اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
آخرین اخبار
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
کد خبر: ۲۲۰۵۸
تاریخ انتشار: ۰۲ دی ۱۳۹۳ - ۱۸:۱۱
سید مرتضی افقه، استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران 
 
مقدمه: در این همایش تلاش کردم توضیح دهم که استان خوزستان قابلیت های فراوانی برای رشد و توسعه دارد اما سایه سنگین نفت و سایر واحدهای ملی (پتروشیمی، صنایع ذوب فلزات، کشت و صنعت ها، بنادر، تولید انرژی) از یک طرف، و بی تدبیری مدیران و مسئولین محلی در بهره مندی از منافع این واحدها از طرف دیگر، باعث شده که نه تنها از مزیت های نفت و سایر واحدهای ملی حداقل استفاده را داشته باشیم بلکه سایر قابلیت ها هم مورد بی اعتنائی قرار گیرند. گردشگری یکی از این قابلیت هاست که در صورت وجود بینش مناسب می¬توانست جایگزین منافع نفت و دیگر واحدهای ملی گردند. 
در این همایش تلاش شد به این دو سؤال پاسخ دهم:  
1.گردشگری چه نقشی در پیشرفت و توسعه ی استان دارد؟
2.راهکارهای شما به عنوان استاد اقتصاد توسعه برای افزایش جذب گردشگر جهت ارتقای سطح فرهنگ و بهبود وضعیت اقتصادی چیست؟
 
برای پاسخ به این سؤالات ابتدا توضیحی پیرامون گردشگری فقرزدا (Pro-poor Tourism) دادم و گفتم که گردشگری کالائی لوکس است اما در صورت مدیریت آگاهانه آن میتوان از آن به عنوان ابزاری برای کاهش فقر و نابرابری به خصوص در مناطق فقیر نشین استان استفاده نمود. لازم به ذکر است که از حدود دو دهه پیش واژه گردشگری فقرزدا (Pro-poor Tourism) وارد ادبیات توسعه گردید و در برخی کشورهای فقیر به خصوص افریقا تجارب موفقی داشته است. با این وصف، ترویج گردشگری به صورت مطلق به خودی خودی الزاماً با منافع فوق همراه نیست و برای نیل به گردشگری ای که باعث کاهش فقر و نابرابری در مناطق فقیر داشته باشد باید همراه باشد با سیاستگزاری های هدایت شده و آگاهانه و هر گونه سیاست های کور در این زمینه به هدف مورد نظر نخواهد رسید. در این سیاست البته دولت نقش محوری را باید ایفا کند. البته منظور از دولت در اینجا دولتی کارآ و توسعه ای است که خود برخوردار از نیروهای انسانی متخصص، با انگیزه، و چابک باشد. در چنین شرایطی، دولت باید ابتدا زیرساخت های لازم برای گردشگری فقرزدا (Pro-poor Tourism) را فراهم سازد. برخی از این زیرساخت ها عبارتند از: 
1-  استفاده از نیروهای محلی برای آماده کردن محیط برای پذیرش گردشگر و استفاده از آن برای کسب درآمد و رفاه؛
2- توانمند سازی ساکنین بومی مناطق هدف و فقیرنشین؛
3-  انجام اقدامات سخت افزاری لازم همچون ساخت هتل و رستوران، ایجاد و تربیت و توسعه تورهای گردشگری، گسترش وسایل حمل و  نقل درون و برون استانی، بهبود زیربناهای شهری، تمهیدات لازم برای پیشگیری از تخریب محیط زیست بکر و دست نخورده استان به خصوص زاگرس، ؛
4-  پرهیز از استفاده از سرمایه گذاران غیربومی و یا استفاده هدایت شده از آنها؛ 
استان خوزستان در اغلب زمینه ها از قابلیت بالائی برای رونق گردشگری فقرزدا برخوردار است که عبارتند از:
1- گردشگری تاریخی: آثار باستانی موجود در شهرهای شوش، شوشتر، دزفول، رامهرمز، بهبهان، مسجدسلیمان، ... که در مقایسه با سایر شهرهایی که به قطب گردشگری تبدیل شده اند تاریخ به مراتب کهن تری دارند؛ 
2- گردشگری مذهبی: شوش دانیال که نه تنها معتقدین داخلی را به خود جلب کرده بلکه تعدادی از مسیحیان نیز علاقمند به زیارت مقبره دانیل پیامبر (دانیال) در انجیل از ایشان ذکر شده هستند (در سال حدود 83 یک گروه 300 نفره مسیحی که از کشور کره جنوبی به شوش سفر کردند تا از مقبر دانیال نبی دین و زیارت کنند). همچنین مقبره علی ابن مهزیار در اهواز و سایر امامزاده های موجود در سرتاسر استان حداقل برای بومی های مهاجرت کرده زمینه های زیادی برای سفر و زیارت فراهم نموده است؛ 
3- گردشگری تفریحی: ساحل زیبای خلیج فارس، سواحل اروند، سواحل کارون و دز و کرخه، سدهای: کارون 3، عباسپور، مسجدسلیمان (گدار)، گتوند، مارون در بهبهان، کرخه در اندیمشک، دز در دزفول یا اندیمشک و دریاچه های زیبای پشت این سدها و استفاده های چندگانه: اسکی روی آب، شنا، ماهیگیری، قایقرانی، .... ، مناظر بدیع و کم نظیر کوه¬های زاگرس از دهدز تا ایذه و مسجدسلیمان، رامهرمز، بهبهان، شوشتر، دزفول سردشت؛ و نیز نخلستان های زیبای سواحل خرمشهر و آبادان، سواحل رودخانه های زیبای استان شامل کارون و دز و کرخه و مارون و جراحی و اروند؛ 
4- ساحل زیبای خلیج فارس: برخوردار از قابلیت گسترش تمام تفریحات دریائی شامل کشتیرانی در خلیج فارس، شنا، اسکی روی آب، ماهیگیری، قایق و کشتی سواری و ...
5- گردشگری صنعتی شامل اولین چاه نفت در مسجدسلیمان، اولین پالایشگاه خاورمیانه در آبادان، صنایع فولاد، کشت و صنعت ها، تأسیسات تولید انرژی: سدها و کارخانه های گازی تولید برق، بنادر تجاری آبادان، خرمشهر و بندرامام، چاه های نفت (شرکت ملی حفاری ها)، پتروشیمی ها و ...
6- گردشگری دیدار از مناطق جنگی دوران دفاع مقدس شامل تمام مرز خوزستان با عراق: خاکی و رودخانه ای و دریائی، به خصوص شهرهای خرمشهر، آبادان، هویزه، سوسنگرد و بستان، شوش و ...؛
7- گردشگری بهداشت و سلامت: با توجه به امکانات پایه ای بهداشت و سلامت در استان و نزدیکی به عراق و کشورهای ثروتمند خلیج فارس.
به منظور بهرمندی مطلوب از مزایای گردشگری فقرزدا (Pro-poor Tourism) انجام اقدامات ذیل ضروری است:
1- تبدیل استان به قطب گردشگری: کاش به جای اعمال سیاست شکست خورده گسترش بنادر و مناطق آزاد (از جمله منطقه آزاد اروند، خوزستان را قطب گردشگری کشور اعلام می کردند که البته مثل منطقه آزاد دارای اختیارات و قوانین، مسئولین و مدیران ویژه باشد)؛
2- به کارگیری بهترین و با تجربه ترین مدیران کشور در این زمینه؛
3- نقش محوری دولت: انتخاب بهترین مدیران و کارگزاران در این رابطه؛
4- افزایش سرمایه گذاری های سخت افزاری و زیربنائی با هدایت دولت توسط دولت و بخش خصوصی؛
5- گسترش آموزش های ذیربط به بومی ها توسط افراد با تجربه ها و با هدایت بخش دولت (منظور دولت خوب در اینجا مفهومی است که در ادبیات توسعه به (Good Governor) معروف شده است. 
6- استفاده از نیروهای تحصیلکرده بومی که در مرحله اول به آموزش و کمک در رفع مقاومت های احتمالی و توجیه مزایای گردشگری فقرزدا به پردازند؛
7- آموزش حفظ محیط زیست به گردشگران و ساکنین به منظور مراقبت شدید مناطق گردشگری؛
8- تشویق، ترغیب و در صوردت لزوم اجبار شرکت نفت و سایر واحدهای بزرگ و ملی استان در کمک به رونق گردشگری برای کارکنان و خانواده هایشان از طریق: ساخت هتل، رستوران، و برنامه ریزی های روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه برای کارکنان، همسران و فرزندان کارکنان (همانگونه که سال هاست در مناطق دیگر کشور از جمله شهرهای شمال کشور، آذرییجان، چهارمحال و بختیاری، چادگان انجام میدهند)؛
9- برگزاری سمینارها و همایش های فصلی و سالی توسط واحدهای ملی و دانشگاهی و تحقیقات استان؛
10- تعطیلی های هدایت شده برای رونق گردشگری در زمان های مناسب از سال؛ 
11-  انجام مسابقات درختکاری و بهبود طبیعت برای گردشگران؛
12- جلسات مستمر با آژانس های ذیربط در سراسر کشور، عقد قرارداد و اعطاء رانت به آنها در صورت مشارکت فعال (همانگونه که برای بسیاری مناطق محروم انجام می شود)؛ 
13- عقد قرارداد و موافقتنامه با مدارس، مهدهای کودک، دانشگاه ها، سایر مراکز آموزشی و غیرآموزشی در سطح استان، 
14- عقد قرارداد و موافقتنامه با مراکز بزرگ صنعتی، رفاهی، هنری، در سراسر کشور: استفاده از تجارب کیش.
15- راه اندازی گروه های جذب گردشگر از خارج کشور: در وهله اول بومی های ساکن خارج و سپس ایرانی های ساکن خارج، خارجی های ایران شناس و علاقمند به ایران، سایر خارجیان.
محدویت ها و موانع (ضعف ها و تهدیدها) گسترش گردشگری استان:
1- محدودیت های سخت افزاری: 
1-1- گرما و شرجی در بیش از چهار ماه از سال؛ 
1-2-  گرد و خاک (ریزگردها)؛
این محدویت ها قابل اغماض است همانگونه که کشور کوچک امارات با همه گرمی و رطوبت و گرد و خاک همیشگی به یکی از قطب های گردشگری جهان تبدیل شده و یا جزیره کیش که شرایط اقلیمی دشوارتری از خوزستان دارد. به علاوه مناطق شرقی و کوهستانی استان آب و هوائی به مراتب معتدل تر در فصل گرما دارند که قابل بهره مندی بیشتر مناطقی همچون دهدز، ایذه، باغملک، سردشت، آبشارشوی، روستاهای پشت سدها دز و کارون، بازفت و اندیکا....)؛
2-  محدودیت های سخت افزاری: کمبود هتل، رستوران، تورهای گردشگری، وسایل حمل و  نقل خلاء زیربناهای شهری لازم، نگرانی از تخریب محیط زیست؛
3- محدویت های نرم افزاری: مشکلات احتمالی فرهنگی، مقاومت مردم محلی و بومی، مقاومت مقامات مذهبی (که می شود با آموزش نه اجبار به میهمانان احترام به آداب و رسوم و فرهنگ محل ها را آموزش داد و خواست)، 
4- فقدان آموزش مردم و مسئولین بومی و محلی؛
مزایا (فرصت ها و قوت ها):
رونق گردشگری در استان به شرطی که از طریق گردشگری فقرزدا (Pro-poor Tourism) و با تمهیدات فوق همراه باشد می تواند در میان مدت به منافع زیر دست یابد:
1- رونق اقتصادی؛
2- کاهش و یا حذف فقر؛
3- کاهش نابرابری منطقه ای؛
4- گسترش اشتغال به خصوص جوانان و تحصیلکرده ها؛
5- رونق اشتغال زنان متقاضی کار در استان به خصوص قشر تحصیلکرده که درصد بالائی از متقاضیان کار در کشور و استان را اکنون دراختیار دارند؛
6- اشتغال نیروهای فاقد مهارت یا مدرک کافی (با آموزش های کوتاه مدت و خود اشتغالی)؛
7- کاهش بزهکاری ها: اعتیاد، مزاحمت ها، ...؛
8- گسترش اعتماد به نفس در بین جوانان بخصوص ساکنین مناطق محروم استان؛
9- تبادل های فرهنگی؛
10- گسترش و ترویج و رونق هنرهای بومی: موسیقی، شعر، تئاتر، و ...؛ 
11- توقف یا کاهش مهاجرت های بیرون و درون استانی؛
12- حذف روحیه مزد بگیری در استان؛
نام:
ایمیل:
* نظر:
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار