برنده واقعی فیلتر WeChat و Viber چه کسانی هستند؟

با فیلتر سرویس تلفن اینترنتی WeChat به عنوان یکی از تازه ترین ابزارهای ارتباط گیری اینترنتی، پیش از هر نقدی بر نوع توسعه فیلترینگ در فضای مجازی و فرصت‌های ارتباطی و اطلاع رسانی که تنوع یابی روزافزونش را با این روش‌ها نمی‌توان محدود ساخت، این پرسش بزرگ پیش رو است که برنده اصلی این تصمیم در داخل کشور، چه کسانی یا به تعبیر دقیق تر، چه مجموعه‌هایی هستند؟

به گزارش تابناک، با توسعه شبکه اینترنت و دسترسی ارزان‌ترِ تلفن‌های هوشمند به اینترنت، ابزارهای نوینی نیز در قالب این تلفن‌های ظهور پیدا کرده که برخی از آنها استفاده از تلفن به عنوان یک ابزار مکالمه از طریق سیگنال‌های گرانقیمت را دگرگون ساخته است؛ نسل تازه‌ای از نرم افزارهای میان قالب مسنجر و تلفن‌های اینترنتی که حتی ظرفیت مبدل شدن به شبکه های اجتماعی نیز برای برخی از آنها قابل پیش بینی است و دنیای عظیم و عجیبی را می‌توانند پیش روی فعالان این عرصه ها قرار دهند.

«ویچت / WeChat»، «وایبر/ Viber» و «تانگو / Tango» نسل نو ابزارهای برقراری ارتباط در چهارچوب تلفن‌های همراه هوشمند است که فضای ارتباطات از طریق خطوط تلفن همراه را با تحول تازه‌ای مواجه ساخته و میزان استفاده دارندگان تلفن همراه از سیگنال‌های مخابراتی که بسیار گران تمام می‌شود را به شدت کاهش داده است. قیمت پایین اینترنت در قیاس با هزینه بالای هر پالس تلفن همراه، باعث شده استفاده از این ظرفیت توسط دارندگان تلفن همراه جدی گرفته شود.

با این حال این ابزارهای ارتباطی اجتماعی که در دنیا به واسطه توجیه اقتصادی‌شان به سرعت در حال فراگیری است، در ایران عمر طولانی نیافت و به سرنوشت فیس بوک و توئیتر و ... دیگر رسانه ها و ابزارهای ارتباطی اینچینین مبتلا می‌شود. در نخستین گام این «ویچت / WeChat» بود که با تصویب کمیته فیلترینگ که از قضا اکثریت اعضایش را دولتی‌ها تشکیل می‌دهند، فیلتر شد تا صورت مسئله به کلی پاک شود و استفاده از این ابزارها نیز برای گروهی موکول به دور زدن فیلترینگ در ساختار تلفن همراه باشد که پیچیده تر از دور زدن فیلترینگ در کامپیوترهای خانگی است.

در این میان برخی رسانه‌ها درباره احتمال فیلتر «وایبر/ Viber» و «تانگو / Tango» و حتی ایسنتاگرام که ارتباطی نیز با تماس تلفنی ندارد و شبکه اجتماعی عکس محسوب می‌شود، نیز به دلایل مشکلات فرهنگی که می‌تواند در پی داشته باشد، گمانه زنی کرده اند؛ ابزارهایی که زمینه مکالمه و پیام صوتی و نوشتاری رایگان از طرق تلفن همراه را فراهم می آوردند و روز به روز بر تعداد این نرم افزارهای ارتباطی نیز افزوده می‌شد.

طبیعتاً با فراگیر شدن این ابزارهای ارزان قیمت برقراری ارتباط که تنها هزینه اندک اینترنت را برای کاربر در پی دارد، میزان استفاده مردم از پالس‌های گرانقیمت خطوط تلفن همراه به شکل گسرده‌ای کاسته می‌شود؛ امری که در ماه‌های اخیر مشهود بود و به سرعت نیز در حال توسعه نفر به نفر بود و طبیعتاً بخشی از هزینه های زندگی مردم و البته عدد بسیار بزرگی از درآمد اپراتورهای تلفن همراه را کاهش می داد.

تنها درباره نرم افزار «ویچت / WeChat» که گرفتار فیلتر شد، از عدد چندصدمیلیون میلیون کاربر در سراسر جهان سخن به میان می آید و به واسطه همکاری اقتصادی چهره هایی چون لیونل مسی برای تبلیغ این ابزارها به سرعتی عجیب در حال گسترش است. اعداد مشابهی نیز درباره «وایبر/ Viber» که سرعت فراگیری اش به مراتب بیش از دیگر نرم افزارهای اینچنینی است، مطرح می‌شود و اگر همین سرعت رشد در دنیا ادامه داشته باشد، در آینده نزدیک، حجم مخاطبان این ابزارها نیز ده رقمی خواهد شد.

نخستین بار این زهره طبیب‌زاده بود که در خصوص شبکه‌های اجتماعی جدید مانند «ویچت» و «تانگو» اظهار داشت: «یکی از عوارض و آثار منفی فضای مجازی، روابط نامناسب اخلاقی بین دختر و پسر است که این شبکه و نرم‌افزار‌های جدید مانند «ویچت» و «تانگو» آسیب‌های جبران‌ناپذیری برای نوجوانان و جوانان به همراه دارد. شبکه‌های اجتماعی جدید فیلتر نبوده و این خود مشکلی اساسی است؛ این شبکه‌ها جوانان را ترغیب به روابط نامشروع و غیر اخلاقی می‌کنند... ترویج بی‌بند و باری و عادی سازی خیانت از سوی چنین شبکه‌هایی رخ می‌دهد؛ حضور دختران و پسران نوجوان در "ویچت" باعث روابط شدید و وابستگی آنها به فرد ناآشنا می‌شود که این امر آسیب جدی است چرا که مشکلات عدید‌ه‌ای را به دنبال دارد...»

طرح چنین مباحثی توسط این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نخستین جرقه بود تا در پی آن، جریان رسانه ای مشخصی به راه بیفتد و در ادامه نیز برخی رسانه ها که اساساً نسبتی با این نگرانی‌ها ندارند، به دلایل دیگری همراه این جریان شوند و عملاً زمینه فیلتر این شبکه های اجتماعی یا به عبارت دقیق تر، ابزارهای ارتباط جمعی فراهم شود و در کمیته ای که اکثریت اعضایش را نمایندگان نهادهای مختلف دولتی تشکیل می‌دهند، فیلتر کلی «ویچت / WeChat» تصویب شود که به هر حال امید می رود با جمع بندی دقیق و در نظر گرفتن نفع و ضرر چنین تکنولوژی‌هایی بوده باشد.

آنچه مسلم است، این ابزارهای تازه نیز می‌تواند آسیب‌هایی در پی داشته باشد، کما اینکه تمامی ابزارهای بشری از ساده ترین آنها نظیر چاقو تا ابزارهای مشابه آنلاین می‌توانند در خدمت بشریت باشند و یا آسیب‌هایی در پی داشته باشند. سال پیش اعلام شد مطابق با آمارها در کشورمان به طور متوسط روزانه شش نفر با سلاح‌های سرد و عمدتاً با چاقو کشته می‌شوند که اتفاقاً بخشی از این چاقوها نیز چاقوهای معمولی است اما آیا به این دلیل خرید و فروش یا نگهداری چاقو در ایران و دیگر کشورها، ممنوع شده است؟!

بگذاریم مثال ملموس تری بزنیم. زمانی که یاهومسنجر در سال‌های نسبتاً دور همراه با اینترنت کم سرعت به ایران آمد، بسیاری خواستار فیلتر سرویس‌های یاهو بودند و دلیل لزوم تحقق این امر را نیز اتاق‌های چت بیان می‌کردند که مفاسدی در آنها رخ می‌داد. مرور زمان و رشد سطح فرهنگی استفاده کنندگان اینترنت اما باعث شد تا این فضاها مشتریان بسیار کمتری داشته باشند و عملاً برای بسیاری از کاربران به فراموشی سپرده شوند و این مسئله نیز تا حدود زیادی به هشدارها در این باره و همچنین فرهنگ سازی باز می گشت.

درباره سایر ابزارهای اینترنتی نیز طبیعتاً می‌توان چنین فضایی ترسیم کرد و مشخص است که اتفاقاتی نظیر Shake کردن که تا حدودی قابل قیاس با چت روم ها است، می‌تواند جزو آسیب‌های محدود شبکه عظیم اطلاع رسانی باشد، کما اینکه مزاحم تلفنی جزو آسیب‌های استفاده از تلفن ثابت در سال‌های دور بود که برایش چاره اندیشیده شد. حتی درباره سوءاستفاده و شنود این شبکه‌های آنلاین ارتباطی نیز مطالبی بیان شد که در این باره نیز می‌شد به مردم تاکید کرد که مکالمات حساسشان را با این شبکه‌ها انجام ندهند، چرا که چنین خطری درباره تمامی ابزارهای ارتباطی آنلاین - بلااستثناء - وجود دارد.

در این زمینه نیز ای کاش چاره اندیشی‌هایی صورت پذیرد و تکنولوژی‌های نوظهور ارتباطی که می‌تواند هزینه های کنونی را کاهش دهد، به صورت کلی با فیلترینگ مواجه نشوند. آنچه مسلم است برنده واقعی فیلتر WeChat و Viber در کشورمان خواسته یا ناخواسته اپراتورهای تلفن همراه هستند که اتفاقاً بخشی از درآمدشان را بر هر پالس تلفن همراه می‌بایست به حساب دولت واریز کنند و اتفاقاً عدد بزرگی را شاما می‌شود. با این حساب برخلاف اپراتورها، مردم سودی از فیلتر این شبکه‌ها نمی برند؛ امری که امیدواریم در تصمیم گیری‌های اینچنینی، مورد توجه ویژه سایر دستگاه‌های دولتی و غیردولتی قرار گرفته و از این پس نیز قرار بگیرد و پیش از اینها نیز توجه داشت دیر یا زود ابزارهای اینچنینی خواهد آمد که شاید مسدودسازی و فیلترشان نیز ممکن نباشد!