تحلیل رابطه مستقیم ایمان و نان در دین اسلام

 شوشان - دکتر محمدجواد مرمضی/ استاد حوزه و دانشگاه و وکیل دادگستری :

 از نظر دین مبین اسلام رابطه مستقیم بین ایمان و نان مردم وجود دارد یعنی از نظر اسلام هر چقدر که سطح معیشت و رفاه مردم بهتر باشد دینداری آنها و عمل به احکام دین زیادتر و بهتر می شود 

جامعه ای که از نظر رفاه مطلوب رسیده است در این جامعه دینداری بنحو بهتر نمایان می شود و خدا بیشتر مورد شناخت قرار می گیرد مردم فرصت کافی و وافی برای عبادت خدا بدست خواهند آورد و از شادابی و طراوت خاصی بهره مند خواهند شد اسلام بحدی به رفاه و پیشرفت در زندگی و استفاده از مواهب خدادادی اهمیت می دهد که پیامبر اسلام (ص) می فرمایند( الدنیا مزرعة الاخرة : دنیا کشتگاهی است که آخرت انسان در آن تجلی پیدا می کند ) بنا به این حدیث شریف رسیدن به زندگی مطلوب در آخرت ، یعنی بهشت نعیم بدون زندگی در شرایط مطلوب یعنی نعمت و فراخی کامل در دنیا غیر ممکن است و هر آنکس که فاقد زندگی مطلوب در این دنیا باشد از زندگی مطلوب در جهان آخرت یعنی بهشت محروم است.

 در این خصوص پیامبر اسلام (ص) فرمودند (من لا معاش له لا معاد له : هر آنکس که معاش یعنی در آمد مطلوب در این دنیا نداشته باشد از زندگی مطلوب در آخرت محروم خواهد شد ) اصلا آخرتی ندارد با توجه به این فرمایشات از پیامبر عظیم الشان نتیجه می گیریم که نان و ایمان رابطه مستقیم دارند هر کجا که نان یعنی معیشت فرد و جامعه در حد مطلوب باشد ایمان هم در آن حد رشد می کند و هر کجا که به نان و معیشت فرد و جامعه لطمه وارد شود به همان اندازه به ایمان ضرر وارد می شود همیشه و در همه جا مسئول اصلی حفاظت از ایمان مردم در وهله اول علمای دین و ر‌وحانیت هستند آنها هستند که با تلبس به لباس دین و ایمان وظیفه خطیر محافظت از دین و ایمان مردم تقبل نمودند و نگهبان و مدافع از شریعتند اگر خللی در ایمان مردم رخ دهد باید جوابگو باشند که چرا چنین خللی رخ داده است.

 اگر در عقائد مردم لغزشی وارد شود آنها مسئولند که جواب از آن بدهند یعنی جواب شبهات بدهند اما علمای دین و روحانیت و تمام موسسات و سازمان های دینی همانند حوزه های علمیه و مساجد و اماکن عبادت مسئول نان و معیشت مردم نیستند و اگر چنانچه در معیشت و زندگی مردم کم و کاستی هایی بوجود بیاید که بر ایمان و عقائد مردم تاثیر منفی بگذارد آنها مسئول نیستند مسئولیت متوجه حاکمیت و نظام حاکم می شود مبارزه با فقر و نداری و بیکاری و گرانی و تمام کمی و کاستی ها از وظایف حاکمیت است.

 حضرت امام علی(ع) در این خصوص می فرمایند : لو کان الفقر رجلا لقتلته بسیفی : اگر فقر به یک مرد تشبیه کنیم من با آن می جنگیدم و با شمشیرم او را می کشتم. یعنی بر حاکم و دستگاه حاکمیت واجب است که با فقر و نداری مبارزه کنند و از تمام امکانات و ابزارهای موجود در راه این مبارزه استفاده کنند وظیفه حاکم است که زندگی و معیشت مطلوب برای بندگان خدا بنحو احسن برای تمام طبقات جامعه چه مسلمان و چه کافر یا اهل نماز و بی نماز یعنی متعهد به دین یا غیر متعهد به دین فراهم کند و هر گونه اهمال و کم کاری و ترویج فقر و نداری و دعوت کردن مردم به صبر و ریاضت و اعتدال در زندگی از طرف حاکم غیر قابل قبول است و چنین حاکمی در‌ پیشگاه خدا و مردم مسئول و متهم است به اینکه دین و دنیای آنها خراب کرده است و در اسلام قابل بخشش نیست.

 حاکم در برابر آحاد مردم مسئول است که حتی اگر یک نفر از نظر معیشت در فقر ببیند نباید ببکار بنشیند و فورا اقدام به رفع نیاز چنین فردی بنماید در سیره امیر المومنین حضرت امام علی (ع) در هنگام خلافتش چنین آمده است که ایشان همراه با عده ای از دوستانش در شهر کوفه مرکز حکومت و پایتخت نظام سیاسی در آنزمان در حال رد شدن است که نا گاه چشمش به یک پیرمردی افتاد که در حال کارگری و حمالی کردن است حضرت فورا به مسئولین زیر دستش فرمودند که زود بروید و تحقیق کنید که چرا این پیرمرد در حال کارگری و حمالی است چند نفر رفتند و در احوالات این پیر مرد تحقیق و تفحص کردند و بعد از آن به حضرت برگشتند چنین گزارش دادند که این پیرمرد مسلمان نیست و بر کیش مسیحیت است مستحق عطا و بخشش از بیت المال مسلمین نیست لذا چاره ای نیست که باید کارگری کند. حضرت به آنها فرمودند ایشان شهروند است و برادر ما در انسانیت است و در تساوی حقوق با آحاد مردم مساوی است شما در حقش ظلم و ستم دارید می کنید این همه عمرش برای خدمت به شماها در کارگری و حمالی سپری کرده است چرا در این مدتی که از ایشان کار می کشیدید نگفتید مسیحی است بعد از آن ، حضرت به مسئول بیت المال که در آنزمان وزیر برنامه و بودجه است دستور داد که حقوق ماهانه مکفی برای ایشان از بیت المال در نظر بگیرد که هر ماه به ایشان بدهد و حق ندارد که از این به بعد کارگری و حمالی کند از سیره پیامبر (ص) و حضرت امام علی( ع ) در زمامداری و‌ حکومتداری چنین استنباط می شود که حکومت مسئول نان و معیشت مردم است و همانطور که اشاره شد چونکه نان بر ایمان مردم تاثیر مستقیم دارد و هر کجا که نان کم باشد ایمان به همان اندازه کم میشود و برعکس هر کجا که نان بیشتر باشد بهمان اندازه ایمان بیشتر و مستحکم تر می گردد حکومت مسئول هر دوتای آنهاست و هر کجا در این دو خللی وارد شود بر عقلای قوم و علمای امت و توده مردم باید گردن حاکم بگیرند که جوابگو باشد و راه فراری یا هر گونه توجیهی در این خصوص از حاکم و دستگاه حاکمیت به هیچ وجه قابل قبول و‌ پذیرش نیست.