منافع و امنیت ملی در ادبیات سیاسی و منفعت طلبی حرفه ای اردوغان

در عالم سیاست و علوم سیاسی یک فصل مشترک و غیر قابل انکار وجود دارد‌ که تمام کنش‌ها و واکنش‌های سیاسی حول آن نزد سیاستمداران خبره شکل می گیرد. و محور هر گونه تصمیم، اقدام و رابطه ی دولتمردان  در درون و بیرون مرزهای ژئوپلیتیک نظام های سیاسی حاکم بر ممالک   قرار دارد. این فصل مشترک و مبرهن که رسالت اصیل و ذاتی کلیه ی حاکمیت ها، دولتمردان و سیاست خارجه ی هر کشوری محسوب می گردد. چیزی جزء منافع و امنیت ملی نیست. و اصولاً فلسفه وجودی حاکمیتها و حیات ملت ها به این دو مولفه ی حیاتی وابسته می باشد. 

تا جایی که رویکردهای مثبت و منفی نزدافکار عمومی داخلی و بین المللی با بازخوردهای منتج به این دو مولفه سنجیده و ارزیابی می گردند. و هر گونه کارآمدی حکمرانان، توسعه ی موفقیت آمیز کشورها و رضایتمندی ملتها از نظامات سیاسی در گرو تامین منافع و امنیت ملی تعریف شده است. امید ملتها به حال و آینده ی برنامه ها، مدیریت و عملکرد حکمرانان درون یک سیستم به تحقق هر چه بیشتر منافع  و امنیت ملی بستگی دارد. در مجموع می توان گفت شاه بیت موفقیت هر گونه تصمیم راهبردی، کارکرد مدیریتی و کارآمدی نظام سیاسی به تحقق و عدم تحقق این دو مولفه بستگی دارد. و علمای سیاسی و افکار عمومی با چنین سنجه ای کارآمدی حکمرانان خود را وزن و می سنجند. متاسفانه گاهی نظامات سیاسی و حکمرانان در اثر نگرش عوامانه ی سیاسی، ناپختگی حکمرانی و رویکردهای عاطفی احساسی ایدئولوژیکی از این امر حیاتی و فلسفه ی وجود خود غافل می شوند. و در دوره های باطلی تنها یا بازی های دلمشغولانه و سرگرم کننده بدون توجه به منافع و امنیت ملی برای خود تعریف می کنند. و یا دیگران آنان را به بازی واقعی برای کسب منافع و امنیت ملی خود می گیرند. بقول سیاسیون با ذوق زدگی و از روی ناپختگی سیاسی، توهمات ایدئولوژیکی،تحکیم استیلا قدرت بر رقیبان داخلی و منطقه ای کارت بازی برای دیگران می شوند. امروزه از نوع عملگرایی مواج و حکمرانی حرفه ای ترکیه در دوران مدیریت اردوغان به عینه  مشاهده می شود. که ترکیه از مراحل ناپختگی سیاسی، وابستگی ایدئولوژیکی و عاطفی گذشته است. 

در مثلث غرب، شرق و همسایگان تنها ایدئولوژی حکمرانی حاکم بر روابط و دستگاه دیپلماسی توجه به منافع و امنیت ملی تعریف شده است. و  جهت رسیدن به منویات ملت خود فکر می کند‌. و خود را وابسته، وامدار و بدهکار هیچکس اعم از ناتو، شراکای شرقی و جوامع اسلامی نمی داند. و هیچ چیزی در اتخاذ تصمیمات راهبردی جزء منافع و امنیت ملی برایش مطرح نیست.  و به هیچ نگاه غربی، شرقی، ایدئولوژیکی و  همسایگی جزء منافع و امنیت ملی پایبند نمی باشد. ترکیه هم اکنون حول منافع و امنیت ملی با ابراز استقلال کامل در انظار داخلی و بین المللی بازیگری حرفه ای سیاسی را بخوبی آموخته است.و خود را در بغل غرب، در کنار شرق و همگام با  همسایگان، حامی همزبانان، فریاد رس اسلام و مظلومین فلسطین  نگهداشته و به فراخور منافع و امنیت ملی خود مواضع را حفظ و بازی راه می اندازد. چنانچه محور گفتگوی اوکراین و روسیه در اوج بالا گرفتن جنگ و درگیری شرقی و غربی قرار می گیرد. و جهت منافع خود، غرب و دنیا برای واردات و صادرات گندم و... جلسه سه جانبه با موفقیت انجام می دهد. و طرف های درگیر را به مذاکره می کشاند و می نشاند و می نشیند. 

با ایران و روسیه برای کنترل معارضان خارج نشین هم مرز، منافع تجاری و امنیتی نشست سه جانبه انجام می دهد. با مقام معظم  رهبری انقلاب اسلامی دیدار برگزار و حضور پیدا می کند. رهبری تاکید موکد  بر عدم حمله به سوریه و دوری از اسرائیل را با صدای بلند به اردوغان گوشزد می نماید. و با کنایه ای صریح نجات او  در کودتای نظامیان را به رخ  می کشاند. 

اما در شرایط آشفته ی بین المللی و برجامی جمهوری اسلامی ایران اردوغان چشم بر همه این همسایگی ، خدمات عاطفی فردی و ایدئولوژیکی می بندد، تنها به منافع و امنیت  ترکیه فراتر از جایگاهها، نگاه عاطفی به خود و ایدئولوژیکی مسلمانان و  همسایگی می اندیشد. لذا اهرم شرقی و غربی برای اجرای سیاست‌ها و منویات خود را برخلاف  کارت بازیهای حکمرانان ایرانی رو می کند. صادرات و واردات گندم را برای خود و غرب از ناحیه روسیه و اوکراین تسهیل می کند. برای جلب توجه و هم آغوشی با غرب و تضعیف جبهه ی برجامی ایران و مقاومت برای کشاندن قدرتمند سوریه پای میز مذاکره با چراغ سبز روسیه مستقیم به سوریه حمله می کند. و برای جلوداری ناتوی خاورمیانه ای و مقابله با شکل گیری پان عربیسم مسلط در ایجاد روابط دیپلماتیک جهانی، عربی و اسلامی است، که ترکیه  سفیر با اسرائیل رد و بدل می کند. بنابراین باداشتن معلومات سیاسی می تواند به عمق اتخاذ چنین سیاست های حرفه ای نزد اتاق فکر مواج اردوغان پی برد. و این همان نگاه به منافع و امنیت ملی است، که ترکیه ی مدرن و اردوغان مدنی اندیش بر پایه ی مشارکت سیاسی و خواست اکثریت یادگرفته است. 

با قدرتها، درکنار قدرت ها و همسایگان هم مسلک پر قدرت چگونه  عمل کند‌. بر این مبنا است، که می گویند در عالم سیاست نه دوست دائمی وجود دارد و نه دشمن ابدی باید داشت. بلکه برای کسب منافع و تحقق امنیت ملی حکمرانان عالم، عاقل و منتخب باید در اندیشه مذاکره با شیاطین در جهنم حتی در ظل کینه ها و دشمنی ها باشند. و از این بابت بخشی هایی از مکتب سیاسی جاری ترکیه در دوره ی دولت اسلامی رجب طیب اردوغان برای حکمران و کنشگران سیاسی منطقه ای و ایرانی قابل تامل و آموزنده می تواند باشد.