حسادت فردي ؛ حسادت اجتماعي

شوشان - محمد علي آهنگران

برای بسیاری از ما پیش آمده که گاهی دچار احساس حسد نسبت به شخص دیگری می‌شویم. به تعریفی حسادت به معنی آرزو کردن زوال نعمت از کسی است که آن را به دست آورده است. شخص حسود کسی است که از وجود نعمت ، شادکامی ، موفقیت و پیشرفت دیگران در حیطه های مالی، تحصیلی و شغلی ، مورد توجه واقع شدن دیگران توسط فرد یا جامعه ، مطرح شدن سایرین در حیطه های مختلف اجتماع ناراضی است و دوست ندارد که دیگری از نعمت یا آسایش برخوردار باشد.

احساس حسادت در دوران كودكي احساسي طبيعي و نا آگاهانه است ولى با رشد عقلى و در بزرگ‏سالى ، این‏گونه رفتارها آگاهانه مى‏شود و به همین دلیل، ازنظراسلام رفتارهاى حسادت‏آمیز، پس از بلوغ مورد تکلیف قرار مى‏گیرد و فرد وظیفه دارد به گونه‏اى آن‏ها را مهار کند زیرا پروردگار متعال مى‏خواهد که همه ما سرشار از نیرو و اشتیاق باشیم و جسم، ذهن و روحى سالم داشته باشیم و به دور از ذهنيتهاي نادرست باشم و یکى از همين ذهنیت‏هاى نامطلوب، «حسادت‏» است كه در نهایت تبدیل به ناتوانی و احساس کمبود در شخص حسود شده و او را دچار حقارت می کند.

دايره تاثير رفتارهاي حسادت آميز در هر فرد بستگي به جايگاه و رتبه اجتماعي و سياسي او متفاوت است. گاه حسادت فردي كه صاحب قدرت سياسي اجتماعي است مي تواند جامعه را تحت تاثير خويش قرار دهد و به حسادت جنبه سياسي اجتماعي ببخشد.  متاسفانه اين خصلت در ميان اهل علم و سياست شيوع و بروز و ظهور بيشتري دارد كه زشتي آن بسي بيشتر از حسادت در ميان افراد عادي و عوام الناس است

به گمان من عامل اصلي حسادت خصوصا در ميان اصحاب قدرت و علم همانا ترس از مقایسه شدن است. اما چرا مقایسه شدن، انسان‌ها را می‌ترساند؟ چون می‌ترسند که در نهایت و پس از این مقایسه بدتر به نظر برسند و كاستيهايشان به چشم بيايد. علي رغم همه تلاشي كه براي كسب محبوبيت مي كنند ديگري را ببينند كه بدون هيچ تلاشي و به رغم محدوديتها و ممنوعيتها باز محبوبتر و خواستني تر است آنها دائما اين سوال را با خود تکرار می‌کنند كه؛ «من چه چیزی از او کمتر دارم؟». بدین ترتیب اسیر احساس بی‌کفایتی و ترس از آن می‌شوند و بواسطه جايگاهي كه دارند ابتدا به خودشان  و سپس به جامعه آسيب مي رسانند ولي عاقبت خوشي در انتظارشان نيست امام علي عليه السلام مي فرمايد: لِلّهِ دَرُّ الحَسَدِ ما اَعدَلَهُ ! بَداَ بِصاحِبِهِ فَقَتلَهُ؛

آفرين بر حسادت ! چه عدالت پيشه است ! پيش از همه صاحب خود را مى كشد.

شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید) ج يك صفحه ٣١٦