"مدیری که از عهده مسئولیت واگذار شده بر نمی آید، استعفا دهد." جمله ای که به صورت نقل قول مستقیم از جناب عالی در رسانه های خبری آمده است، بهانه و دستمایه و البته موجب ایمنی اینجانب شد تا گذری بر داستان تراژدی مدیریت در ایران در پس از انقلاب اسلامی داشته باشم.

پرداختن به این موضوع و موضوع های مانند آن تا چند سال پیش، متاسفانه با احساس ناامنی برای گوینده همراه بود ولی پیشقدمی بزرگانی مانند جناب عالی ، این حاشیه امنیت را فراهم آورد تا دیگران نیز به نوبت خود به واکاوی و نقد و بررسی پاره ای از این موضوعات بپردازند. نکات مورد نظر خود را پیرامون سخنان جناب عالی در دیدار با مدیران استان ، در قالب گزاره های زیر تقدیم می دارد. دقت بفرمایید برخی از اصطلاحات و واژگان به کار برده شده در این نامه ، متاسفانه پس از گذشت سه دهه از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ، هنوز مورد نفرت برخی از مقامات کشور است:

1- رشته مدیریت در دانشگاه ها ، امروزه از سلسله رشته های علوم انسانی است و از دستاوردهای علومی چون روانشناسی، جامعه شناسی ، اقتصاد و حسابداری بهره می برد. این رشته ، هم اکنون با سه گرایش صنعتی ، مالی و بازرگانی در دانشگاه های ایران وجود دارد و در یک یا دو گرایش آن در ایران ، تا مقطع دکتری دانشجو مشغول تحصیل است . این رشته کاملا محصول کار فکری اندیشمندان غربی است و چون رگه هایی از پاره ای مسائل مدیریت درلابلای احادیث شریف امامان معصوم (ع)، نیز دیده می شود ؛ از این رو، درس مدیریت اسلامی نیز از دروس این رشته در دانشگاه های ایران است. رشته مدیریت در هر حال، یک علم است و مدیرانی که در کشورهای پیشرفته به پست های مختلف گمارده می شوند، بایستی در مباحث علوم مدیریت و زیر شاخه های آن تحقیقاتی را به انجام رسانده یا تجربه ای را در کارنامه خود داشته باشند.

2- اهمیت موضوع مدیریت و تجربه مدیریتی در کشورهای درحال توسعه حتی کشورهای اسلامی و از جمله دولت کنونی مصر ، آنقدر مورد توجه است که کمتر تن به تغییر شتاب زده مدیران و انتصابات ناسنجیده می دهند. برای نمونه ، اکنون بیش از نیمی از وزیران کابینه سی و چند نفری دولت جدید مصر، همان وزیران دولت آقای مبارک هستند. حال آنکه قطعا انقلابیون مصر و اخوان المسلمین و دیگر احزاب و ارتش ملی مصر آنقدر نیرو و افراد بازنشسته در اختیار دارند که جایگزین وزیران مبارک کنند.

3- در سی و دو سال پیش که نظام سلطنتی در ایران سرنگون شد ، متاسفانه به اهمیت نقش مدیریت و تجربه مدیریتی در اداره جامعه آگاه نبودند و نمی دانستند که اداره یک کشور بزرگ مانند ایران و جامعه انسانی ایران با همه تنوع، نیازمند مدیران توانا و با تجربه است.

از این رو ، در مدت کوتاهی گذشته از سران سلطنت که منشاء جرم بودند؛ کلیه وزیران، مدیران عالی ، مدیران میانی حتی مدیران پایین دستی ( که جرمی نداستند ) از کار برکنار شدند و صرف همکاری در دستگاه اجرایی رژیم سلطنتی و یا یک خطای کوچک ، به عنوان یک جرم دامن همه آنان را گرفت و از نظام اداری پاکسازی شدند و به جای آنان استخدام های جدید صورت گرفت. اکنون ، گذشته از سطح مدیران ارشد ، سطح کارشناسان و کارمندان نیز از فقر مدیریتی در رنج است زیرا:

1- کارشناسان و کارمندان پیش از انقلاب ، همگی بازنشسته شده اند.

2- کارشناسان و کارمندان دهه 60 که اولین تولیدات پس از انقلاب بودند و تعهدی داشتند همگی بازنشسته شده اند.

3- کارمندان و کارشناسان کنونی که بیشتر از نسل دوم انقلاب هستند ، متاسفانه از نظر وجدان کاری ، انگیزه خدمت به مردم، توانایی، تجربه اندوری، مسئولیت پذیری و دانش شغلی از کارمندان و کارشناسان پیش از انقلاب و حتی دهه 60 ، عقب تر هستند.

4- گذشته از کاستی ها در سطح کارشناسی و کارمندی ، در سطح انتصابات مدیران ارشد کشوری و ادارات و دستگاه ها نیز چند ضعف بزرگ دیده می شود:

1- انتصابات بر اساس هیچ شرط و توانایی علمی صورت می گیرد. یعنی هر فردی با کمترین دانش و تجربه می تواند رئیس جمهور، استاندار، فرماندار، مدیرکل ، رئیس دستگاه و سفیر سیاسی شود.

2- در حین کار و پس از انتصاب، نظام بازرسی و کنترل به طور جدی در ادارات و دستگاه های دولتی وجود ندارد تا از ناکارآمدی مدیران ، گزارش تهیه کند.

3- پس از تغییر یک مدیر، هیچ گزارشی در باره عملکرد او تهیه و ثبت و ضبط نمی شود و چه بسا مدیری ، به رغم عدم موفقیت در پستی، چند ی بعد در پست بالا تر گمارده شود.

4- تجربه مدیران مورد استفاده مدیر بعدی قرار نمی گیرد و بر این اساس ، تجربه ها به باد می رود و مدیر جدید از صفر شروع می کند5- نظام تعریف شده و جامع ای برای ارزیابی کار مدیران در تمام سطوح وجود ندارد . 6- برخی از مدیران در پست هایی گمارده می شوند که هیچ سنخیتی با پست قبلی ایشان ندارد.

7- متاسفانه و از همه فاجعه آمیزتر، حفظ منافع ملی و جلب نظر مردم ، دو اصل فراموش شده در نظام مدیریتی کشور است. مدیران فقط کوشش می کنند تا رضایت مقامات(رسمی و غیر رسمی) ذی نفوذ را برآورند تا در پست خود بیشتر باقی بمانند یا به پست های بالا تر ارتقاء یابند.8- در این نظام اداری و مدیریتی، صفات ناپسندی مانند دروغ، دیگر ستایی، تظاهر، کتمان حقیقت رواج پیدا کرده و شایسته سالاری و راست گویی رنگ باخته است. بر این اساس این پرسش بزرگ و مهم باقی است که چگونه ثابت شود که مدیران از عهده مسئولیت خود بر آمده اند یا نه؟ آیا مدیران می توانند خود را ارزیابی کنند و بگویند که ضعیف هستند و استعفا بدهند؟

5- در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، افزون برپیش بینی و راه اندازی نظام کنترلی سخت در تمام سطوح مدیران حتی سیاست مداران بلند پایه مانند نخست وزیر و رئیس جمهور، چاره را در راه اندازی احزاب و انتشار مطبوعات مستقل از دولت دیده اند. مطبوعات ، عملکرد مدیران را در تمام سطوح ، به نقد می کشند و احزاب ضمن مراقبت و نظارت بر حزب پیروز، در دل خود ، سیاست مدار، مدیر و وزیر و سفیر پرورش می دهد و از آنان پشتیبانی علمی و فکری می کند و گماردن افراد بر پست های اداری ، پس از آزمون ها و تجربه اندوزی ها صورت می گیرد و هر مدیر جدید ، راه و برنامه تدوین شده مدیر قبلی را حتی اگر از حزب رقیب باشد ؛ دنبال می کند. بر این پایه، کم کاری، کم فروشی، رکود، موازی کاری، خنثی کردن کوشش رقیب و .....در این کشورها، جایی ندارد. به دیگر سخن ، کارها در طول هم و نه در عرض هم ، پیگیری و به انجام می رسد. متاسفانه نظام اداری و مدیریتی در کشور ما تا کنون فاقد این شیوه بوده است.

6- حال که سیستم نظارتی و کنترل در نظام اجرایی کشور ، به هر دلیل فاقد کارآیی است ؛ اصل خود انتقادی و حساب کشی از خود ، که در احادیث شریف امامان معصوم (ع)، نیز آمده است ؛ می تواند مورد استفاده مدیران و مومنان قرار گیرد. خوب است هر کس ارزیابی را از خود شروع کند و خود را به جای مخاطبان خود بنشانید .

برچسب ها: دکتر حسن دادخواه

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه