از فساد سیستماتیک تا فساد فرآیندی

فساد سیستمی آن نیست که یک سیستم الزاما خواسته و دانسته به آن فرمان می دهد.فسادی است که ناخواسته و نادانسته و غالبا متاثر از یک قانون یا تصمیم یا استراتژی سیستم و بصورت نتیجه ای فرعی و احتمالا هدفی تعریف نشده خود را نشان می دهد و چون از صدر تا ذیل سیستم را هدف قرار می دهد بعنوان یک عامل درونی و ضعف اساسی مطرح می باشد.و عموما بدلیل عدم ارزیابی مستمر و گرفتن فیدبک از استراتژی های اخذ شده یا تصمیمات جاری شده و اصلاح خطاها ،سیستم هرگز نمی تواند خود را بازیابی و احیا کند و بسمت ناپایداری بیشتر و نهایتا میرایی پیش می رود.

 بنابراین اینکه گفته شود ضعف سیستماتیک یا فساد سیستماتیک یا فساد سیستمی تعریفی کاملا منطبق و واقعی است.زیرا ریشه این ضعف ها یا فسادها مستقیما از یک تصمیم یا هدف تعریف شده قانونی دیگری (که با نگاه و منظور دیگری ایجاد شده است) نشأت گرفته است.و یقینا برخی موارد در آن تصمیمات و هدف گذاری ها و تعریف استراتژی ها دیده نشده است.

در مثال فولاد مبارکه که آقای عبدی به زیبایی به آن اشاره کرده است تمام فسادهایی که رخ می دهد ناشی از یک دستور و تصمیم ناقص و حلاجی نشده بالادستی است که به سیستم تحمیل و تزریق می شود. و قطعا در سال‌های بعدی هیچ اراده ای بر نظارت یا ارزیابی این قانون یا دستور وجود ندارد و چنان می شود که تمام سیستم های درگیر را به رنگ دیگری در می آورد و یقینا هیچ راه دیگری هم وجود ندارد.احتمال خیلی زیاد هم قانونگذار از چنین تصمیمی هدف دیگری داشته است اما نتیجه اش فراهم کردن بستر فساد شده است.همین مثال در مورد دو نرخی کردن ارز نیز مصداق دارد. یعنی قانونگذار یا تصمیم گیرنده و عامل به منظور و هدف دیگری این را دنبال کرده است و حتی به نظر و نقد کارشناسان در این مورد هم توجهی نکرده است یا احتمالا راه مناسب تر دیگری پیدا نکرده است اما یکی از خروجی های بالاجبار آن فراهم شدن بستر فساد بوده است. و اتفاقا این فساد رخ داده است و رنگ سیستم را نیز به رنگ خود درآورده است.بنابراین از نظر علم مدیریت استراتژیک هم اگر فساد سیستم را ناشی از فرآیندها بدانیم چه فرقی دارد ؟ اینکه فساد سیستم ناشی از فرآیندهای های غلط حاکم باشد یا ناشی از استراتژی های کلان تعریف شده؟

هر سیستمی که نتواند با فیدبک گیری ،خطاها و Error های خود را ببیند و اصلاح کند سیستمی معیوب و رو به ناپایداری بیشتر است. 

با نگاه تخصصی و از منظر علم کنترل ، چنین لوپ های تعریف شده ای بسمت ناپایداری بیشتر و میرایی پیش می روند. و چنین ضعفی را نیز ضعف سیستماتیک می خوانند.

۳ شهریور ۱۴۰۱