دکتر مرضیه عربان مجری طرح تحقیقاتی "خودمراقبتی در برابر آلودگی هوا" با اشاره به انجام این مطالعات بر یک گروه از زنان باردار، گفت: نتایج این طرح نشان داد که انجام رفتارهای خودمراقبتی در سه حیطه مراقبت از خود در مقابل آلودگی هوای شهری، مراقبت از خود در مقابل آلودگی هوای فضای درون خانه و مراقبتهای تغذیهای در زمان آلودگی هوا، بسیار بهتر شده بود و این زنان پس از پایان دوره بارداری نیز عوارض مامایی کمتری داشتند.
این عضو هیأتعلمی دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز در گفتوگو با خبرنگار علمی و آموزشی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خوزستان، با اشاره به جزئیات اجرای این طرح اظهار کرد: این پروژه با کمک متخصصان مامایی، آموزش سلامت و بهداشت محیط و با هدف آنکه بتوان با استفاده از آموزشهای روز بر پایه یک روش مخاطبپسند، موجبات ارتقاء سلامتی در یک گروه پرخطر مانند (زنان باردار) را فراهم کرد، در دانشگاه اجرا شد.
وی با اشاره به راهاندازی یک سامانه پیامکی برای انجام این مطالعات، تصریح کرد: در این مطالعه پیامهای آموزشی برای خودمراقبتی در برابر آلودگی هوا، مورد تأیید متخصصان آموزش سلامت، زنان و مامایی و بهداشت محیط طراحی و تولید شد؛ همچنین برای چارچوببندی پیامها هم از مخاطبان طرح و هم از متخصصان تکنولوژی آموزشی نظرخواهی شد.
عضو هیأتعلمی دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز با بیان اینکه این طرح در واقع یک پروژه بین رشتهای است، گفت: در این مطالعه زنان باردار در اوائل دوره بارداری مورد بررسی قرار گرفتند و پس از اخذ برخی اطلاعات مردمشناختی از آنها، بر اساس منطقه و محل زندگی به دو گروه دریافت آموزش و گروه دریافت کننده مراقبت های معمول دوران بارداری تقسیمبندی شدند.
عربان خاطرنشان کرد: برای تشخیص درستتری از میزان آلودگی هوای منطقه محل زندگی زنان باردار، هر روز بر پایه دادههای ایستگاههای سنجش آلودگی هوا، بررسی دقیق صورت گرفته و بر اساس آن پیامهای آموزشی متناسب برای جامعه مخاطب، طراحی و ارسال شد.
وی افزود: پیامهای آموزشی به مدت 2 ماه برای زنان باردار ارسال شد و پس از مدت یک ماه میزان خودمراقبتی در آنها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج این مطالعات نشان داد در خانمهای باردار که پیامها را عمدتا در قالب آموزش الکترونیک دریافت کرده بودند، انجام رفتارهای خودمراقبتی در سه حیطه مراقبت از خود در برابر آلودگی هوای شهری و آلودگی هوای درون منزل و همینطور، مراقبتهای تغذیهای در زمان آلودگی هوا بهبود یافته بود.
مجری طرح تحقیقاتی "خودمراقبتی در برابر آلودگی هوا"، تصریح کرد: همچنین پس از آن زنان باردار تا پایان دوره بارداری رصد شدند که نتایج آن نشان داد پیامدهای بارداری در این زنان و به عبارت دیگر عوارض مامایی با توجه به بهبود رفتارهای خود مراقبتی در آنها نسبت به گروه دیگر زنان که این آموزشها را دریافت نکرده بودند، کمتر شده است.
عربان با بیان اینکه این مطالعه سرآغاز یک سلسله مطالعات در این حیطه در شهر اهواز یا شهرهای دچار آلودگی هوا خواهد بود، اظهار کرد: این طرح در مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز به مدت یکسال انجام شد؛ همچنین یک گروه کنترل که مراقبتهای معمول دوران بارداری را دریافت میکردند، انتخاب و مؤلفههای سلامت پس از پایان طرح در 2 گروه مقایسه شد.
وی در خصوص علت انتخاب زنان باردار برای انجام این مطالعه، گفت: این گروه به دلیل تغییرات هورمونی در این دوران مستعد آسیب در برابر عوامل خطر مانند آلودگی هوا هستند و می توانند الگوی رفتاری برای کودکان شان باشند و اگر مادر دارای دانش، باورها و مهارتهای کافی برای مراقبت از خود باشد، میتواند این آگاهی را به همسر، فرزندان یا دیگر افراد جامعه در مواقع لزوم انتقال دهد.
مجری این طرح تحقیقاتی افزود: همچنین این افراد در شرایطی هستند که به دلیل حساس بودن نسبت به سلامتی جنین بهطور مرتب به مراکز بهداشتیدرمانی مراجعه میکنند و به همین دلیل یک گروه هدف بسیار خوب برای مداخلات ارتقاء سلامتی محسوب میشوند.
عربان با اشاره به برنامه تیم مطالعاتی این پروژه برای گسترش طرح در جوامع محلی دیگر، گفت: این پروژه آغاز مطالعات مداخلهای برای ارتقاء رفتارهای خودمراقبتی در برابر آلودگی هوا در کلیه گروه های سنی و یا بیماران و افراد پرخطر خواهد بود؛ البته این آمادگی نیز وجود دارد که در صورت درخواست سازمانهای برون دانشگاهی این آموزش ها برای آنها نیز انجام شود.
وی افزود: نتایج بخش نیازسنجی این تحقیقات در مقالهای با عنوان "Predicator of Pregnant Women’s Self-care Behavior against Air Pollution: An explanation based on the Extended Parallel Process Model (EPPM)" در پایگاه PubMed منتشر شده است.
مجری این طرح تحقیقاتی تصریح کرد: انجام مطالعات با تعداد نمونه های بیشتر برای تأیید این نتایج ضروری بنظر می رسد. این مطالعه می تواند به عنوان پروتکلی برای حفظ سلامت افراد در مقابل آلودگی هوا مورد استفاده قرار گیرد.