نگاه نامهربانه به پرورش دهندگان گاومیش

به گزارش مهر، محله گاومیش آباد و کوی مشعلی اهواز و برخی مناطق همجوار که اغلب مردم آن به علت حضور در کنار رودخانه کارون به پرورش گاومیش می پردازند نقش مهمی در تولید و تامین شیر در استان خوزستان بر عهده دارند این در حالی است که این مناطق کمترین میزان خدمات را از شهرداری دریافت می کنند و به آن چیزی که دارند قانع بوده اند.

با وجود این مسئولان شهر اهواز و استان خوزستان همواره از این مناطق به عنوان مکانهایی مزاحم یاد می کردند و همواره بر خروج آنها از شهر تاکید داشتند این در حالی است که این حرفها فقط وعده های عملی نشده به شمار می روند که تنها برای مردم ساده این مناطق آزار دهنده بود و آنها احساس می کردند افرادی مزاحم برای شهر به شمار می روند.

مناطق آنها که به جرات می توان گفت هیچ نوع خدمتی از شهرداری دریافت نمی کردند به شدت آلوده بود و هیچ مسئولی برای کار جهادی وارد این مناطق نمی شد و تنها برخی حرفهای شعاری هر از چند گاهی در برخی از جلسات استانداری زده می شد و بعد به فراموشی سپرده می شد.

گاومیشداران خوزستان با تولید 504 هزار تن شیر در ماه 25 درصد شیر استان را تامین می کنند. همچنین سالانه بیش از 130 هزار تن شیر خام گاومیش در خوزستان تولید می شود.

قیمت شیر گاومیش از شیر گاو بالاتر است و در حال حاضر شیر تولیدی از گاومیش داران با قیمتی حدود یک هزار و 500 تومان خریداری می شود. گاومیش در روز هفت تا 10 کیلو شیر تولید می کند. شیر گاومیش پنج درصد چربی مفید دارد و بدون اضافه کردن مواد نگهدارنده تا شش ماه پس از تاریخ تولید بدون نیاز به یخچال قابل مصرف است.

شیر استریل گاومیش در جهان فقط در ایتالیا و بخش کوچکی از آمریکا با عنوان شیر بوفالو تولید می شود و جمهوری اسلامی ایران با تولید این محصول جزو معدود کشورهای صاحب این صنعت است.

آمار جمعیت گاومیش در سال 1388 در ایران ۴۵۹ هزار راس شمارش شده است. گاومیش در اقتصاد بسیاری از کشورها جایگاه ویژه‌ای دارد و تعداد و پراکندگی جغرافیایی آن هر سال در حال افزایش است از این حیوان برای شخم زدن مزارع بارکش حمل و نقل کارهایی مانند آن استفاده می شود.
 
حیوانی با چهار معده

گاومیش نیز مانند گاو چهار معده ای و نشخوار کننده است. ساختمان دستگاه گوارشی آن به جز در قسمت زبان و کبد به گاو شبیه است. گاومیش برای فرار از حشرات موذی نیز به آب پناه می برد و با آغشته کردن سطح بدن به گل و لای خود را از آسیب آفتاب و حشرات گزنده در امان نگه می دارد محققان بر این باورند که در صورتی که دام به طریقی خنک شود شنا کردن برای آن ضرورت حیاتی ندارد.

چندی قبل موضوع قاچاق گاومیش به کشور عراق جنجال فراوانی در خوزستان ایجاد کرد. ظاهرا دلالان عراقی قمیت گاومیش را چند برابر قیمت موجود در ایران می دهند و گاومیشداران خوزستانی با این کار پول خوبی به جیب می زنند و از شب زنده داری و کار طاقت فرسا برای نگهداری از این حیوانات حساس و نجیب راحتی می شوند زیرا در شرایط فعلی همه اعضای خانواده حتی بچه های شش ساله هم به نوعی درگیر نگهداری گاومیش هستند.

 اینکه چگونه کشور بحران زده ای مثل عراق، پرورش گاومیش برای آن تا این اندازه با ارزش است که مردم آن حاضر هستند گاومیش را با سه برابر قیمت آن در ایران خریداری کنند، یک سئوال اساسی و بزرگ به شمار می رود. حال انتظار می رود مسئولان استان خوزستان پاسخی قانع کننده برای آن داشته باشند.

البته مسئولان هیچ وقت به این موضوع اهمیت ندادند که پرورش و نگهداری گاومیش به لحاظ اینکه این حیوان چندان اهلی نیست، خیلی مقرون به صرفه نیست و روند حذف این حیوان از چرخه تولید در حال طی شدن است و باید به جای تحت فشار قراردادن این افراد که سختی ها و شب زنده داری های پرورش این حیوان را به جان خریده اند امکانات لازم در اختیار آنها قرار داده می شد تا این افراد برای پرورش و حتی توسعه کار خود رغبت بیشتری داشته باشند.

وجود گاومیشداران که به علت بزرگ شدن شهر به نوعی در قلب شهرستان اهواز قرار گرفتند باعث ایجاد شرایط نامناسبی برای ساکنان برخی از مناطق اهواز شده است به همین دلیل جهاد کشاورزی اقدام به ایجاد مجتمعی برای گاومیشداران کرد. مجتمعی که فاصله زیادی با اهواز دارد و تاکنون اغلب و شاید هیچ یک از گاومیشداران سنتی اهواز استقبالی از آن نکرده اند.

مطالعات اوليه مجتمع بزرگ گاومیشداری صنعتی داوودیه در قالب سه فاز طراحي شده است. فاز اول اين مجتمع 312 واحد است كه اكنون عمليات اجرايي 13 واحد انجام شده و 70 واحد ديگر در مرحله زيرسازي است. فاز اول اين مجتمع شش هزار و 390 راس ظرفيت دارد. در مجاورت واحدهای نگهداری گاومیش این مجتمع، ساختمانهایی برای سکونت گاومیشداران احداث شده است. اين مجتمع بین شهرستانهای اهواز و شادگان است و گاومیشداران این دو شهرستان می توانند از آن بهره مند شوند.

تعداد گاومیشهای خوزستان 140 هزار راس است و این مجتمع فعلا ظرفیت شش هزار و 300 راس را دارد. طبق برآوردهای آماری در صورت مستقر شدن گاومیش‌دارن در مجتمع می‌توان بیش از پنج هزار تن شیرخام به صورت کاملا صنعتی در این مجتمع تولید کنیم که این میزان می تواند سهم بالایی از نیاز استان به شیر خام را تامین کند.

نماینده اهواز در مجلس شورای اسلامی در خصوص انتقال گاومیشداران منطقه گاومیش آباد(کوی محسن) و سایر مناطق همجوار به مجتمع جدید در جاده اهواز - آبادان گفت: این کار باید با کارشناسی و بررسی تمامی جوانب صورت بگیرد که به نظر می رسد در شرایط فعلی انتقال بدون نگاه کارشناسی صورت گرفته است.

سید شریف حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: متاسفانه مکانی که قرار است گاومیشداران را به آن منتقل کنند هم اینک فاقد هر گونه امکان برای زندگی است و بی شک هیچ کس حاضر نیست در چنین مکانی زندگی کند.

وی افزود: گاومیشداران معمولا به صورت خانوادگی به این حرفه مشغول هستند یعنی حتی کودکان هم به نوبه خود سهمی در ای کار دارند به همین دلیل گاومیشداران باید خانواده را هم به این مکان ببرند چون تامین حقوق کارگران برای کار در گاومیشداری برای آنها مشکل است و به صرفه نیست.

حسینی ادامه داد: در چنین شرایطی انتقال خانواده به مکانی که حتی یک مغازه مواد غذایی در آن یافت نمی شود و فاصله فراوانی با شهر دارد به هیچ وجه منطقی به نظر نمی رسد.

عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: واقعا در این انتقال یک سئوال به ذهن می رسد که هدف مسئولان از این کار چیست؟ آنها می خواهند مشکل شهر و گاومیشداران را حل کنند یا اینکه مشکل خودشان را حل کنند. در شرایط فعلی این انتقال مشکلی از گاومیشداران حل نمی کند.

حسینی عنوان کرد: افرادی که هم اکنون مشغول پرورش گاومیش هستند واقعا با مشقت فراوان این کار را انجام می دهند و حاصل کار آنها را می توان هر روز بر سفره دید به همین دلیل نباید با نگاه نامهربانانه با آنها برخورد شود. واقعا در این شرایط بحرانی تولیدکنندگان شیر گاومیش در اهواز نعمتی برای اقتصاد کشور هستند که نباید به گونه ای با آنها برخورد کنیم که از کار خودشان منصرف شوند.

نماینده مردم اهواز در مجلس عنوان کرد: منکر این موضوع نیستم که شرایط بهداشتی منطقه باید اصلاح شود و مردمی که در آن حوالی زندگی می کنند نیازمند محیطی با آرامش هستند ولی نباید زندگی را بر تولیدکنندگان فعلی شیر گاومیش نیز تنگ کرد به خصوص اینکه آنها با این فشارها عطای کار خود را به لقایش ببخشند و به جرگه بیکاران بی شمار استان خوزستان اضافه شوند.

حسینی در پایان عنوان کرد: به هر حال این انتظار بی جایی نیست که شرایط زندگی را ابتدا برای پرورش دهندگان گاومیش تامین کنیم بعد آنها را به محیطی مناسب انتقال دهیم.

با وجود اینکه شرایط در مناطق پرورش گاومیش در اهواز نامساعد و ناهمگون است ولی هیچکس از مردم اهواز از وجود این گاومیش ها که هر روز به آرامی جاده ساحلی اهوار را طی می کنند تا تنی به آب رودخانه کارون بزنند ناراحت نمی شود؛ زیرا چه بسیار کودکانی که در بحوبه جنگ تحمیلی و نبود شیر خشک، با شیر همین حیوانات نجیب امروز به جوانانی برومند تبدیل شده اند.
------------------------------
گزارش: علی نواصر

عکس: سید علی موسوی نژاد