاخره تقویت انسجام، امنیت، نشاط و امیدواری اجتماعی و گسترش خیرخواهی و کمک ‌به دیگران، جامه عمل بپوشانند. بی تردید یکی از شاخص های مهم ارزیابی عملکرد رسانه های پرتلاش ما در عرصه کنونی، آنست که به میزان موفق شده اند تا میزان اضطراب ها، استرس ها و سردرگمی های ناشی از کم اطلاعی و انفعال را در جامعه  کاهش داده و به همان میزان، آرامش و درحد مطلوبی، نگرانی متکی بر دانش بهداشتی را که باعث رفع بیخالی و ایجاد انگیزه برای عمل به توصیه های بهداشتی شود افزایش داده اند.

و بالاخره،شرط اول و آخر، عمل به توصیه های مرتبط با ارتقا بهداشت و سلامت معنوی است. پناه بردن به خداوند، توبه و بازگشت به سوی او، صدقه، دستگیری از ناتوانان، حمایت از آنان که با مشکلات جدی در تأمین معیشت، مسکن و سایر نیازهای اولیه و ضروری عائله خود مواجه هستند، مارا به خداوند به عنوان منبع رحمت و قدرت لایزال هستی، آرام بخش دلها و برطرف کننده مشکلات، نزدیک می کند. توجه قلبی روز افزون مسئولین، درمانگران و آحاد مردم به عنایات الهی و استمداد از خداوند در همه حال به ویژه در ترس ها، نگرانی ها، اضطراب ها و بحران ها ضامن توفیق همگانی برای غلبه مشکلات از جمله این بیماری خواهد بود.

 اتخاذ دقیق ترین تدبیرها، طراحی بهترین پروتکل ها و اجرای مناسب ترین اقدامات، اگر عنایت و اراده الهی بر انجام و اثربخشی آنها تعلق نگیرد منجر به توفیق نخواهند شد و این بخشندگی خداوند است که عام بوده و کافر و گبر و مسلمان را به لطف خود در این دنیا شامل شده و امید می رود تدابیر، طراحی ها، اقدامات و وحدت قلوب انسانی را در رابطه با این مشکل جهانی و ملی به سرمنزل مطلوب رهنمون سازد. فراموش نکنیم که توسل به پیامبر رحمت (ص)و اهل بیت ( ع) او و استغاثه به حضرت ولی عصر(عج) به عنوان یگانه منجی عالم بشریت، دروازه بزرگ نجات بخش ما به سوی جلب رحمت الهی است.

 بدون شک با مراعات شرایط فوق الذکر، گذر از این شرایط نیز با سرعت و کیفیت مناسب صورت خواه پذیرفت همانگونه که در بحرانهای به مراتب سخت تر از شرایط فعلی ، مردم با استعانت به خداوند و بکارگیری دقیق تدابیر علمی و عقلانی ، بذل همدلی و اتحاد و پرهیز از نا امیدی و هراس بر مشکلات غلبه نموده اند.