از روابط عمومی ابزاری تا روابط عمومی گفتمان‌ساز در خوزستان

در آیین رونمایی از پوستر و فراخوان جشنواره «سلام خوزستان» ویژه روابط عمومی‌های استان که عصر چهارشنبه در کتابفروشی مرکز خرید خلیج فارس اهواز برگزار شد، لفته منصوری، استاد دانشگاه و عضو شورای سیاست‌گذاری این جشنواره، با نگاهی فراتر از تعاریف متعارف روابط عمومی، از آن به‌عنوان نهادی گفتمان‌ساز و میانجی فعال در مرز دولت و ملت یاد کرد.

منصوری در سخنان خود تأکید کرد که در عصر گفتمان‌ها زندگی می‌کنیم و روابط عمومی یکی از بازیگران اصلی در شکل‌دهی به این گفتمان‌هاست. از نگاه او، گفتمان‌ها فهم انسان از واقعیت را سامان می‌دهند و بنابراین، روابط عمومی با روایت‌گری در خبر، گزارش، مصاحبه و دیگر قالب‌های ارتباطی، در فرآیند معناسازی نقش دارد. او از این منظر، مشروعیت دروازه‌بانی خبر را نیز نه در حذف یا انتخاب صرف محتوا، بلکه در حضور در میدان‌های متکثر روایت و دیدگاه‌ها تفسیر کرد.

این پیشکسوت حوزه روابط عمومی با بهره‌گیری از آرای آنتونیو گرامشی، میان سلطه و هژمونی تمایز قائل شد. به گفته او، سلطه، اعمال قدرت مستقیم است، اما هژمونی نوعی سلطه نرم و پنهان است که با رضایت همراه بوده و می‌کوشد درک انسان‌ها از واقعیت و منافع‌شان را تغییر دهد. وی در ادامه، روابط عمومی‌ها و کارشناسان تبلیغات را در زمره روشنفکران ارگانیک دانست؛ کسانی که در پیوند با نهادها و طبقات اجتماعی، نقشی راهبردی در شکل‌دهی به افکار عمومی ایفا می‌کنند.

منصوری در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به مفاهیم «سرمشق فقدان» و «سرمشق امکان» برگرفته از اندیشه‌های دکتر مقصود فراستخواه، تأکید کرد که روابط عمومی موفق کسی است که در مواجهه با مشکلات، صرفاً در کاستی‌ها و نقصان‌ها خیره نمی‌ماند، بلکه از دل محدودیت‌ها، امکان‌های تازه‌ای برای امید و خلاقیت کشف می‌کند. او افزود: روابط عمومی اگر به جایگاه خود در امکان‌سنجی، امکان‌یابی و امکان‌سازی واقف باشد، می‌تواند به یک نهاد موثر در مدیریت تغییر تبدیل شود.

وی با اشاره به چالش دیرینه‌ای که میان دوگانه عاملیت و ساختار در فضای فکری ایران وجود دارد، گفت: معمولاً احساس می‌شود که در دور باطلی قرار گرفته‌ایم؛ از یک‌سو برای پرورش عاملان آگاه نیاز به ساختارهای کارآمد داریم و از سوی دیگر اصلاح ساختارها نیز بدون حضور عاملان مؤثر میسر نیست. او با نقد راه‌حل‌های نظری موجود، مانند نظریه ساخت‌یابی یا مفهوم عادت‌واره، روابط عمومی را به‌عنوان حلقه واسطی معرفی کرد که می‌تواند از طریق عاملیت ارتباطی و ابتکار، مسیرهای تازه‌ای در مواجهه با انسدادهای ساختاری بگشاید.

لفته منصوری همچنین از روابط عمومی‌ها خواست تا تولیدکننده فضاهای مرزی میان دولت و مردم باشند. او بر ضرورت تردد خلاق در این مرز تأکید کرد و گفت: روابط عمومی باید درک عمیق‌تری از موقعیت خود به عنوان واسطه‌ای برای کاهش تنش‌ها و تقویت حوزه عمومی داشته باشد.

در پایان، منصوری جشنواره سلام خوزستان را صرفاً یک رویداد نمادین ندانست، بلکه آن را طرحی بومی، شفاف، جامع و هدفمند برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های بنیادین درباره رابطه دولت و ملت در خوزستان معرفی کرد. وی با تأکید بر شفافیت و تقویم دقیق این جشنواره و معرفی رسمی داوران آن، گفت: جشنواره سلام خوزستان بر آفتاب افکنده شده است، نه در سایه‌ها. به‌قول سعدی: هیچ کس بی دامنی‌تر نیست لیکن پیش خلق / باز می‌پوشند و ما بر آفتاب افکنده‌ایم.