یک روانشناس بالینی با اشاره به تحمیل عوامل متعدد فشارزا بر دوش خانوادهها و جامعه در پی شیوع کرونا گفت: ظرفیت و امکانات لازم برای ماندن افراد در خانه برای این مدت طولانی فراهم نشده بود و از طرفی کودکان مدت زیادی در خانه هستند؛ این فشارها متراکم میشوند و اختلافات افزایش مییابد.
دکتر امین بشکار اظهار کرد: زمانی که با یک پدیده غیرمترقبه روبهرو میشویم و یک محرک فشارزا زندگی ما را تحت تاثیر قرار میدهد، در سطوح مختلف از آن تاثیر میپذیریم.
وی افزود: کرونا، حوزههای مختلف را تحت تاثیر خود قرار داد و به جایی رسیده که علمای علوم اجتماعی در پی مفهومسازی برای شناسنامه دادن به آن هستند.
این متخصص روان درمانی تصریح کرد: در لایه اول این اتفاق، با یک شوک مواجه شدیم؛ اتفاقی افتاد و با شناسایی نخستین بیماران مبتلا به کرونا شوک اجتماعی رخ داد و بسیاری میخواستند بدانند که در آن لحظه باید چه کار کنند.
بشکار ادامه داد: بسیاری از ما در آن لحظه در بهت قرار گرفتیم و نمیدانستیم باید چه کار کنیم و کدام رفتار درست یا اشتباه است بنابراین در لحظه نخست، هر کسی سعی میکرد با رفتارهایی که از قبل یاد گرفته بود، از خود و اطرافیان خود مراقبت کند.
وی افزود: ما به نقطهای رسیدیم که متوجه شدیم آموختههای قبلیمان، در بسیاری از موارد جوابگو نیست و راهکارها و تدابیر ما کارآمدی لازم را ندارد؛ در چنین شرایطی، از لایه اول به لایه دوم بحران که شامل تحمل فشار بود سوق یافتیم یعنی سعی کردیم با رعایت نکات توصیهشده از خود مراقبت کنیم تا در معرض آسیب قرار نگیریم.
این روانشناس با بیان اینکه در روزهای نخست شیوع کروناویروس، اطلاعات پراکنده و متناقض بود و انسان نمیتوانست به چیزی اتکاء کند، بیان کرد: به تدریج شناخت لازم ایجاد و اطلاعات در مورد بیماری افزایش یافت و برخی راهکارها و روشها در این زمینه پیشنهاد داده شد. در واقع، سطح بحران کاهش پیدا کرد و مردم به نکاتی مانند استفاده از ماسک به عنوان راهکار موثر برای پیشگیری از ابتلا به کرونا دست پیدا کردند و این مساله باعث شد جامعه به سطحی از آرامش برسد.
وی تصریح کرد: آنچه مجددا شرایط را به هم زد، ارائه آمار مبتلایان و متوفیان کرونا بود؛ در چنین شرایطی به سمت شرطی شدن نسبت به آمار و اطلاعات رفتیم و این مساله، خطری است که ما را با چالش مواجه میکند.
این روانشناس افزود: ما مرتب پیگیر این آمار هستیم در حالی که نتوانستیم ارتباطی بین آمار و رفتار و عملکرد افراد برقرار کنیم و به مردم بگوییم این آمار، صرفا یک عدد نیست بلکه بین این آمار و رفتار ما ارتباط مستقیم وجود دارد؛ بنابراین این حلقه خوب جا نیفتاده است.
بشکار بیان کرد: مسئولان باید نزدیکتر با مردم صحبت کنند. پیامهایی که به مردم منتقل میشوند نیز باید تاثیرگذارتر باشند. ممکن است پیامی به خوبی منتقل نشود یا ادراک نشود و تاثیرگذاری کافی را نداشته باشد. از طرفی ممکن است مردم پیامها را صرفا به عنوان "دانسته"، محسوب کنند اما خود را ملزم به عمل کردن به آن پیام ندانند.
این متخصص رواندرمانی ادامه داد: به طور مثال همه کسانی که ماسک نمیزنند میدانند که ماسک زدن بهتر از ماسک نزدن است. همچنین کسانی که به راحتی از کنار دستورالعمل عبور میکنند، خودشان به ارزشمندی آن دستورالعمل اعتراف میکنند. چرایی اجرای این دستورالعملها نکته مهمی است که باید بررسی اساسی در این خصوص انجام شود.
وی گفت: در دنیا به این نکته رسیدهاند که اکنون عوامل اجتماعی و رفتاری بخش بسیار مهمی از مساله سلامت هستند و مردم بر سلامتی خود و دیگران تاثیرگذاری زیادی دارند. مراعات مولفههای سلامتی یک نفر نه تنها برای خود وی موثر است، بلکه پیام اهمیت داشتن این نکات را به دیگران منتقل میکند.
بشکار با بیان اینکه سلامتی، یک مولفه اجتماعی و عمومی است، ادامه داد: پیامها باید با استفاده از مولفههای اثرگذاری منتقل شوند تا حداکثر تاثیرگذاری و صراحت را داشته باشند؛ تاکید بر مسئولیتپذیری عمومی، موجب تحرک بهتر مردم شد و آمار مبتلایان کرونا در خوزستان کاهش یافت.
این روانشناس ادامه داد: دوستان ما در حوزه درمان، مجاهدانه در حال تلاش هستند اما این تلاش، کفایت نمیکند مگر اینکه ورودی به بیمارستانها کاهش یابد و کاهش ورودی نیز تنها به رعایت و درک مساله بر میگردد بنابراین خودمان مهمترین عامل در افزایش یا کاهش سلامتی دیگران هستیم.
وی بیان کرد: اکنون در مرحله فرسودگی ناشی از بحران هستیم یعنی به دلیل تمرکز زیادی بر پیشگیری از بیماری، بهبود یا کنترل شرایط ناشی از بحران بیماری، بسیاری از عوامل دیگر مغفول ماندهاند. از طرفی عوامل متعدد فشارزایی بر دوش خانوادهها و جامعه وجود دارد؛ به طور مثال چالش معیشت در کنار بیماری و آسیبهای ناشی از کاهش مشتری برای کسب و کارهای مختلف یا به بن بست رسیدن بسیاری از کارها، فشارهایی را به خانوادهها وارد کرده است.
بشکار افزود: در چنین شرایطی، اگر چالش یا تعارضی در خانواده وجود داشته است، این چالش در شرایط تحت فشار که فرسودگی را افزایش و ظرفیت افراد را کاهش داده است، فعال شده و در بسیاری از موارد با پیامدهای ناشی از این چالش مواجه هستیم.
این متخصص رواندرمانی بیان کرد: در این شرایط، جهت افزایش مسئولیتپذیری در برابر رفتارهای منجر به افزایش یا کاهش شاخصهای سلامتی و همچنین افزایش تابآوری مردم در مقابل فشاری که وجود دارد، باید تلاش کنیم.
وی که در یک برنامه تلویزیونی صحبت میکرد، افزود: ظرفیت و امکانات لازم برای ماندن افراد در خانه برای این مدت طولانی فراهم نشده بود و از طرفی کودکان مدت زیادی در خانه هستند؛ این فشارها متراکم میشوند و اختلافات افزایش مییابد. در این خصوص متولیان امر باید زمینه را برای یک سری مطالعات فراهم کنند تا مطالعاتی انجام و راهکارهایی برای پیشگیری از این شرایط ارائه شود.