" به نام خدا"
مردم خوزستان تشنهاند.
فریاد آنان از بیآبی بلند شده است و البته این اولین فریاد اعتراضی مردم خوزستان نیست.
تعداد اعتراضات مردم خوزستان طی سالهای اخیر به مسائلی چون بیآبی، خشکسالی، بیکاری، مطالبات کارگری، عدم جذب نیروی بومی در پالایشگاهها و شرکت نفت، سیل وسیلابهای ویرانگر
و اختلاط فاضلاب با شبکه ی آب شرب شهری از شمار گذشته است.
سرانجام معضل کمبود آب در خوزستان به بحرانیترین مرحله رسید. بحرانی که سالهاست فعالان محیط زیست، منتقدان، دلسوزان و مردم آن را به دولتها گوشزد میکنند و درخواست جدی برای حل بحران آب شرب و کشاورزی مردم این استان زرخیز اما پربحران دارند.
حالا پس از این همه سال که از ساخت سدهای ریز و درشت بر روی رودخانههای استان خوزستان میگذرد و نفس کارون را هم با انتقال آب گرفتهایم و در کنار آن نه لایروبی درست و حسابی انجام شده و نه مشکل ورود فاضلاب را به رودخانهها حل کردهایم، واقعا قرار است با یک دستور فوری به کجا برسیم؟
مشکل آب بهویژه در روستاهای خوزستان، از سالهای گذشته تاکنون به قوت خود باقی است. این در صورتی است که استان خوزستان یکی از پر آبترین استانهای کشور ما است.این روزها مشکل کم آبی در استان خوزستان به یکی از معضلاتی تبدیل شده که اعتراض مردم را برانگیخته است.
در میان بحران خشکیدگی تالاب هورالعظیم و رودخانه کرخه در غرب خوزستان، تصویر اهالی روستای زهیریه در بخش نیسان شهرستان هویزه که در کنار تاسیسات نفتی بهدنبال تانکرهای آب شرکتهای نفتی روانه شدهاند، واکنشهای بسیاری بهدنبال داشت؛ زهیریه اما تنها روستای بیآب نیست.
شمال خوزستان هم با اینکه در محاصره سدهای بزرگ است، اما دست کمی از دیگر نقاط استان ندارد.
بخش دهدز در شهرستان ایذه با ۱۰۰روستا در فاصله ۵کیلومتری در میان سدهای کارون ۳و کارون ۴قرار دارد؛ این بخش که همیشه با مشکل آب مواجه بوده، با آمدن خشکسالی اکنون در شرایط دشوارتری قرار دارد.
در مرکز خوزستان هم با وجود رودخانه کارون، وضع آب روستاها همینقدر آشفته است. بعد از ماجرای اعتراض اهالی بخش غیزانیه در شرق اهواز به بیآبی در تابستان ۹۹، قرار بود مشکل آب روستاها حل شود اما هنوز تعداد زیادی از ۸۰روستای این بخش یا بیآب هستند و یا روزی چند ساعت آب میگیرند.
حال سوال اساسی این است که باتوجه به این مورد که استان خوزستان یکی از پر آبترین استانهای ایران است آیا تغییرات اقلیمی منجر به این وضعیت در استان خوزستان شده است یا سوءمدیریتها این استان را با کم آبی مواجه ساخته است؟
کارون به عنوان رودخانه بسیار مهم جلگه خوزستان و مهد اولین تمدنهای بشری در جهان است.
این رودخانه که زمانی شکوه فراوانی داشت تنها رودخانه قابل کشتیرانی ایران بود به طوری که در زمان اکتشاف نفت در مسجدسلیمان پنجم خرداد سال ۱۲۸۷ خورشیدی (۱۹۰۸ میلادی) کشتیها حتی تا نزدیک مسجدسلیمان در منطقه دار خزینه باراندازی میکردند.
در آن زمان تجهیزات اکتشاف نفت در آن سالها از طریق خلیجفارس و سپس اروندرود وارد کارون میشدند و پس از عبور از بنادر خرمشهر، اهواز و شوشتر تا بارانداز دار خزینه میآمدند و از آنجا ابتدا با ارابهها و سپس با خط آهن دار خزینه – مسجدسلیمان حمل میشد.
این نمایی از کارون در آب و پرطراوت پیش از سدسازیها و انتقال آبها بود اما امروز کارون این رود تمدن ساز کهن چه وضعی دارد؟ امروز تاکنون ۶ سرشاخه دائمی از یخچالها و برفچالهای کارون در زاگرس بختیاری به طور کامل و سالیانه به فلات مرکزی انتقال مییابد و آورد آنها به جلگه تشنه خوزستان نمیرسد؛ همچنین سد کوهرنگ سوم هفتمین انتقال آب از سرشاخههای کارون نیز با هزینه صنایع آب بر فلات مرکزی در حال ساخت است.
پس از ساخت سد کوهرنگ سوم دیگر آبی از زردکوه اصلیترین سرچشمه کارون به خوزستان سرازیر نخواهد شد و آب یخچالها و برفچالهای آن توسط صنایع آب بر فلات مرکزی بلعیده میشوند.
تب و گرما نفس خوزستان را به شماره انداخته و حالا کارون با آن عظمتش به نهری خشکیده تبدیل شده است؛ اتفاقی دردناک که اگر ۳۰سال قبل درباره آن سخن میگفتید بسیاری به آن میخندیدند.
حالا کرونا، گرما، بیبرقی و بیآبی عفریتههایی شدهاند که به جان زندگی مردم خوزستان افتادهاند و مردم هم دیگر تاب و توان مقابله با آنها را ندارند.
خشکی کارون و نهرهای مرتبط با آن که زندگی را برای مردم به ارمغان آورده بودند حالا به عاملی برای گلایه و اعتراض اهالی نجیب و خونگرم خوزستان تبدیل شده است.
ماجرای سیستانوبلوچستان به آن طرف مرز مربوط میشود، جایی که افغانها اعتقادی به تخصیص حق آبه هیرمند از محل سدکجکی ندارند و حالا با قدرت گرفتن طالبان سرنوشت این مساله تیرهتر از قبل میشود اما ماجرای خوزستان راهحل داخلی دارد و البته سرمنشأ مشکلات این استان را باید در سرمنشأ رود های عظیم کارون و کرخه و دز در استانهای بالاتر جستوجو کرد.
از سالها قبل طرح انتقال آب از استانهایی چون چهارمحالوبختیاری یا کهگیلویهوبویراحمد انجام شده و حالا تونلهای بزرگ آب را به صنایع مادری ارسال میکنند که مشخص نیست براساس چه ضرورتی در میان کویر و دور از منابع آبی جانمایی شدهاند.
اما حالا رییس جدید قوهقضاییه هم دستور داده است که به مساله آب خوزستان و مشکلاتی که الان برای مردم به وجود آمده است رسیدگی جدی صورت بگیرد.
باری، تا رسد دستت به خود شو کارگر،
چون فتی از پای خواهی زد به سر
سازمان معلمان ایران
شعبه خوزستان