عمل صالح رسانه؛ نقد منصفانه زمانه

غلامعلی دهقان / شوشان : رسانه را رکن چهارم مردم سالاری دینی یک کشور قلمداد کرده اند؛ اما به نظر می رسد که باید در این تعریف تجدید نظر شود؛ چرا که در شرایط فعلی جهان نقش رسانه در تاثیر گذاری فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و… بسیار زیاد است.

تاثیر گذاری این اجتماع اگر بیشتر از یکی از قوای سه گانه نباشد کمتر نیست. این رسانه است که توانایی پارلمان دارد و فراز و فرود مقامات اجرایی و قضائی را می تواند مدیریت کند. با وجود این رسانه کارکرد هایی اساسی دارد که باید به آن توجه شود تا استفاده ای بهینه در مورد آن صورت پذیرد.

اگر رسانه را انگیزه ساز بزرگ اجتماعات بشری در شرایط کنونی قلمداد کنیم سخنی به گزاف نگفته ایم. رسانه می تواند امید را در دل ها زنده و از سوی دیگر بذر یاس و نا امیدی را در دل ها بکارد. رسانه با بزرگ نمایی نقاط ضعف یک جامعه و بی توجهی به جنبه های مثبت و بالنده آن این پتانسیل را دارد که جامعه را به سمت و سوی انفعال و وادادگی و هرمان سوق دهد.

البته این به معنای نفی زمانه نیست. بلکه طرح جنبه‌های مثبت و رو به پیشرفت جامعه و نقد نابهنجاری های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن جامعه دو روی یک سکه بوده که الزم و ملزوم یکدیگرند. یکی آرایش جامعه و دیگری پیرایش آن است. رسانه می باید نیمه پر و خالی جامعه را ببیند. دیدن نیمه ای و بی توجهی به نیمه دیگر آن خالف قاعده انصاف است. عمل صالح رسانه نقد منصفانه زمانه است.

رسانه در جامعه امروزی بشر هویت ساز است. ممکن است گفته شود که هویت یک جامعه مقوله تاریخی، فرهنگی و از جنس اندیشه است و ربطی به رسانه ندارد. اما واقعیت این است که رسانه پژواک هویت یک جامعه است و اگر رسانه به این مقوله بی توجه باشد همانند فردی است که در خانه خود گنجی دارد ولی از آن بی خبر است. رسانه باید با طرح درست و منطقی هویت یک اجتماع افراد را نسبت به مسئولیت خطیر خود آگاه کند.

از ریشه‌های تاریخی سخن بگوید و علل شکست‌ها و ناکامی‌های او را در تاریخ بررسی کند البته در هویت سازی یک رسانه آن رسانه ای موفق است که گزینشی عمل نکند و نگاه همه جانبه به مدیریت اجتماع خود داشته باشد. برای مثال در مورد جامعه امروزی ایران، اسلامیت، ایرانیت و همچنین دستاوردهای مثبت بشر در دنیای مدرن مجموعا باید مورد توجه قرار گیرد. نباید با نگاه گزینشی، هویت ناقصی به جامعه ارائه کرد. این نه ممکن است و نه مفید. ایرانی مسلمان پیشرفت گرا می تواند عصاره هویت اکثریت ایرانیان در شرایط فعلی برای یک رسانه باشد.

رسانه برای یک جریان فکری سیاسی می تواند مقبولیت آورد. طرح درست و منطقی یک اندیشه و استمرار آن نه تنها مقبولیت در کوتاه مدت بلکه در دراز مدت مشروعیت هم می آورد. اما شرط رسیدن به این مقصود آن است که رسانه اعتماد مخاطبین خود را کسب کند و این امر هم لوازم خاص خود را دارد. برای مثال داشتن صداقت خبری و ارائه خبر، صراحت در بیان کاستی‌ها و ناهنجاری‌ها با رعایت اصل مصلحت نظام، نگاه ایجابی و ارائه راه حل برای کاستی‌ها و نابهنجاری‌های سیاسی و اجتماعی… روزآمد بودن رسانه و بهره مند بودن از فرم و شکل چشم نواز می تواند نخست مقبولیت و در افق استراتژیک مشروعیت آور برای آن رسانه باشد.