شوشان ـ لفته منصوری :امروز صبح، مهندس مهرداد سروش که چند سالی است از اهواز به شیراز مهاجرت کرده، برایم پیامی فرستاد. در عکسهایی که همراه پیام بود، بستههای شکیل شیر گاومیش و سرشیر را دیدم، اما چیزی که بیش از همه توجهم را جلب کرد، نام روی بستهبندی بود: "لبنیات سنتی شیراز". مهرداد در پیامش نوشته بود:
"امروز رفتم معروفترین لبنیاتی شیراز، از خوزستان شیر گاومیش آورده بود، اما با بستهبندی و برند شیراز! قیمت هم دو برابر اهواز. جالبه که اینجا خوب یاد گرفتن برندسازی کنن، اما ما هنوز خامفروشی میکنیم."
این پیام، ذهنم را به گذشته برد؛ به نخلستانهای آبادان و بهبهان و شادگان، به گاومیشهای آرام کنار رودخانه کارون و هور العظیم و رفیع به شترهایی که در شوش و هویزه در گرمای جنوب راه میپیمایند، و به سفرههایی که میتوانستند نام خوزستان را در خود داشته باشند، اما حالا تنها خاطرهای از یک نام محو شدهاند.
خرمایی که میتوانست سفیر خوزستان باشد
در بازارهای داخلی و خارجی، نام رطب مضافتی کرمان را همه میشناسند؛ خرمایی که اگر در جای خنک نگهداری نشود، سریع ترش میشود. اما چه کسی نام سعمران، برحی، خضراوی یا دیری را شنیده است؟ سعمران، این خرمای نیمهخشک که خاصیت نگهداری بالایی دارد و چسبندگی کمی بین هسته و میوهاش دیده میشود، یکی از ارزشمندترین محصولات تجاری خوزستان است.
گنتار، رطب خوشطعمی است که در چند نوبت از یک نخل برداشت میشود، و برحی، با طعمی شیرین و بافتی لطیف، در بسیاری از بازارهای جهانی میتوانست نمادی از کیفیت باشد. اما به جای اینکه این ارقام خرما با نام خوزستان در بازار بدرخشند، اغلب فلهای فروخته میشوند و پس از فرآوری در شهرهای دیگر، با نامهایی غریبه صادر میشوند.
لبنیاتی که از خوزستان میرود، اما به نام دیگران فروخته میشود
در کنارههای کارون، گاومیشها آرام در آب فرو رفتهاند. شیر این دام، از غنیترین انواع شیر است؛ پرچرب، سرشار از کلسیم و با ارزشی غذایی فراتر از شیر گاو. پنیر موزارلا، این محصول خاص جنوب ایتالیا، اصالتاً از شیر گاومیش تولید میشود. اما در خوزستان، این محصول بیآنکه به فرآوردههای ارزشمند تبدیل شود، بهسادگی راهی استانهای دیگر میشود تا در آنجا با بستهبندیهای لوکس، چند برابر قیمت فروخته شود.
گوشتی که سالمتر است، اما بینام میماند
شتر، حیوانی که به گرمای سوزان خوزستان عادت دارد، گوشتی تولید میکند که چربی و کلسترول کمتری نسبت به گوشت گاو و گوسفند دارد. این گوشت، سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع است و در بسیاری از کشورهای دنیا بهعنوان یک غذای سالم توصیه میشود. شیر شتر نیز، نهتنها برای تقویت سیستم ایمنی بدن مفید است، بلکه در کمک به بیماران دیابتی و جلوگیری از تصلب شرایین تأثیرگذار است.اما در خوزستان، شیر شتر را بهندرت میتوان در بازار پیدا کرد، و گوشت آن هم، آنچنان که باید، جایگاهی در سبد غذایی مردم ندارد. درحالیکه در کشورهایی مثل امارات، عربستان و حتی استرالیا، از گوشت شتر فرآوردههای متنوعی تولید میشود، در خوزستان همچنان این محصول به شکل سنتی و محدود عرضه میشود.
چرا برند نداریم؟
برند، فقط یک نام نیست؛ هویت، کیفیت، بستهبندی، و اعتماد است. در خوزستان، اما بسیاری از تولیدکنندگان هنوز به برندینگ اعتقادی ندارند. مشکلاتی همچون:
فرهنگ سنتی تولید: نگاه سنتی به بازار، که در آن تولیدکننده تنها به فروش فکر میکند، نه به خلق ارزش افزوده.
فقدان بستهبندی و بازاریابی حرفهای: بستهبندیهای نامناسب، باعث شده بسیاری از محصولات نتوانند در بازار رقابتی دیده شوند.
ضعف صنایع تبدیلی: فرآوری و تولید محصولات جدید از خرما، شیر گاومیش و گوشت شتر، بسیار محدود است.
عدم سرمایهگذاری در تبلیغات: برندهای موفق، میلیونها تومان صرف تبلیغات میکنند، اما در خوزستان، تبلیغات یک هزینه اضافی تلقی میشود.
نبود حمایت از برندهای بومی: حتی خوزستانیها هم برندهای محلی را جدی نمیگیرند و به سراغ محصولات شناختهشده دیگر استانها میروند.
چگونه میتوان طلای خوزستان را تبدیل به برند کرد؟
سرمایهگذاری روی صنایع تبدیلی: تولید محصولاتی مانند چیپس خرما، نوشیدنیهای انرژیزا از شیر شتر، و پنیر موزارلا از شیر گاومیش.
بهبود بستهبندی و بازاریابی: طراحی بستهبندیهای جذاب و استاندارد برای رقابت در بازارهای داخلی و خارجی.
فرهنگسازی برای حمایت از برندهای محلی: مردم خوزستان باید یاد بگیرند که از محصولات محلی حمایت کنند.
توسعه تبلیغات و بازاریابی دیجیتال: بدون تبلیغات، هیچ محصولی در بازار دیده نمیشود.
خوزستان، سرزمین ثروتهای بینظیر است، اما تا زمانی که نامش را بر محصولاتش حک نکنیم، طلای خام باقی خواهیم ماند. اکنون زمان آن رسیده که خوزستان، از خامفروشی عبور کند و برندهای خود را بسازد.
اما خبرهای خوشی در راه است
در میان این چالشها، خبرهای خوشی نیز به گوش میرسد. در جریان سفر اخیر ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به خوزستان، طرحهای مهمی برای توسعه برندهای بومی، ایجاد زنجیره ارزش در بخشهای کشاورزی، دامپروری و صنایع تبدیلی تصویب شده است. این طرحها میتوانند نقطه عطفی در پایان دادن به خامفروشی و آغاز حرکت به سمت برندسازی باشند.من نیز تلاش خواهم کرد گزارشهای دقیقی از این طرحها تهیه کرده و به نظر شما برسانم. امید آنکه این تصمیمات اجرایی شوند و شاهد شکوفایی برندهای خوزستانی در بازارهای داخلی و جهانی باشیم.