محمدرضا خالقی زاده دهکردی
بی گمان یکی از وظایف مهم روابط عمومی ها که چندان جدی گرفته نمی شود، ارتباط مستقیم و چهره به چهره با جامعه هدف سازمانها است.
امر مهمی که در استانداری خوزستان به عنوان راس هرم مدیریتی استان به محض آغاز دوره زمامداری عبدالحسن مقتدایی رفته رفته به جایگاه قابل تاملی دست یافت. البته بدلیل وجود ساختاری مجزا در استانداری ها این مهم در روابط عمومی استانداری رخ نداد و به مرکز ارتباط مردم و دولت یا همان "سامد" محول گردید. ارتباط مردمی در این دوره از قالب یک طرح ملی که سالها بی رمق در گوشه ای رها شده بود خارج گردید و هم اکنون نقش نسبتا قابل اعتنایی را ایفا می کند.
این جریان به معنای آن است که وظیفه ای را که روابط عمومی ها در ذات خود دارند و سالهاست آن را به بوته فراموشی سپرده اند؛ توسط استانداری که اتفاقا از تجربه بالای مدیرتی نیز برخوردار است و به طور قطع از مزایای این حرکت آگاه، از فراموشخانه بیرون آورده شده و قرار است وظیفه مهمی را بر عهده گیرد.این بهترین فرصت برای روابط عمومی هایی که قصد دارند؛ به جایگاه علمی و عملی خود دستیابند، قلمداد می شود. چرا که در اغلب سازمانهای استان ما تکریم ارباب رجوع و ارتباطات مردمی در گوشه ای به انزوا کشیده شده اند. این در حالیست که باید دستگاهها و سازمانها هر یک به نوبه خود باید پای حرف دل و مشکلات جامعه مخاطب خود بنشیند و تنها به بمباران تبلیغاتی و رسانه ای شهروندان در غالب روابط عمومی اکتفا ننماید.
"يكي از عواملي كه در سرنوشت هر مؤسسه، گروه و فرد اهميت و ارزش اساسي دارد و آنها را در نيل به هدفهايشان ياري ميدهد، كيفيت رابطه آنها با افراد و مؤسساتي است كه با آن سر و كار دارند و همچنين با افكار عمومي جامعهاي كه در آن به فعاليت مشغولند. هر اندازه اين ارتباط به طور مفيدي مستقر و به شكل مؤثري گسترش يافته باشد، به همان اندازه آن فرد، گروه و مؤسسه در دستيابي به اهداف خود موفقتر است". این تعریفی است که میرسعید قاضی از موضوع ارتباطات مردمی در کتاب «تئوری و عمل در ارتباطات» ارائه میدهد. در حال حاضر و در علم مدیریت نوین، این یک اصل پذیرفته شده به حساب می آید که افراد و به تبع آن سازمانها – که خود بر پایه افراد تشکیل شدهاند .
برای رسیدن راحتتر و بهتر به مقاصد خود، به درک متقابل، توسعه تفاهم و ارتباط خوب با یکدیگر و مردم نیازمندند. تشکیل واحدی به نام «ارتباطات مردمی» در روابطعمومیها نیز بر همین اساس شکل گرفته است. برقراری ارتباط مفيد و مؤثر با افراد خارج و داخل سازمان و کمک به سازمان و مدیرانش در رسیدن سریعتر، راحتتر و کمهزینهتر به اهدافش توسط آگاه كردن، تشويق و ترغيب افراد از جمله فعالیتهایی است که در این حوزه انجام میشود. راهاندازی طرحهای تکریم ارباب رجوع که در سالهای اخیر در کشور مورد توجه قرار گرفته است نیز با همین هدف در ساختار ارتباطات مردمی ایجاد شده است.
هر سازمانی به نوعی ارتباطهایی کم یا زیاد با ارباب رجوع دارد. در امر مشتریمداری و تکریم ارباب رجوع به عنوان یکی از شاخصهای عملکرد سازمانی، نقش کارکنان بسیار مهم و موثر است. سازمانهايي كه به دنبال مشتريمداري و افزايش رضايت اربابرجوع هستند بايد مهارتهاي ارتباطي مؤثر و همراه با ادب و احترام و نزاكت را در كاركنان خود نهادينه كنند. باید دانست که نحوه برخورد با اربابرجوع از ساير فاكتورهای مؤثر در رضايت آنها تأثير بيشتري دارد.
در عین حال اكرام ارباب رجوع و مشتري نبايد انتزاعي، ساختگي، ظاهري و مقطعي باشد. يكي از آفتهاي تكريم در برخي از سازمانها اين است كه به صورت مقطعي شعارها و رفتارهايي دور از باور و اعتقاد مطرح ميشود كه با گذشت مقطع خاص دوباره به بوته فراموشي سپرده ميشود؛ این در حالی است که اگر چنین کاری در سازمان نهادینه گردد، نتیجه مستمر و دائمی خواهد بود و در غیر این صورت، تکریم ارباب رجوع نتیجه نخواهد داد و حتی گاه نتیجه معکوس بر جای خواهد گذاشت.
براي عملي كردن طرح تكريم اربابرجوع دو دسته پيشنياز لازم است، يكي اينكه ساختارها و سازوكارهاي لازم طراحي و اجرا شود كه كار زياد مشكلي نيست و بخشي از آن انجام و به راحتي ميتوان آن را تكميل كرد و ديگري بسترسازي فرهنگي است كه كار دشواری است ولي در عين حال اگر بتوان فرهنگسازي لازم را انجام داد، اجراي طرح تكريم ساده شده و تأثير مطلوبي در ارتقاي عملكرد سازمانها خواهد داشت. در واقع تكريم اربابرجوع بايستي به صورت يك نگرش و باور درآيد.
در این میان باید توجه داشت که ما نباید تکریم ارباب رجوع و ارتباطات مردمی را به عنوان یک کار جداگانه در نظر بگیریم.
این دو در کنار بسیاری موارد دیگر، از زیرمجموعههای روابطعمومی محسوب میشوند و تاکید بر این محورها و بیتوجهی به حوزههای دیگر در کار روابطعمومی، نتیجه مطلوبی را که انتظار میرود به دنبال نخواهد داشت. سازمانها برای موفقیت در حوزه روابطعمومی به یک برنامه جامع نیاز روابطعمومی نیاز دارند که در کنار ارتباطات مردمی و تکریم ارباب رجوع، آیتمهای دیگر کار روابطعمومی مثل برنامه ریزی،تبلیغات، ارتباط با رسانهها، تشریفات، اطلاعرسانی و .... نیز به خوبی در آن دیده شده باشد.
در شرایطی که به نظر میرسد روابطعمومی در کشور و به خصوص استان ما جای کار بسیاری برای رسیدن به نقطه مطلوب داشته باشد، تنها اشارهای به اهمیت فراوان تنها بخش کوچکی از کار روابطعمومی، میتواند اهمیت کل کار را به مدیران و مردم بنمایاند و در نتیجه انتظار میرود مدیران به روابطعمومیهای خود به چیزی فراتر از یک کارپرداز ساده و کاهنده فشار در شرایط بحران نگاه کنند. تقویت روابطعمومیها عنصر مهمی است که نباید از خاطر مدیران دور شود.