اربعين شكوه وحدت

اربعين در لغت به معنى چهل و دراصطلاح اسلامی یک مراسم مذهبی شیعی است که دربیستم صفرسال ۶۱هجری قمری ، چهل روزپس ازشهادت حسین بن علی ، نوه رسول خدا ، فرزندعلی بن ابی طالب و جگرگوشه فاطمه زهرا (صلوات الله علیهم اجمعین) درکربلا برگزارمی گردد.

 پیدایش زیارت اربعین

روایات و گزارشات متعددی توسط راویان و تاریخ نویسان پیرامون موضوع زیارت سیدالشهدا (علیه السلام) وجود دارد. 

در روایت مشهوری است که جابر بن عبدالله انصاری (ره) و عطیه کوفی در روز اربعین به کربلا آمده اند. وی درفرات غسل زیارت کرد، پیراهن پاکیزه برتن نمود وبا بوی خوش خود را معطرکرد و به سوی قبر حبیبش اباعبدالحسین (علیه السلام) رهسپارشد ودرطول مسیرزبانش مشغول به تکبیراست . وقتی نزد قبرآن حضرت می رسد دست روی قبرسیدالشهدا (سلام الله علیه) می گذارد و سه مرتبه به آن امام همام سلام می دهد و سپس بیهوش می شود و بعد ازآن که به حالت طبیعی بازمی گردد زیارتی را می خواند که شبیه زیارت حسین بن علی (علیه السلام) درنیمه شعبان است وعلامه مجلسی (ره) آن را درکتاب (بحارالانوار) ذکرکرده است. سیدابن طاووس درکتاب (الهوف) نقل کرده است هنگامی که اسیران کربلا درراه بازگشت ازشام به عراق رسیدند، به راهنمایشان گفتند (ما را از راه کربلا ببر). پس هنگامی که آنها  به قتلگاه رسیدند: جابربن عبدالله انصاری وبرخی ازبنی هاشم را دیدند که برای زیارت قبرامام حسین (علیه السلام) آمده بودند. پس باگریه واندوه مجلس عزایی برپا کردند و بعدازچند روز به مدینه بازگشتند.(۱) شهید محراب آیت الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی دراثر ارزشمندی که پیرامون زیارت اربعین تالیف نموده است می نویسد: زیارت روزاربعین نزد شیعیان ، زیارت  *مَرَدّالرأس*  نيزخوانده مي شود. مَرَدُالرأس يعنى بازگرداندن سر، ومنظورآن است که در این روز اسرای اهل بیت به کربلا بازگشتند، سرامام حسین (علیه السلام) رانیزبه کربلا آوردند ودفن کردند.(۲) حرکت به سوی کربلا درروز اربعین از زمان امامان معصوم (علیهم السلام) دربین شیعیان رایج بوده است واین ازرفتاروسنت شیعیان می باشد که حتی در زمان بنی امیه و بنی عباس نیز به این حرکت مقید بوده اند.(۳) درانتفاضه ماه صفرعراق، شیعیان این کشور در قالب پیاده روی اربعین ضد حکومت حزب بعث درصفر سال۱۳۹۷ه.ق برابر با ۱۳۵۵شمسی قیام کردند و در این سال حزب بعث عراق برگزاری مراسمات مذهبی و پیاده روی اربعین به کربلا را ممنوع کرد. اما مردم نجف درآن سال آماده برگزاری مراسم پیاده روی اربعین شده و به سمت کربلاحرکت کردند که با برخورد صدام مواجه گردیدند و نیروهای بعث تعداد زیادی از زائرین حسینی را به شهادت رسانده وتعداد دیگری را روانه زندان نمود. دراین میان آیت الله العظمی سیدمحمدسعید حکیم (ره) که ازپرچمداران احیای زیارت اربعین بود به حبس ابد محکوم گردید و برای برخی دیگراز علما نظیرعلامه عسکری (ره) نیز حکم اعدام غیابی صادرشد.(۴)

اهل سنت به پیروان مذاهب اربعه اطلاق میشود، بنابراین وهابیّت که خود را مجتهد می دانند وازمذاهب اربعه تقلید نمی کنند را نمی توان اهل سنت دانست.علمای عامه معتقد به جواززیارت برای پیامبران وافراد صالح هستند. درعصرحاضرکتابی بنام (موسوعة الفقية الكويتيه / المکتبة الشاملة) در بردارنده آراء فقهی اهل سنت است. این کتاب نزد علمای معاصراهل سنت ازجایگاه و ارزش مهمی برخورداراست. دراین کتاب چنین آمده است: جمهور علمای اهل سنت سفر برای زیارت را جایزمی دانند، چون عمومیت ادله برجواز آن دلالت دارد. درنتیجه زیارت اربعین، زیارت مشروع وجائز است وعموم علمای اهل سنت نیز به آن حکم کرده اند. خصوصا آنکه درروزاربعین، انسان به زیارت امام حسین (علیه السلام)، فرزند رسول خدا (صلی الله علیه وآله)    می رود وچه سفری برترازاین زیارت می توان تصورکرد؟ 

لذا نظر وهابیّت برخلاف اهل سنت ، هرچند که دیدگاه باطل خویش را به اهل سنت منسوب می کنند و همانطورکه مشخص است واژه *اهل سنت* پوششی برای وهابیّت است تا اهداف شوم خود را پیش ببرند واین درحالی است که همانطور که اشاره شد اهل سنت خود قائل به جوازبرای زیارت انبیاء ، صالحين و همچنین زیارت مرقد مطهرامام حسین (علیه السلام) هستند.

خداوند درآیه۲۳ سوره شوری به پیامبر امر می کند ومی فرماید: *قل لااسئلکم علیه اجراالاالمودة في القربي، من هيچ پاداشی از شما درخواست نمی کنم جزآنکه به نزدیکانم (علی،فاطمه وحسنین وائمه هدی) ابرازمحبت کنید*

محبت به پیامبر (صلی الله علیه وآله) واهل بیت (علیهم السلام) جزئی ازایمان است منحصربه شیعه و یا سنی نیست. 

طبق آیه یاد شده ابرازمحبت به ائمه اطهار (علیهم السلام) مطالبه خداوند ازرسول مکرم (صلوات الله علیه وآله) است که آن حضرت پیام وحی را به ما برساند که ما خاندان عترت (علیهم السلام) را دوست داشته باشیم وبه آن ذوات مقدس ابرازمحبت نمائیم‌. مودّت به ذوی القربای رسول دستورخداوند است و امتثال این امر واجب عقیدتی است واین واجب جزء لاينفک ایمان بوده وکسی که به دنبال ایمان کامل است باید به پیامبر و اهل بیت آن بزرگوارابرازمحبت کنند. این محبت و این ابرازعلاقه بیانگر روح توحیدی مسلمانان بلاخص شیعیان است و نه تنها شرک نیست، بلکه عین عبودیت و پذیرش امر خداوند و نهایت توحیداست واربعین نماد ابرازمحبت به جمیع انبیاء واولياء وهمچنین ابرازعلاقه به محمد وآل محمد (صلی الله علیه وآله) است. وقتی به چگونگی واقع شدن ماجرای کربلا تأمل مي كنيم مي بينيم سيدالشهدا (عليه السلام) براى جنگیدن ازمدینه خارج نشد، بلکه به همراه خانواده و برای پاسخ به لبیک مردمانی بود که به آن حضرت نامه هایی با ۱۸هزارامضاء نوشتند. مسلمانان مدعی ایمان ، بخاطر ادامه دادن راه رسول خدا (صلی الله علیه وآله) و جلوگیری از انحراف ازآن امام مظلوم دعوت کردند که به کوفه بیاید و رهبری امت رابرعهده بگیرد، لذا برای عدم جنگ درمکه و نگهداشتن حرمت خانه خدا، امام حسین (علیه السلام) نیت حج تمتع خود را به عمره مفرده تغییر می دهد وبه سمت کوفه حرکت کردند و با عمل خود نشان دادند دلیل ماندگاری حج چیزی جزقیام کربلا نیست و بدیهی است که سالارشهیدان برای اصلاح درامت جدش به سوی کربلا و قتلگاه حرکت کرد. اربعین یک تلنگر به مسلمانان مدعی است که مبادا دردوران کنونی *عجل لولیک الفرج* بگوئیم اما پس ازظهورامام عصر(علیه السلام)، آن حضرت را همچون جد اطهرش اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را تنها بگذاریم‌‌.

شاید عده ای بگویند: چرا امام حسین (علیه السلام) خانواده را با خود به جنگ برد؟ و یا اینکه چرا نیت حج تمتع را به حج عمره تغییرداد؟ درجواب باید گفت: امام به خاطرتکلیف وعمل به واجبات و پاسخ به درخواست ها و نامه های مردم به سوی کوفه رفتند و پس ازآن که درکوفه ممنوع الورود شد به کربلا رهسپارگردیدند و قصد جنگ نداشت، بلکه جنگ برایشان تحمیل شد واگر سیدالشهدا (علیه السلام) برای ندای مردم بی مهرومحبت کوفه اهمیتی قائل نمی شد وبراساس علم غیب خویش عمل می نمود، امروز روشنفکرنماها اینگونه اشکال می کردند که چرا امام حسین (علیه السلام) پیش داوری کرده است، آیا ایشان به سوی کوفه رفتند تا ببینند مردم به اوامرحضرت لبیک میگویند یا نه؟ چرا بخاطر هدایت ونجات مسلمانان به کوفه نرفت؟ امام درطول مسیرمدینه تا کربلا تمام امور را به شکل طبیعی مدیریت نمود تا آیندگان حسین بن علی (علیه السلام) را بد قضاوت نکنند، و با همین ملاک ومعیارطبیعی جنگید ومظلومانه به شهادت رسید. 

کسانی که در مقابل امام حسین (علیه السلام) درکربلا ایستادند از کفار ویا رومی ها نبودند، بلکه عده ای از مسلمانان مدعی بودند که اهل نماز، روزه ، تلاوت قرآن بوده و امام را هم می شناختند ، ولی درفتنه ها غرق شدند و توان تشخیص حق از باطل را نداشتند. پیام اربعین به مسلمان نماها این است که در دوران غیبت حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از بصیرت کافی برخوردارباشیم تا فتنه ها باعث گمراهی ما نشوند و در وقت تشخیص بین حق و باطل از معیارحقیقی خدا که امام معصوم است فاصله نگیریم.

درظهر عاشورا امام حسین (علیه السلام) واصحابش نمازمی خواندند، مدعیان اسلام درلشکرمقابل نیز نماز خواندند، دریک لشکر امام جماعت حجت خدا برهستی است و درطرف دیگر شیطانی درلباس انسان به نمازایستاده وعده ای به او اقتدا کرده اند. یک سو امام نور ایستاده و سوی دیگر امام ناراقامه جماعت میکند. هردو لشکردرتشهد به محمد وآلش صلوات می فرستند، عجیب است که در نماز بر محمد و آل محمد درود بفرستی و بعد از اتمام آن برای کشتن فرزند حضرت محمد (صلی الله علیه و آله ) شمشیر کشیدن و از همین منظراست که درطول تاریخ صحنه ای مظلومانه ترازصحنه کربلا پیدا نمی شود. اگراربعین را فهمیدیم برداشت موفق وصحیحی ازتاریخ خواهیم داشت ودر غیراین صورت صرفا یک زائرخواهیم بود وازدرسهای اربعین بی خبریم.

علاوه براینکه امام حسن عسکری (علیه السلام) یکی ازعلائم ۵ گانه مؤمن را زيارت اربعين مي دانند واين زيارت باعث تثبیت ایمان انسان می شود . البته دارای برکات دیگری نیزهست. بطورکلی عدد چهل، عددی است که مورد توجه علمای اکثرعلوم         می باشد وآن را عددی مبارک می دانند. درآموزه های دینی چهل عدد تکامل است. پیامبردرچهل سالگی به نبوت رسید، از نبی مکرم (صلی الله علیه واله) مروی است کسی که چهل روزخود را برای خداخالص کند، حکمت ازدل برزبان اوجاری             می شود. درواقع اربعین تکامل عاشوراست که باعنایت زینب کبری (صلوات الله علیها) خلق شد و با مدیریت امام سجاد (صلوات الله علیه) صورت پذیرفت. اربعین، این میراث گرانبهای معصومین واولیای الهی امروزدردست ماست و ما موظفیم بیش ازپیش برای این حماسه عظیم که شکوه وحدت امت اسلام و مایه به رخ کشیدن قدرت ابی الاحرار (علیه السلام) به مستکبرین عالم است همت نمائیم. این راهپیمایی را می توان نماد بی نظیری ازقدرت دینی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی شیعیان دانست که دشمنان هرچه سعی کنند نمی توانند این نورالهی راخاموش کنند. این آئین عظیم صرفا یک حرکت فرهنگی تلقی نمی شود.این زیارت باشکوه نمایشی ازلشکر توحید درمقابل دشمنان اسلام است. اربعین یعنی شیعه در بُعد سیاسی توانسته است این پیام را به مخالفان خود از هرکیش و آئینی برساند که هلال شیعی درمنطقه در حال شکل گیری است و این مهم یعنی حضور بی سابقه ایرانیان و ایجاد اتحاد و همبستگی بین مسلمانان عرب وغیرعرب. ازطرف دیگرحضور بین ۲۰ تا ۲۵ میلیونی عاشقان حسینی درسالهای گوناگون هم " وعده " است وهم " وعید " . این راهپیمایی الهی هم  " مژده " است وهم " تهدید " . مژده و بشارت برای مسلمین جهان که قدرت خویش را درآینده خواهند دید و پیروزی ازآن ماست وهمین راهپیمایی تهدیدی برای دنیای استکبار و کافران است تا اگرتوطئه نامبارکی درسرداشته باشند با دیدن این شکوه وحدت وخروش عاشقان حسینی به خود بلرزند و دردوران ما 2  راه برای دنیای کفرباقی نمانده است: 

راه اول؛ این است که دعوت ما را به دین اسلام قبول کنید.

راه دوم؛ مشردی برای خود پیدا کنید وازاین کره خاکی خارج شوید. 

پیام اربعین برای قدرتهای پوشالی آن است که شیعه با ندای * لبیک یاحسین* و شعارهمیشگی و تشجیع کننده *هیهات من الذله* با زیارت قبرمطهر سالارشهیدان (علیه السلام) با آن امام همام بیعت می نماید وریشه مستکبرین را ازبیخ وبن خواهد کند و درخت توحید وآزادگی و شهادت را به جای علفهای هرز و بی مصرف خواهد کاشت.

در دوران ما مراسمات بسیاری برای ولادت و یا شهادت ائمه هدی (علیهم السلام) برگزارمی گردد و مراسم زیارت اربعین درکشورعراق با تجلیل واکرام خاصی صورت می پذیرد، همچنانی که عشاق الحسین درمرزهای ایران نیز عاشقانه به زوارحسینی خدمت میکنند. اما دقت کنیم که اهل بیت (علیهم السلام) به عزاداری و یا ولادت برگزارکردن ماهیچ احتیاجی ندارند‌، نباید نگاه ما به آن معادن نورطلبکارانه باشد. این ما هستیم که بدهکارپیشوایان معصوم خویش هستیم، باید آنقدر فضائل آل الله (علیهم السلام) را تکرارکنیم ودردل و روح خود تکرارکنیم که اعتقاد ، سیره و سلوک آنان دروجود ما نهادینه وتثبت  شود. اگرچه نمیتوانیم مثل سیدالشهدا (علیه السلام) باشیم ولی این توانایی راداریم که درآن مسیرحرکت کنیم. می توانیم عاشق خدا باشیم. می توانیم از امام حسین (علیه السلام) بیاموزیم عاشق مردم باشیم. همان مردمی که برامام شمشیرکشیدند ولی امام به آنان محبت کرد و نصیحتشان می کرد که دست خود را به خون امام آغشته نکنند وبه سبب شهادت ایشان وارد جهنم نشوند. اما بعضی از ما افرادی هستیم که به دنبال حذف مخالفینمان هستیم. اصحاب الحسین دنیا طلب نبودند وما اربعینی ها می توانیم با اکتفا به حداقل های دنیوی آخرت خویش را آباد نموده ودرهنگام ظهور، امام خویش را فدای دنیای خود نکنیم. امید است زیارت اربعین تلنگری برای ما باشد که درسها وعبرتهای عاشورای حسینی را درک نموده و مسیرپیاده روی اربعین را به مسیری برای زمینه سازی ظهورتبدیل بگردانیم.

 (۱) تحقیق درباره اربعین اول آیت الله شهیدسیدمحمدعلی قاضی طباطبایی(ره)

(۲):کتاب الهوف،سیدبن طاووس،تصحیح ومنبع شناسی

(۳):تحقیق درباره اربعین اول ایت الله شهیدسیدمحمدعلی قاضی طباطبایی(ره)

(۴):الاسدی،موجزتاریخ العراق السیاسی الحدیث. ویلی،نهضت اسلامی شیعیان عراق