راهکاری برای افزایش جمعیت به عنوان خرد گفتمان ابزاری در تمدن سازی

جوامع برای تداوم حیات خود نیازمند داشتن یک جامعه معنایی و گفتمانی به نام تمدن هستند که این تمدن تسری بخش و همچنین راهبردی کلان در حرکت جوامع به سمت تعالی می باشد. جوهره تمدن نوین اسلامی، سبک زندگی است که منبعث شده از 3 اصل «خردورزی، اخلاق و حقوق» می باشد. که به عنوان روح حقیقی یک تمدن نام برده می شود. هر چند ابزارهای چون علم، تکنولوژی، اقتصاد و سیاست هم به عنوان پوسته ی رویی یک تمدن می باشند ولی نقش سبک زندگی بی بدیل می باشد. به طوری که سبک زندگی غربی – آمریکایی به عنوان یک تهدید جدی فرهنگ های کشورهای استعمار پذیر و با عقبه ای فرهنگی ناچیز امروزه مطرح می باشد که در قالب تفکرات جهانی خود و از طریق سازمان ها و ارگان های جهانی از جمله اعطای وام از طریق بانک جهانی در حال انتقال سبک زندگی خود به کشورها بوده و در طرح های دلفریبی چون جهانی سازی و نابودی خرده فرهنگ ها شبانه روز در حال غالب کردن فرهنگ آنگلوساکسن در دهکده جهانی خود می باشند. . به طوری که استعمار نوین توسط سبک زندگی غربی – امریکایی صورت می پذیرد. امروز خواه یا ناخواه در وسط جنگ سبک های زندگی هستیم.امروزه افسران این جنگ، بازیگران هالیوود، مکدونالد و فیلم های انتزاعی و خیالی با درون مایه قهرمانانه ی اشخاصی چون هری پاتر هستیم. سبک زندگی به معنی داشتن یک شیوه خاص و مدون زندگی اسلامی بستر ساز پیشرفت همه جانبه است که این امر اهمیت پرداختن به مسئله سبک زندگی را مشخص می کند.

پدیده جمعیت و نواسانات آن حیات و شکل حیات یک تمدن را به اشکال مختلف تحت تاثیر قرار می دهد و این نواسانات در طراحی چشم اندازها و طراحی راهبردها که به منزله ی غایت بخشی به تفکر تمدن سازی اعضای جامعه است، بسیار تاثیر گزار می باشد. در این مقاله سعی گشته است علل و اسباب رفتاری جامعه را در افزایش یا کاهش تولید مثل در یک سبک زندگی مورد بررسی قرار داد.

راهکارها و پیشنهادات در باب افزایش جمعیت به عنوان خرد گفتمان ابزاری در تمدن سازی

این راهکارها برای افزایش جمعیت به عنوان یک خردگفتمان ا بزاری در تمدن سازی مطرح می گردند که در 2 قسمت قبل و بعد از ازدواج است که در این مقاله سعی گردیده است علل و اسباب این نواسات بررسی گردد. چرا که امر ازدواج یک پدیده ی دوست داشتنی در بین ملل مسلمین است.

1-1- ترویج ازدواج راحت و آسان:

باید به انحای مختلف ازدواج آسان را به یک هنجار و ارزش پذیرفته شده در جامعه مبدل ساخت که به نظر اتکا به منابع قوی فقهی و بهره جوی از سنت پیامبرمی تواند به اقناع فکری جوامع در پیشروی در امر ازدواج و تسهیل این امر کمک کند. چه بسا روایات و احادیت بی شماری در باب برتری عبادت فرد متاهل بر فرد مجرد، رفع فقر بواسطه ی امر ازدواج و همچنین تکمیل دین به عنوان بزرگترین سرمایه ی دنیوی و اخروی اشاره گردیده است. البته در باب فرهنگ سازی امر ازداوج و تسهیل امر، نیاز به ابزارهای غیر فکری هم هست از جمله ارائه تسهیلات بانکی برای خود امر ازدواج و وام مسکن و سایر تسهیلات نیاز هست. هر چند بنظر باید این بصورت هدفمند و با تعریف برای خانواده ای که بدر از تجملات به عرصه زندگی وارد می شوند، باشد. ایجاد تسهیلات برای اشتغال زنان از جمله شغل مناسب با روحیات زنان، ایجاد محیط و بستر سالم شغلی و تسهیلاتی چون حقوق اضافی، مرخصی و کاهش ساعات اداری می تواند به دغدغه دختران در مسئله اشتغال پس از ازدواج پایان دهد.

یکی از ازدواج های سهل و آسان و بدور از تجملات ازدواج دانشجویی است. امروزه که قشر کثیری از جوانان در محیط دانشگاه به سر می برند و از طرفی با دانشگاه های غیر اسلامی و مختلط مواجهه هستیم، بنظر شاید یکی از مسکن های موقت دانشگاه های اختلاط تهیه بستر های سالم و اسلامی و کنترل شده برای ترویج و تسهیل امر ازدواج در دانشگاه ها می باشد.

در تسهیل امر ازدواج به هیچ وجه نمی توان نقش خانواده های زوجین را چشم پوشید. بطوری که پدران و مادران می توانند به عنوان مشاوران امین در باب ازدواج به فرزندان خود راهنمایی و مشاوره بدهند. و با توجه روحیات و شناختی که از فرزند خود دارند می توانند در باب امر ازدواج نقشی پررنگ ایفا نمایند. متاسفانه امروزه شاهدیم بدعتی زشت تحت عنوان خواستگاری یک طرفه در جامعه رسوب کرده است. در حالی که در آموزه های دینی ما هیچ قید تاکیدی در باب خواستگاری یک طرفه خانواده پسر از دختر وجود ندارد که این امر و این بدعت باید در جامعه شکسته شود. باید خانواده دختر با حفظ حرمت ها و عفاف و حیا به دختر خود در امر ازدواج کمک نماید. چه بسا حتی با تورقی کوتاه بر تاریخ معاصر خود اسناد بسیاری دال بر اینکه بسیاری از مراجع عظام، خود در شوهر دادن و ازدواج دختر خود تعجیل کرده و پیشقدم می شدند.

1-2- نگاه معنوی مصونیت بخش تداوم زندگی

آفت دیگر یکه امروزه به عنوان یکی از چندین موانع در بحث ازدواج آسان مطرح می گردد، حاکم شدن نگاه مادی به این سنت حسنه است. این پندار که مهریه بالا، تجملات بالا و شغل و مدرک بالا سعادت آور است، پنداری غلط اندر غلط است. حال آنکه در بررسی تاریخی این امر در زندگی پیامبر (ص) و ائمه به عنوان اسوه حسنه، هیچ گاه چنین پیش شرط های بی ارزش برای این چنین امر مقدس و والا شمرده نشده است. حال آنکه اگر بتوانیم نگاهی مملو از ایمان، ایثار و قناعت را که سیمانهای مستحکم و لا تاثیر و تغییر در استحکام بخشی و قوام بنیان خانواده هستند با عصاره ی توکل و صبر بر مشکلات در نگاه رفتاریمان در افتان و خیزان های زندگی امتزاج ببخشیم، بلاشک بد انگاره های چون تجملات، ثروت و زر اندوزی رخت برخواهد بست و آرامش و سکینه و مودت موعده ای قران حاکم خواهد شد.

تجربه به کرار نشان داده هر جا قاطبه ی اصلی زندگی مملو از معنویت بوده است، زندگی مستدام تر بوده و روحیه تعاون و همکاری بین زوجین بنحو احسنت ظاهر شده و پیامد این امر فائق شدن زوجین بر مشکلات اقتصادی و پویایی زندگی بوده است.

1-3- نقش رسانه در تشکیل خانواده و تکثر اولاد

در باب ترویج زندگی راحت، علاوه بر نهضت همگانی رسانه های همچون صداو سیما و اینترنت می توانند نقش ابزاری مناسبی برای ترغیب به این امر میمون ومبارک داشته باشند. بخصوص صداوسیما با توجه به درصد نفوذ بالای که در بین خانواده ها دارند می تواند در شکستن برخی تابوهای بی پایه همچو تجمل گرایی، تجرد گرایی که بخصوص امروز به وفور در سریالهای بالاشهری تلویزیون دیده می شود. که صداوسیما با معرفی الگوهای موفق در زندگی سالم که نتیجه این امر فرزندان سالم است، در ترویج زندگی راحت و آسان و در عین حال شیرین کوشا باشد.

همچنین می توان با طراحی سایت های کاملا قانونی که امکان ارتباط سالم و کنترل شده را به دختران و پسرانی که به سن ازدواج رسیده و تصمیم قطعی به ازدواج دارد، فراهم نمایید. بطوری که در طراحی این سیستم باید حتما باید نکاتی که وارد سایت می شوند با درج مشخصات و مختصات واقعی خود امکان ورود به سیستم را پیدا نمایند. و نکات امنیتی لازم رعایت گردد که این آرامش روانی به مراجعه کننده داده شود که فرد مقابل دارای هویت حقیقی مشخصی است.

1-4- بحث خدمت وظیفه عمومی و آثار آن در تشکیل خانواده ها

خدمت وظیفه عمومی که یک امر اجباری در کشورماست متاسفانه بعلت عدم مواجهه صحیح با آن به یکی از موانع ازدواج و تشکیل خانواده گردیده است. در ابتدا باید متذکر بشویم که بحث انجام خدمت وظیفه، به هیچ نباید به عنوان پیش شرط لازم وکافی در امر ازدواج تلقی گردد. چرا که در نگاه معنوی و زندگی یک مسلمان که همه بدان معتقدیم ، انسان هر لحظه در عرصه ای جهاد است و همواره باید خود را برای جهاد فی سبیل الله آماده نمایید. پس مسئله جهاد یک مسئله دایمی ست و نمی توان پیوندی را به این دلیل موافقت ننمود. هر چند بنظر باید در مسئله خدمت عمومی نیز تدابیری اندیشیده گردد تا این امر سهل و آسان گردد.هم چون کاهش طول خدمت، افزایش مرخصی و بومی شدن خدمت متاهلین می تواند این مسئله را حل نمایید.

1-5 – مدرک گرایی و تشخص گرایی آفتی در برابر مسیر تشکیل خانواده

یکی از پارامترهای عاریه گرفته از سبک زندگی غربی، مسئله مدرک گرایی و تشخص گرایی در بین جوانان و تعمیم آن در بحث ازدواج است. آن چه را باید بدان توجه کنیم این نکته است که شاید مدرک مشابه یا سطح علمی متشایهه بر فهم و درک مشترک می افزاید ولی به هیچ وجه متضمن سعادت هیچ فردی نیست. آنچه امروز ما در جامعه دانشگاهی لمس می کنیم پدیده و تفکر فرار از واقعیت هاست . متاسفانه دانشجویان برای فرار از واقعیتهای جامعه از جمله بیکاری و عدم تمکن مالی به خود فریبی پرداخته و با پناه جستن به دامن مدرک از وارد شدن در باب ازدواج امتناع می نمایند. و از سوی دیگر از نقطه نظر علمی نیز ثابت شده است که ازدواج با افزایش پیشرفت تحصیلی و تمرکز ذهنی رابطه ای مستقیم دارد. بنظر باید در این زمینه با تدوین سرفصل های متناسب و راه انداختن کانونهای مزدوج ساز در دانشگاه ها، امر ازدواج را تسهیل نماییم.

و اما مسایل فوق الذکر مسایلی بودند که بیشتر قبل از تشکیل خانواده مبتلابه جوانان است که آنها را از تشکیل خانواده و بطبع فرزندآوری و تکثر اولاد دلسرد می نماید. ولی در ادامه به مسایلی که بعد از تشکیل

خانواده، خانواده ها را از تکثر اولاد منصرف می نماید.

2-1- فشارهای اقتصادی

فشارهای اقتصادی از واقعیت های اجتماع امروز ماست که چون اکثر جوانان در بدو تشکیل خانواده از تمکن و بنیه مالی قوی برخوردار نیستند، خانواده ها را از زاد آوری منصرف می نمایند. هر چند فراهم کردن بستر اقتصادی مطلوب و کاهش دغدغه های اقتصادی، در تکثر اولاد نقش مهمی دارد ولی همانطور که در بالا اشاره شد سعادت آور نیست و چه بسا موجب تزلزل پایه های یک خانواده می تواند گردد.و این نگاه معنوی صحیح است که انسان را به سمت رشد و تعالی سوق می دهد.

هر چند این به منزله سلب تکلیف از متولیان حکومت در زمینه فراهم کردن بستر های لازم یک زندگی موفق از جمله شغل ، مسکن و رفاه های اجتماعی نیست. دولت می تواند با ارائه تسهیلات متنوع به خانوارهای صاحب فرزند آنها را کمک نمایید. فی المثل می تواند تدبیری در چند برابر شدن یارانه های فرزند چهارم و پنجم اندیشیده گردد.یا تضمین های قانونی از لحاظ تامین بسترهای آموزشی و فرهنگی و اجتماعی را به خانواده های پر جمعیت بدهد. و به نظر دولت باید هر چه زودتر این قضیه را جدی گرفته و ورود نمایید و بسیار مطلوب نیست بعد از چند سال ، مثل بسیاری از کشورهای اروپایی رشد منفی جمعیت را تجریه نماییم.

2-2- فرهنگ غلط رفاه طلبی برای فرزندان و خود

یکی از مخرب ترین نگاه ها در زندگی امروزی با آن گلاویز هستیم، مسئله رفاه طلبی والدین برای فرزندان و خود است. بطوری که مادر که باید نماد و تندیس عشق و مهر و عطوفت باسد بدلایل واهی از جمله ترس بهم خوردن استیل ظاهری، ترس از بچه آوری و همچنین با این دلیل که حاضر نیست رفاه و آرامش ظاهری خود را به پای نعمتی چون فرزند فدا نمایید، حال انکه این مخالف مشی فطری یک مادر است. یک مادر چه بخواهد و چه نخواهد عاشق فرزند خودست و نمی تواند مدعی شود که علاقه ای به بچه ندارد. این امر به شکلی دیگر برای پدران مطرح است. بطوری که نگاه پدرانه باید مملو از احساس باشد و مملو از این باشد که فرزند صالح موهبتی الهی و سرمایه اخروی ست به قضیه بنگرد و نه اینکه با این استدلال غلط که قدرت تامین رفاه و امکانات برای آینده ی مطلوب ندارند،از تکثر اولاد امتناع نمایند. این پدیده و نگاه مذموم محصولی فاسد و جدید سبک غربی است زیرا که حتی در فولکولور عمومی قدمای ما مطرح بوده و است که نشات گرفته از نگاه معنوی است که "هرکه دندان دهد، نان هم می دهد". پس خانوادها به نظر نباید با این دلیل بی پشتوانه و شکست خورده خود را از نعمت تکثر اولاد صالح که متضمن سعادت و استحکام خانواده هاست ، محروم سازند.

2-3- عدم مهارت کافی در زندگی زناشویی

متاسفانه آنچه آمار رسمی و غیر رسمی کشور به آن اذعان دارند حاکی از آن است که بخش اعظمی از طلاق های صورت گرفته بدلیل عدم مهارت کافی و آشنایی با اصول زندگی زناشویی است. که این امر مختص طبقه خاصی از جامعه نیست، بلکه حتی طبقات تحصیل کرده نیز با این مشکل مواجهه هستند. در جامعه سنتی ما بدلیل حرمتی که حیا و شرم دارد جوامع ما از ورود و اطلاع از مسایل زناشویی حتی در کتب اسلامی که روایت ها و احادیث معتبر بی شماری داریم، امتناع می نمایند.بخصوص زنان جامعه بعلت حیا و شرم فطری خود بیشتر بدین مسئله مبتلا بوده و قربانی می گردند. بنظر باید در این مسئله تدابیری اندیشیده شود و داشتن این مهارت که وزارت بهداشت ملزم و موظف به برگزاری کارگاهای به منظور افزایش آگاهی و مهارت در این زمینه باشد، جز پیش شرط های ابتدایی زندگی مشترک باشد.سرفصل های مناسب و متناسب با مسایل زناشویی و افزایش جمعیت باید در سرفصل های دانشگاهی تدوین گردد. مبلغان مذهبی و روحانیون در مساجد و اماکن مذهبی بعد مذهبی و روایتی این امر را برای مردم بشکافند و بحث عدالت جنسی را تبیین نمایند.

در نهایت امیدست با افزایش نرخ ازدواج ها و کاهش طلاق ها که با طراحی یک سبک نوین ازدواج میسر ست شاهد تکثر اولاد و افزایش نرخ رشد جمعیت به عنوان یک قدرت بازدارنده در جنگ سبک های زندگی باشیم.