روح شهر از دريچه لنز عكاسان اهوازی

 قاسم منصور آل كثير: جهان خارج از ذهن آدمي هنگامي قابل دستيابي و درك است كه واسطه يي ميان انسان و جهان وجود داشته باشد. تصوير يك واسطه است. واسطه يي كه دنياي پيرامون مان را مي تواند به ما معرفي كند. اما اين تصويرها در لحظات شادي، غم، جنگ و ورزش چگونه و به دست چه كساني ثبت مي شوند. عكاساني كه با تمام مشقت هاي موجود اما هميشه سعي در به ثبت رساني اين لحظات دارند. خوزستان همان طور كه آن را بهشت باستان شناسي مي خوانند، شايد بهشت سوژه هاي عكاسي نيز باشد.
 تكثر فرهنگي متنوعي كه در سراسر اين استان وجود دارد گواه بر وجود سوژه هايي بكر در اين منطقه است. اقليمي با موقعيت هاي جغرافيايي متنوع كوهستاني، دشت و شنزار. اما ثبت كنندگان تصاوير در خوزستان تا چه مقدار توانستند روح اين استان را به مخاطبان معرفي كنند. در اين بين عكس هاي امين نظري به عنوان عكاس برجسته اين استان كه دريافت مدال از شصت و هشتمين جشنواره عكس آساهي شيمبون ژاپن، دريافت مدال برنز از جشنواره عكس فتوژورناليسم امريكا، راهيابي به پنجمين جشنواره عكس سوان سيتي انگلستان، راهيابي به دومين جشنواره عكس هنگ كنگ و بسياري جوايز داخلي و خارجي ديگر را در كارنامه خود دارد و از سوابق اين فعال عكاسي به مشار مي رود قابل توجه هستند. نظري همچنين توانسته مجموعه يي از عكاسان جوان اهوازي را آموزش و تشويق به ادامه كار كند. اما اين استان با تمام تنوع سوژه براي عكاسي محدوديت هايي نيز دارد. نگاه امنيتي- انتظامي به عكاسان و حتي بي اعتمادي از جانب مردم به عكاسان، مشكلات اين ثبت كنندگان تصاوير را دوچندان كرده است.
    بسياري از عكاسان اهوازي به دليل همين محدوديت ها از اين وادي دور شدند. يكي از مشكلات عكاسان خوزستاني اين است كه اغلب آنها مجبورند از مجراي عكاسي خبري به دنياي عكاسي راه پيدا كنند. در مقابل بسياري نيز به اين فضا عادت كردند و همچنان به كار خود در حوزه هاي مستند و فتوژورناليسم ادامه مي دهند. سيد مديار شجاعي فر در بخش هاي عكاسي خبري و مستند، علي سراج در بخش مستند، زينب روستايي، مهران همراهي با سن پاييني كه دارد و علي هويسي در عكاسي ژورناليسم توانستند به خوبي مخاطبان خود را پيدا كنند و در رديف عكاسان مطرح اين استان قرار بگيرند.
    اما نگاه اين عكاسان چگونه است؟ گفته مي شود هر عكاس زبان و نگاه خود را دارد. شايد زمان زيادي بگذرد تا نوع نگاه عكاس به مخاطبان معرفي شود. نويسنده كتاب قلمرو و موضوعات مردم نگاري، درباره نقش نگاه در عكاسي مردم نگاري گفته اگر ما نگاه نداشته باشيم تكنيك هم فايده ندارد. متاسفانه بسياري از عكاسان اين استان هنوز نتوانستند نوع نگاه خود را به واسطه عكس هايشان به مردم معرفي كنند كه البته اين موضوع مي تواند دلايل متعددي ازجمله نبودن فضاهاي مناسب براي ارائه آثارشان، محدوديت در ارائه و... باعث ديده نشدن فعاليت هاي عكاسان شود. قولي معروف كه مي گويد عكسي كه ارائه نشود گويا گرفته نشده است.
در اين بين شايد تنها امين نظري به دليل حجم زياد كارها و موقعيت شغلي اش توانسته تعريف خوبي از نگاه خود ارائه دهد. به نظر مي رسد عكاسان نسل جديد هنوز نتوانستند نوع نگاه خود را معرفي كنند اما نسل قديم خود را به خوبي تعريف كردند. متخصصان مي گويند كه نوع نگاه مجموعه يي به عكاسي در اهواز بايد تقويت شود چراكه بسياري از فعالان اين عرصه تعريف درستي از «مجموعه عكس» ارائه نداده اند. همچنين دغدغه هاي مالي و كارهاي سفارشي كه باعث فرسايشي شدن نگاه عكاس مي شود نيز از آسيب هايي است كه به فعالان عكاسي وارد مي شود. همه اين مشكلات باعث دور شدن عكاس از تخصص گرايي است.
 آيا عكاس مي تواند دوربين را تابعي از اراده خود كند، يا خود تابعي از دوربين مي شود؟! اين سوالي است كه منتقدان در پي رسيدن به پاسخي صحيح از آن هستند براي مثال اغلب عكاسان اين استان كه عكس هايشان ديده مي شوند هنگام آغاز سال تحصيلي هر كدام مدرسه يي در گوشه يي از شهر را براي عكاسي انتخاب مي كنند. دريغ از اين موضوع كه چه بسيار فضاهاي ديگر با فرهنگ هاي متنوع در خوزستان وجود دارد و لنزهاي دوربين از آنها غافل ماندند. وجود حدود چهار هزار روستا و عشاير مختلف هنگام آغاز سال تحصيل، مناسك و آيين ها و سبك زندگي مردم اين استان گاهي از نگاه عدسي عكاسان دور مي ماند. ارائه عكس هايي در بخش هاي مختلف مجموعه يي در قالب تصاوير مردم شناسانه مي تواند تصوير شفاف تري از اين مردم در اختيار مخاطبان قرار دهد.
    البته شايد همه اينها در شرايطي فراهم مي شود كه عكاس دغدغه مالي نداشته باشد. اميد كه مسوولان بتوانند با رويكردي جدي تر به اين فعالان عنايت بيشتري داشته باشند چراكه روح اين استان از دريچه لنزهاي اين عكاسان به ديگري منتقل مي شود.