شوشان :
۱- به «نی» های پلاستیکی نوشیدنیها «نه» بگوییم و همیشه نی فلزی همراه داشته باشیم.
۲- خانه را بدون همراه داشتن قمقمهی آب، ترک نکنیم.
۳- دستمال پارچهای را جایگزین دستمال کاغذی کنیم؛ به ویژه در هنگام سرماخوردگی که مصرف دستمال زیاد است.
۴- اگر موزی به صورت تکی در فروشگاه مانده است، آن را بخریم (چون دیگر کسی آن را نخواهد خرید و وارد زبالهدان میشود).
۵-به اشانتیونهای تبلیغاتی «نه" بگوییم؛ چون ظروفشان کوچک است و زود تمام می شوند ( مگر اینکه ظروفشان را بتوانیم در منزل باز مصرف کنیم).
۶-وسایل بدون استفاده و سالم خود را ببخشیم تا استفاده از وسایل دست دوم فرهنگسازی شود.
۷- هنگام خرید همیشه اول به محصولات دست دوم فکر کنیم.
۸_ صیفیجات و میوههای ریز و کج و معوج را بخریم؛ چون معمولا مشتری ندارند. ضمنا انواع ریز، سالمترند زیرا کود کمتری به خوردشان رفته است.
۹- جای مسواکهای پلاستیکی خود را به مسواکهای بامبو بدهیم.
۱۰- حولهها، ملحفهها و پردههای قدیمی را تبدیل به کیسههای پارچهای و انواع دستمال کنیم.
۱۱- همیشه یک سبد از مجموعه لوازم مورد نیاز برای پسماند صفر در صندوق اتومبیل خود داشته باشیم (مانند دستمال پارچهای، اسپری آب، کیسه پارچهای، سبد ظروف فلزی یا ملامینی قدیمی، ...)
۱۲-لباس ها را زمانی بشوییم که واقعا کثیف هستند (نه اینکه چون یک مرتبه پوشیده شدهاند).
۱۳- برای تهویه و خنکتر شدن محیط اتاق، پنجره را باز کنیم.
۱۴- از روغن پالم دوری کنیم یا اگر نمیشود دوری کرد، کمتر استفاده کنیم.
۱۵- مواد غذایی بدون بستهبندی (فلهای) و با ظروف و کیسهی خودمان بخریم.
۱۶- بعد از گذراندن یک روز بد، برای اینکه حالمان بهتر شود به خرید نرویم؛ به جای آن فعالیت دیگری مثل پیاده روی، یوگا، دیدار با دوستان یا ... را انتخاب کنیم.
۱۷- نانهای بیات ولی سالم را مصرف کنیم.
۱۸- ابزارها و لوازمی را بخریم که پرکاربرد و از جنس مواد طبیعی و تجزیهپذیر باشد و از خرید لوازم غیرضروری خودداری کنیم.
۱۹- حتما هنگام خرید، کیسههای چندبار مصرف یا پارچهای خود را همراه داشته باشیم. اگر یادمان رفت، برگردیم و آن را برداریم؛ پس از آن دیگر یادمان نمیرود.
۲۰- سعی کنیم مواد غذایی مصرفی برای افراد خانواده یا مهمانی به اندازه باشد.
۲۱- اگر ماندهی غذا بیشتر از مصرف روزانه بود، آن را به اندازه وعده های مصرفیمان تقسیم و در فریزر نگهداری کنیم (در فریزر میتوان به مدت ۳ روز غذاهای پخته را در ظروف مخصوص فریزر نگهداشت) یا آنها را در ظروف مناسب و گرمشده برای کودکان کار، کارگران یا شاگرد مغازههای اطراف منزل ببریم. مطمئن باشیم آنها با دیدن یک وعده غذای گرم، خوشحال خواهند شد.
۲۲- به جای صابونهای مایع از صابونهای قالبی استفاده کنیم (به دلیل نوع بستهبندی و سازگاری بیشتر با طبیعت). حتی میتوانیم از صابون قالبی، مایع دستشویی بسازیم.
۲۳- به جای پوشک، نواربهداشتی و تامپونهای یکبار مصرف از پوشک پارچهای، پد پارچهای یا کاپ قاعدگی استفاده کنیم.
۲۴- از لامپهای LED استفاده کنیم.
۲۵- آگاهانه از تکنولوژی استفاده کنیم.
۲۶- برای نگهداری و ماندگاری بیشتر میوه و سبزی در یخچال یا خارج یخچال و در سفر، از کیسههای پارچهای استفاده کنیم.
۲۷- قبل از روشنکردن وسایل گرمایشی، رخت بیشتر و جوراب گرم بپوشیم.
۲۸- هنگام مسواک زدن و وضو گرفتن، شیر آب را مدام باز نگذاریم (برای مسواک زدن، ترجیحا از لیوان استفاده کنیم).
۲۹- عجولانه خرید نکنیم.
۳۰- سعی کنیم لوسیون بدنمان را خودمان درست کنیم.
۳۱- خرید از فروشگاههای بدون پسماند را در اولویت بگذاریم تا هم از کسب و کارشان حمایت کرده باشیم و هم پسماند کمتری تولید کنیم.
۳۲- در خرید اقلام خوراکی مایع یا مواد خوراکی نیمه جامد و پودری، مانند رب و شویندهها، ظروف و بستههای بزرگتر را به جای بستهبندیهای کوچکتر انتخاب کنیم تا پسماند بستهبندی کمتری تولید شود. ضمنا صرفهی اقتصادیاش هم بیشتر است. همچنین بستهبندیهای فلزی و کاغذی را ترجیح دهیم. از خرید بستهبندیهای تتراپک (مانند پاکت کاغذی آب میوه) خودداری کنیم زیرا بازیافت نمیشوند.
۳۳- پوست و بقایای میوهها و سبزیها و تفالهی چای و دمنوشها را به خشکالهی دامی یا کمپوست تبدیل کنیم. کودکان را حتما در این کار همراه کنیم.
۳۴- پوست تخممرغهای آبپز را خشک کنیم و در کیسهای جداگانه در درون خشکالههای دامی جاسازی کنیم و یا به مرغداران بدهیم.
۳۵- پوست تخممرغ غیر آبپز را به کمپوست تبدیل کنیم.
۳۶- باقیماندهی غذای سفره و دورریز گوشتی را در چند متری ریشهی درختان، خاکچال کنیم یا در فریزر نگهداریم و در فرصت مناسب به سگهای نگهبان در روستا یا سگهای گلّه بدهیم.
۳۷- با ظرف خودمان، شیر محلّی فلهای بخریم و پنیر، ماست و دوغ خانگی درست کنیم.
۳۸- پوست تخمه و بادام پوستنازک را به خشکالهی دامی و یا مخزن کمپوست بیفزاییم.
۳۹- پوست گردو، بادام و فندق را به عنوان پوکهی ته گلدان و یا هیزم آتش استفاده کنیم.
۴۰- برای زدودن لک ظروف، از خاکستر استفاده کنیم. برای زدودن لک و جرم سطوح از جوش شیرین، سرکه و مانند اینها استفاده کنیم. اگر به شویندههای شیمیایی سازگار با زمین دسترسی نداریم، شویندههای بدون فسفات را ترجیح بدهیم.
۴۱- تیوبهای کرم و خمیردندان بازیافت نمیشوند. تا حد امکان خودمان، کرم و خمیردندان دستساز درست کنیم.
۴۲- برای بند آوردن خونریزیهای کوچک، به جای چسب زخم، از زردچوبه استفاده کنیم.
۴۳- لباس و وسایلی بخریم که از جنس الیاف و مواد طبیعی و قابل برگشت به زمین ساخته شده باشند.
۴۴- به جای شامپو، از صابون مو و صابون بار استفاده کنیم.
۴۵- به جای اسکاچهای ظرفشویی و لیفهای موجود در بازار که قابل بازیافت نیستند، از گیاه لوفا و لیفهای پنبهای استفاده کنیم.
۴۶- به جای اسپری چند منظوره و ترکیبات شیمیایی آسیبزننده، پوست مرکبات را به مدت دو هفته در سرکه سفید قرار دهیم (جوری که سرکه روی پوست مرکبات را بگیرد). بعد از صافی رد کرده و به مقدار سرکه آب جوشیده به آن اضافه کنیم و در ظرف نگهداریم.
۴۷- از آب خاکستری برای آبیاری گیاهان، شستشوی ماشین، حیاط، ایوان و سرویسهای بهداشتی استفاده کنیم.
۴۸- چند بطری آب خاکستری در ماشین بگذاریم تا درختان تشنه را آبیاری کنیم. (یادمان باشد زود مصرفش کنیم چون ممکن است بدبو شود).
۴۹- با سطل و اسفنج و کمترین آب ممکن و حتی با آب خاکستری، ماشین را بشوییم و از کارواش رفتن و یا شستن ماشین با آب تمیز، خودداری کنیم.
۵۰- ماشین ظرفشویی و لباسشویی را به صورت کاملا پر شده روشن کنیم. با استفاده از تنطیمات مخصوص زمانی آنها، میتوان در نیمهشب یا ساعات اولیهی صبح آنها را روشن کرد.
۵۱- وسایل برقی را در ساعات اوج بار مصرف برق، روشن نکنیم. همچنین از روشنکردن همزمان وسایل پرمصرف خودداری کنیم.
۵۲- اسباب بازیها، کتابها و لباسهای قابل استفادهی کودکانمان را مرتب و تمیز کرده و به کودکان اقوام، آشنایان، سرایدار یا هر خانواده ای که کودکان کوچکتر از فرزندمان دارند ببخشیم یا امانت بدهیم.
۵۳- به فرزندانمان بیاموزیم نگهداری درست از وسایلشان و استفادهی آنها تا زمانی که سالم هستند، نشانهی سپاس از خداوند و زمین، فرهنگ بالا، طبع بلند و درستکاری است و اینکه حتی اگر ثروتمند باشیم، اسراف و مصرفگرایی نزد خداوند و بزرگان ناشایست است.
۵۴- قبل از خرید حتما یخچال منزل و کابینتها را چک کنیم. شاید مواد مورد نظر را داشته باشیم.
۵۵- اگر میوهها له شدهاند یا طعمشان را دوست نداریم، آنها در فریزر نگهداریم. وقتی به اندازهی کافی رسیدند، آنها را به مربا، لواشک، رب و ترشی تبدیل کنیم.
۵۶- اگر مهمانان، خمیر داخل نان ساندویچ را دوست ندارند، آن را خشک کرده و به آرد سوخاری تبدیل کنیم، یا در سوپ استفاده کنیم و یا به عنوان تهدیگ استفاده کنیم.
۵۷- اگر برنج پختهی مانده داریم، آن را دور نریزیم. با اضافهکردن یک تخم مرغ و چند قاشق ماست و زعفران به یک تهچین خوشمزه تبدیلش کنیم و یا با آن کوکو بپزیم (بهتر است به اندازه بپزیم تا نماند زیرا برنجی که دو بار داغ شود برای سلامتی مضر است).
۵۸- نان را به قطعات کوچکتر تبدیل کنیم و داخل فریزر نگه داریم تا هم از کیفیت نان کاسته نشود و هم فقط به اندازهی نیاز گرم کنیم. خشکشدهها را هم برای ترید/ تریت در آبگوشت، آش و سوپ نگهداریم.
۵۹- در سبد سیب زمینی، یک عدد سیب قرار دهیم تا مانع از خرابی زود هنگام آنها شود.
۶۰- خوشبختانه در ایران تعمیرکاران، خیاطها و کفاشهای ماهری داریم. وسایل برقی، رخت، کیف، کفش و چمدانهای نیازمند به تعمیر را تعمیر کنیم و از خرید دوباره خودداری کنیم.
۶۱- لباس های قابل استفاده که کمرنگ شده اند را به رنگرز بدهیم تا رنگکند، یا خودمان با خرید رنگ از عطاری این کار را انجام دهیم.
۶۲- نان های بیات را خشک و سپس پودر کنیم و برای کتلت، آرد سوخاری، تهدیگ و ... استفاده کنیم.
۶۳- از بچه ها بخواهیم با اسباب بازی هایشان اسباببازیهای جدید و بازیهای ترکیبی بسازند. بچهها خلاق هستند و نیاز به خرید اسباب بازی جدید نیست. همچنین با آنها همفکری کنیم که آیا میتوانیم گروهی آن را بسازیم. گاهی حتی با وسایل بازیافتی میشود اسباببازی ساخت.
۶۴- کودکان را در تفکیک زباله و فعالیتهای حفظ محیط زیست مانند جمعآوری زباله در طبیعت با خودمان همراه کنیم. این بهترین راه نهادینه کردن آموزش در آنهاست. همچنین هر سال برایشان یک درخت بکاریم و وظیفهی نگهداری از آن را به خودشان واگذار کنیم.
۶۵- وسایلمان را قرض بدهیم و خودمان هم وسیله قرض بگیریم.
۶۶- به جای خرید کتاب، عضو کتابخانه شویم و کتابها را تا جاییکه میتوانیم تعمیر کنیم. همچنین کتابهای بدون استفاده را به کتابخانهها ببخشیم.
۶۷- لوازم و مواد آرایشی از خطرناکترین پسماندها برای خودمان و زمین هستند. به جای آرایش زیاد، تلاش کنیم تا با آراستگی و بهداشت ظاهر و پوشش، تناسب اندام، تقویت روحیه، افزایش مهارتهای اجتماعی، بالابردن شخصیت اجتماعیمان از طریق مطالعه و فعالیتهای اجتماعی، شخصیتی فرهیخته و صاحب کمالات عالی به دست آوریم.
۶۸- به جای خرید لباس جدید، آنها را به لباسهای دیگر تبدیل کنیم تا تنوع ایجاد شود یا با آنها برای بچه ها لباس درست کنیم.
۶۹- تکهپارچهها را داخل بالش یا کوسن بریزیم و یا به مراکزی بدهیم که بانوان در آنها عروسکهای دستساز میسازند.
۷۰- ماسکها و لباسهای بیمارستانی یکبار مصرف را ریزریز کرده و در داخل بالش یا کوسن بریزیم.
۷۱- از بچه ها بخواهیم با بازیافتیها کاردستی خلاقانه بسازند و حتی روی کاغذها و مقواهای بازیافتی نقاشی بکشند بعد تحویل بازیافت بدهیم. با اینکار ارتباط آنها با مواد بازیافتی و احترام به همهی داشتهها، بیشتر میشود.
۷۲- برای هدیه و سوغاتی تا حد امکان از کالاهای پایدار و مورد نیاز بخریم زیرا باید احتمال بدهیم که دیگران به تفکیک و تحویل مواد بازیافتی اعتقاد نداشته باشند. همچنین میتوان به جای کالا ، خدمات هدیه داد؛ برای نمونه مهمان کردن به یک کلاس آموزشی، سینما، استخر و....
۷۳- پیادهروی، رفت و آمد با دوچرخه و وسایل حمل و نقل عمومی را جایگزین خودروی شخصی کنیم.
۷۴- با خواص گیاهان و اصول پزشکی سنّتی آشنا شویم و به مرور دمنوشهای گیاهی و غذاهای گیاهی را جایگزین داروهای شیمیایی و غذاهای جانوری کنیم. همچنین در انتخاب پروتئین های جانوری، گونهای را انتخاب کنیم که از نظر سلامتی خودمان و محیط زیست، بار آلودگی کمتری دارد.
۷۵- برای جایزهی بچهها، قرار یک دور همی یا پارک و ... را جایگزین خرید اسباب بازی کنیم. بسیار هم خوشحالتر می شوند. در این دور همیها هم به آنها حفظ محیط زیست را آموزش دهیم.
۷۶- پاکت حاوی جواب آزمایشگاههای تشخیص طبی و مانند اینها را برگردانیم.
۷۷- کاغذهای بروشور، دفاتر نیمهتمام بچهها، کاغذهای یکرو و ... را برای یادداشتبرداری، فیشبردای کارهای پژوهشی، نقاشی کودکان و... به کار ببریم.
۷۸- از عابربانک، رسید نگیریم.
۷۹- همواره مقداری پول نقد همراه داشته باشیم و برای پرداختهای سرراست، پول نقد بدهیم تا رسید دستگاه پوز استفاده نشود. این کاغدهای حرارتی بازیافت نمیشوند و برای سلامتی خودمان و محیط زیست هم خطرناکند.
۸۰- به جای استفاده از کیسهی پلاستیک فریزر، از ظروف پایدار برای فریز کردن استفاده کنیم. باید زیر ظرف علامت دانهی برف یا عدد ۱۸- درجه حک شده باشد. همچنین میتوانیم از شیشه و ظرف بستنی برای فریز کردن استفاده کنیم ولی اگر میخواهیم مایعات را در شیشه بریزیم، آن را تا نیمه پر کنیم.
۸۱- در عیادتها و دیدارها، به جای آنکه شیرینی (معمولا جعبه شیرینی بازیافت نمیشود) و آبمیوهها و کمپوتهای صنعتی مضر و دارای پسماند بستهبندی همراه ببریم، میوه و آبمیوههای طبیعی همراه ببریم.
۸۲- آب کولر گازی، را در مخزنی جمع کرده و برای این مصارف استفاده کنیم: پر کردن مخزن اتو بخار، بخارشور، دستگاه بخور هوا (چه سرد و چه گرم)، برف پاککن ماشین، خیساندن اولیهی سبزیها و میوهها و شستشوی سطوح
۸۳- از صابون، خمیر دندان و دیگر لوازم بهداشتی کوچک که در هتلها گذاشتهاند استفاده نکنیم.
۸۴- برای زدودن موهای زائد بدن، موبرهای سنتی (نوره) و یا ژیلتهای فلزی پایدار استفاده کنیم.
۸۵- به سفره و ظروف یکبار مصرف "نه" بگویید. اینها خیانتی بزرگ در حق خودمان و زمین هستند. در مهمانیهایی هم که از این وسایل استفاده میکنند شرکت نکنیم یا دستِکم به میزبان و دیگر مهمانان در این باره تذکر و آموزش بدهیم.
۸۶- سفره و رومیزیهای پارچهای و سنّتی زیبا را جایگزین انواع پلاستیکی کنیم.
۸۷- به جای خودکار، تا حد امکان از مداد، به ویژه مدادهای کوچکشدهی بچهها و مدادهای ساختهشده از خمیر کاغذ استفاده کنیم.
۸۸- پیش از پرینتگرفتن، واقعا فکر کنیم که آیا لازم است پرینت بگیریم یا راه جایگزین دیگری هم وجود دارد.
۸۹- اگر هنوز هم به هر دلیلی در منزلتان زباله تولید میشود، آن را در خشکترین حالت ممکن و در کیسههای تجزیهپذیر در سطل شهرداری بیندازید (هر چند اعتماد چندانی به تجزیهپذیر بودن و یا گیاهی بودن آنها وجود ندارد).
۹۰- اسباببازیهای ساختهشده از مواد پایدار و محکم و ساخت کشورمان را جایگزی اسباببازیهای بیکیفیت و پلاستیکی چینی کنیم.
۹۱- خریدهای مجازی دارای پسماند بستهبندی زیاد را کنار بگذاریم.
۹۲- از خرید در فروشگاههای بزرگ تا حد امکان خودداری کنیم زیرا معمولا بیش از نیاز خرید میکنیم.
۹۳- نزدیکترین مرکز خرید یا مغازه را برای خرید انتخاب کنیم تا پسماند حمل و نقل کمتری تولید شود. یادمان باشد تخفیفهای فروشگاههای بزرگ و دور، همیشه به سود ما نیستند زیرا معمولا هزینهی خرید مازاد و بنزینی که مصرف میکنیم بیش از تخفیفی است که گرفتهایم.
۹۴- اگر به مراسمی مانند سمینار، افطاری، ختم و مانند اینها و حتی برخی مهمانیهای بزرگ میرویم، ظروف کوچک فلزی مانند لیوان، نی، قاشق و چنگال در کیف داشته باشیم تا از ظروف یکبار مصرف استفاده نکنیم.
۹۵- بخشی از فضای سبز خانه را به کاشت درختان میوه، گیاهان دارویی، سبزیکاری و صیفیکاری اختصاص دهیم.
۹۶- اگر حیاط داریم، به جای نگهداری از سگ، خرگوش، خوکچه و مانند اینها، مرغ و خروس نگهداریم.
۹۷- دوشاخهی وسایل برقی خاموش را از برق درآوریم.
۹۸- به جای سموم و حشرهکشهای شیمیایی، از روشهای طبیعی برای دور کردن جانوران استفاده کنیم.
۹۹- مدت باز ماندن شیر آب حمام برای خود و افراد خانواده را معیّن کنیم و همه را ملزم کنیم بیش از آن شیر آب را باز نگذارند.
۱۰۰- مواد بازیافتی (پلاستیک، کاغذ، فلز و...) را در تفکیکشدهترین، تمیزترین و خشکترین حالت ممکن، ترجیحا به غرفههای شهرداری، و اگر به این غرفهها دسترسی ندارید، به خریداران ضایعات و یا گردآورندگان مواد بازیافتی تحویل بدهیم. پسماندهای ویژه مانند متالایز، پرالایز، سلفون خشک، باتری، نی پلاستیکی، کاغذهای حرارتی و ته سیگار را تا اطلاع ثانوی، در پایان هر فصل به گروه "یاران سبز" تحویل بدهیم.
۱۰۱- به جای خریدن و کادو دادن سبد گل و دسته گل، گلدان گل بخریم تا هم جلوی مرگ یک گیاه گرفته شود و هم از تولید شیرابه جلوگیری شود.
۱۰۲- به جای کاغذ کادو، از انواع روسریهای بدون استفاده و پارچههای دارای الیاف طبیعی، برای بسته بندی کادو استفاده کنیم. زیرا پارچه ها پایدارتر هستند و می شود بارها و بارها از آنها استفاده کرد.
۱۰۳- اگر برای خودمان زیورآالات میخریم، از گرفتن جعبههای کادویی خودداری کنیم و با خودمان کیسههای پارچه ای زیبایی ببریم تا زیورآلات خریداری شده را در آن بگذاریم.
اگر هم زیورآلات در جعبه های مخصوص کادو گرفتیم و شمارهی تلفن مغازه روی جعبهها نوشته شده، به همان مغازه بازگردانیمشان، و اگر نشان و علامت مغازه رویشان نوشته نشده، به زیورآلات فروشیها بدهیمشان. مطمئن باشیم استقبال خواهند کرد.