بحران اخیر خوزستان در نگرش رییس جمهور

هر نگرشی ( Attitude) از سه عنصر تشکیل می شود.عنصر شناختی(Cognitive component)، عنصر عاطفی(Affective component) و عنصر رفتاری(Behavioral component) با یک مثال این سه عنصر را توضیح می دهم. عبارت حقوق من کم هست نشان دهنده ی عنصر شناختی نگرش هست. عنصر شناختی، بُعدی از نگرش است که توصیف فرد یا اعتقاد او را به چگونگی اوضاع نشان می دهد.این عنصر زمینه را برای بروز عنصر مهم ترِ  نگرش یعنی عنصر عاطفی فراهم می کند. در این بخش از نگرش می گوییم چون حقوق من کم هست عصبانی هستم. آخرین عصر نگرش ، پیامدهای رفتاری نگرش هست.یعنی قصد فرد در خصوص رفتار به شیوه ای خاص در مقابل موقعیت پیش آمده. در بخش رفتاری این عبارت خواهد آمد: قصد دارم کاری پیدا کنم که حقوق بیشتری داشته باشد. 

هر قدر که عنصر شناختی جامع تر و یقینی تر و عنصر عاطفی شدیدتر و گسترده تر باشد، احتمال شکل گیری عنصر رفتاری و رقم زدن یک کنش، بیشتر است.اما عنصر شناختی نگرش رییس جمهور در آخرین مصاحبه درباره بحران بی آبی خوزستان چگونه بوده است؟ ایشان این بحران را به گرما و خشکسالی و برخی دلایل سطحی و مقطعی مرتبط دانست و هرگز به ریشه های تبعیض در توزیع آب و نادیده گرفتن الزامات حیاتی محیط زیست و توسعه نامتوازنی که آمایش سرزمین و استعداد طبیعی مناطق را نادیده می گیرد و مافیای موجد آنها اشاره ای نمی کند. اصلا و ابدا نمی توان انتظار داشت که چنین عنصر شناختی خطا و نامنصفانه، به عناصر عاطفی و رفتاری مناسب و کارگشا، منجر شود.  در عمل هم دیدیم که از نظر عاطفی هیچگونه همذات پنداری و  همدردی با بحران بی آبی مردم مظلوم خوزستان در کلام رییس جمهور  چه در روزهای بحران و چه در مصاحبه اخیر ،مشهود نبود و در نهایت هم هیچگونه کنش سودمندی در جهت حل ریشه ای این معضل چندین ساله از سوی رییس جمهور و وزرایش بوجود نیامد. اختصاص بودجه به معضلی که منشا غیرمادی دارد و ناشی از یک فرا اراده ی فاسد هست، چیزی جز ریشخند کردن زخم خوردگان نیست.

 چرا در بیست سال گذشته نتوانستیم بر عنصر شناختی روسای جمهور مختلف تاثیر بگذاریم و بدینوسیله باعث شکل گیری یک نگرش مثبت و متوازن در قبال خوزستان در آنها شویم؟ در چند سال گذشته چه مقدار از صحبت نمایندگان خوزستان در مجلس شورای اسلامی به منظور تاثیرگذاشتن بر عنصر شناختی نگرش رییس جمهور و زمینه سازی برای بروز عناصر عاطفی و رفتاری مناسب در مجموعه تصمیم گیران ، هدفگذاری شده بود؟ ممکن است عده ای بگویند عنصر شناختی در نگرش رییس جمهور عنصری کاذب است و رییس جمهور به شکل تعمدی و آگاهانه شناخت خود را از بحران خوزستان منحرف می کند تا نگرش صائبی در این زمینه شکل نگیرد و مافیای آب و قدرت فارغ البال به نیات شوم خود استمرار ببخشند. اما باز جای سوال باقی ست که چرا مردم خوزستان و نمایندگان شان  نمی توانند بر این راهبرد تقلیل انگارانه و حاشاکننده، فایق آیند؟ چرا وقتی رییس جمهور و وزرایش به منظور کور کردن حملات مطالبه، در محوطه هجده قدم خود، بشکل اتوبوسی دفاع می کنند و رذیلانه آگاهی ها را منحرف می کنند، مردم و نمایندگان خوزستان نمی توانند تاکتیک موثری برای رسیدن به دروازه ی تحقق مطالبات اتخاذ کنند؟ این بحث از منظر روان شناسی اجتماعی و جامعه شناسی، نیاز به واکاوی های زیادی دارد اما شاید با نگاهی سطحی بتوان فاصله زیاد خطوط سه گانه مردم، نخبگان و نمایندگان را عامل اساسی در بازی کُند و کسل کننده تیم خوزستان دانست.