قومیت تهدید یا فرصت؟

شوشان ـ نوید قائدی :

قومیت به هویت مشترکی گفته می‌شود که افراد بر اساس فرهنگ، زبان، تاریخ، مذهب، آداب‌ورسوم و یا باورهای مشترک با یکدیگر احساس می‌کنند. از عناصر کلیدی قومیت می توان به فرهنگ(شامل زبان، آداب و رسوم، موسیقی، رقص، غذا و سایر جنبه‌های زندگی روزمره) ، زبان(شامل زبان مشترک یکی از مهم‌ترین عوامل هویت قومی است)،تاریخ(شامل تاریخ مشترک، تجارب و خاطرات جمعی، حس تعلق خاطر به یک گروه را تقویت می‌کند)، مذهب(مذهب مشترک می‌تواند عامل مهمی در هویت قومی باشد) ، آداب و رسوم( آداب و رسوم مشترک مانند جشن‌ها، سوگواری‌ها و مناسبت‌های مذهبی، هویت قومی را تقویت می‌کنند) ، باورها( باورهای مشترک مانند باورهای مذهبی، اخلاقی و فلسفی، هویت قومی را شکل می‌دهند) اشاره کرد.
برای قومیت می‌توان انواعی مانند، قومیت‌های ملی (مانند فارس‌ها، کردها، عرب‌ها و ترک‌ها در ایران)، قومیت‌های مذهبی (مانند یهودیان، مسیحیان و مسلمانان)، قومیت‌های قبیله‌ای (مانند ایل بختیاری و ایل قشقایی، عرب، کرد و....) را تعریف کرد.
اقوام در جامعه می‌توانند نقش‌های مختلفی را ایفا نمایند که می‌توان به مواردی همچون، می‌تواند عامل انسجام و همبستگی اجتماعی باشد، می‌تواند تنوع فرهنگی را به جامعه ببخشد، می‌تواند در برخی موارد منجر به تنش و درگیری شود.
شناخت اقوام مهم است زیرا شناخت قومیت به ما کمک می‌کند تا فرهنگ‌ها و جوامع مختلف را بهتر درک کنیم، شناخت قومیت به ما کمک می‌کند تا با تنوع فرهنگی در جامعه کنار بیاییم، همچنین شناخت قومیت به ما کمک می‌کند تا از حقوق اقوام مختلف دفاع کنیم.

کشورهایی که بالاترین تنوع قومی را دارند عبارت‌اند از پاپوآ گینه‌نو که  این کشور با بیش از 800 گروه قومی مختلف، به‌عنوان متنوع‌ترین کشور جهان از نظر قومی شناخته می‌شود، دومین رده کشور نیجریه است که این کشور با بیش از 500 گروه قومی، دومین کشور متنوع از نظر قومی در جهان است، سومین رده کشور هند است که این کشور با بیش از 4600 گروه قومی، تنوع قومی بسیار بالایی دارد، رده بعدی مربوط به کشور ایالات متحده، برزیل، چین، اندونزی، مکزیک، کامرون است.
عوامل متعددی در تنوع قومی یک کشور نقش اساس را دارند، اولین عامل تاریخ مهاجرت است، کشورهایی که سابقه طولانی مهاجرت دارند، معمولاً تنوع قومی بالاتری دارند، دومین عامل جنگ‌ها و استعمار است، کشورهایی که مستعمره بوده‌اند، معمولاً تنوع قومی بالاتری دارند، سومین عامل جغرافیا است، کشورهایی که در مناطق استراتژیک واقع شده‌اند، معمولاً تنوع قومی بالاتری دارند.
تنوع قومی می‌تواند هم فرصت باشد و هم چالش. از یک سو، تنوع قومی می‌تواند به غنای فرهنگی و اجتماعی یک کشور کمک کند. از سوی دیگر، تنوع قومی می‌تواند منجر به تنش و درگیری شود. ز جمله تهدیدها و فرصت‌ها می‌توان به موارد ذیل به‌صورت اختصار اشاره کرد.
انواع تهدیدها مانند، تفرقه و درگیری (تنوع قومی می‌تواند منجر به تفرقه و درگیری بین اقوام مختلف شود. این تفرقه می‌تواند توسط عوامل مختلفی مانند اختلافات مذهبی، زبانی، فرهنگی و اقتصادی تشدید شود)، ناسیونالیسم قومی (ناسیونالیسم قومی، ایدئولوژی است که برتری یک قوم را بر اقوام دیگر ترویج می‌کند. این ایدئولوژی می‌تواند منجر به خشونت و سرکوب اقوام اقلیت شود)، تبعیض (اقوام اقلیت ممکن است در زمینه‌های مختلف مانند آموزش، اشتغال، و خدمات اجتماعی مورد تبعیض قرار بگیرند)، حاشیه‌نشینی به معنای مشارکت اجتماعی و سیاسی و فرهنگی (اقوام اقلیت ممکن است به حاشیه رانده شده و از مشارکت در جامعه محروم شوند)
انواع فرصت‌ها مانند، غنا و تنوع فرهنگی (تنوع قومی می‌تواند منجر به غنا و تنوع فرهنگی در یک منطقه شود. این تنوع می‌تواند در زمینه‌های مختلف مانند هنر، موسیقی، ادبیات و غذا خود را نشان دهد)، هم‌زیستی مسالمت‌آمیز (اقوام مختلف می‌توانند با یکدیگر در صلح و صفا زندگی کنند و از یکدیگر یاد بگیرند) تعامل و همکاری (اقوام مختلف می‌توانند با یکدیگر تعامل و همکاری داشته باشند و برای حل مشکلات مشترک تلاش کنند)، تقویت وحدت ملی (تنوع قومی می‌تواند به تقویت وحدت ملی کمک کند)
راهکارهایی برای افزایش فرصت‌های قومی وجود دارد که چنانچه از آن‌ها به نحو صحیح استفاده و برنامه‌ریزی شوند می‌توانند منجر به شکوفایی و رشد و تعالی جامعه در سطح ملی و منطقه‌ای شونده می‌توان به موارد مانند، ترویج گفتگو و تفاهم (برای حل مشکلات و چالش‌های مرتبط با تنوع قومی، لازم است که گفتگو و تفاهم بین اقوام مختلف ترویج شود)، آموزش و آگاهی (آموزش و آگاهی عمومی در مورد تنوع قومی و احترام به اقوام دیگر ضروری است)، ترویج عدالت و برابری (لازم است که عدالت و برابری برای همه اقوام در یک منطقه تضمین شود)، حمایت از حقوق اقوام اقلیت (لازم است که از حقوق اقوام اقلیت در زمینه‌های مختلف مانند آموزش، اشتغال، و خدمات