سلمان زاده: برای از بین رفتن بیماری سل باید یک هم پیمانی و اتحاد منسجم و خوبی شکل بگیرد

همایش روز جهانی سل با حضور دکتر اسماعیل ایدنی رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، دکتر سلمان زاده معاون بهداشت دانشگاه و جمعی از اعضاء هیئت علمی و پرسنل دانشگاه برگزار شد.

دکتر سلمان زاده در این همایش گفت: با فکر کردن به گذشته می بینیم که در حال حاضر تعدادی از بیماری ها مثل بیلارزیوس، شیستوزومیازیس، خون ادراری یا خون شاشی، مالاریای بومی، فلج اطفال، سرخک و غیره در استان خوزستان از بین رفته که نشان دهنده این است که در این موارد توسط کادر بهداشتی-درمانی در گذشته و حال کارهای بسیار مهمی انجام شده است و این خود موضوعی است که به ما این آگاهی را می دهد که از بین رفتن بیماری سل دور از انتظار نیست.

وی خاطر نشان کرد: امروزه دانشجویان رشته پزشکی بدون اینکه بیماری های ذکر شده در بالا را که جز بیماری های مهمی بودند را از نزدیک لمس کنند، فارغ التحصیل می شوند و فقط در کتابها خوانده می شوند و آن را به صورت یک مورد درمانی مشاهده نمی کنند.

سلمان زاده گفت: برای از بین رفتن بیماری سل نیز معتقدم در صورتی که یک هم پیمانی و اتحاد منسجم و خوبی شکل بگیرد این امر نیز محقق خواهد شد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه به وضعیت بیماری سل در کل دنیا اشاره کرد و گفت: در سال 2014 حدود 9.6 میلیون نفر از مردم دنیا به بیماری سل مبتلا شدند که 1.2 % آنها مبتلا به ایدز نیز بودند، 480 نفر MDRTB  و به مقدار کمتری  XDRTB در دنیا وجود داشته است.

وی گفت: احتمالاً 3.6 میلیون نفر در دنیا بیماری فعال سل دارند که ناشناخته هستند و هرکدام از آنها 10 تا 15 نفر دیگر را آلوده می کند که شاید یکی از معضلات مهم در کنترل بیماری سل در دنیا همین افراد ناشناخته هستند که در جوامع مختلف عامل ایجاد بیماری می باشند و یکی از وظابف بهداشت و درمان درکل دنیا شناسایی این افراد و درمان به موقع آنها می باشد.

سلمان زاده خاطر نشان کرد: از نظر شیوع و نه بروز بیماری سل در دنیا، یعنی تعداد موارد موجود و نه موارد جدید 159 در صدهزار نفر می باشد که در منطقه مدیترانه شرقی 160 در صدهزار نفر و در ایران 33 در صدهزار نفر می باشد.

وی بیان داشت: از نظر میزان مرگ بر اثر بیماری سل در دنیا 21 در صدهزار نفر است که منطقه مدیترانه شرقی 14 در صدهزار نفر و کشور ایران 3.5 در صدهزار نفر است.

این عضو هیات علمی دانشگاه خاطر نشان کرد: میزان بروز بیماری سل در دنیا 130 در صدهزار نفر است که در منطقه مدیترانه شرقی 117 در صدهزار نفر و در کشور ایران بنا به نظر عده ای 22 و عده ای دیگر 16 در صدهزار نفر است که با مقایسه این عدد با سال های قبل، می توان به روند نزولی آن پی برد.

وی افزود: اهدافی که تا سال 2030 در نظر گرفته شده است به این صورت می باشد که 90% کاهش مرگ ناشی از بیماری سل بوده، 80% کاهش بروز بیماری و بار مخرب بر روی خانواده ها به صفر برسد.

سلمان زاده ادامه داد: در حال حاضر وضعیت به گونه ای است که فاصله زیادی با اعداد، ارقام و اهداف در نظر گرفته شده وجود دارد و کار سخت و پر تلاشی را می طلبد؛ تا سال 2020 میزان مرگ باید 35% کاهش یافته و تا سال 2025 این میزان باید به 75% برسد. میزان بروز بیماری تا سال 2020 باید 20% کاهش یافته و تا سال 2025 این عدد باید به 50% کاهش برسد.

وی تصریح کرد: در حال حاضر میزان کاهش بیماری سل در ایران کمتر از 1% است که علیرغم اینکه این میزان در حال کاهش بوده و سیر نزولی دارد، اما شیب آرام و ملایمی را سپری می کند که نیازمند این است فعالیت های بیشتری از قبیل مجهز شدن به وسایل تشخیصی جدید، غربالگری سل به صورت فعال در گروه های پر خطر و استفاده از داروهای جدید به صورت جدی در این حوزه انجام شود تا به اهداف 2030 برسیم.

سلمان زاده به انجام فعالیت های مورد نیاز اشاره کرد و گفت: فعالیت های ذکر شده استراتژی هایی هستند که در حال حاضر در اختیار ما قرار ندارند اما تلاش دولتمردان این است که آن ها را فراهم نموده تا به صفر رساندن بیماری سل کمک کنند و در صورتی که این وسایل در اختیار ما قرار نگرفته و همت کافی نیز به خرج ندهیم، مطمئناً به اهداف سال 2030 نخواهیم رسید.

وی افزود: با نگاهی به همسایگان ایران متوجه می شویم که کشورهای افغانستان، پاکستان و جمهوری های تازه استقرار یافته در همسایگی مرزهای شمالی ما، جزء کشورهایی هستند که شیوع بالایی از بیماری سل در آن ها وجود دارد و به همین خاطر در این زمینه باید دقت زیادی جهت جلوگیری از ورود بیماری به ایران انجام شود.

سلمان زاده گفت: بروز بیماری سل را می توان با کشورهای همسایه مقایسه کرد که در ایران 16 در صدهزار نفر، در آذربایجان 69 در صدهزار نفر، در ترکمنستان 70 در صدهزار نفر و در عراق 43 در صدهزار نفر می باشد که نشان دهنده این است خوشبختانه فعالیت ها در ایران خوب بوده و میزان بروز نسبت به همسایگان کم است اما با همه اینها، هنوز فعالیت ها کافی و لازم نیست.

رئیس مرکز بهداشت استان خوزستان بیان داشت: مشکلاتی که هنوز جامعه جهانی با آن روبرو است، در مورد کشف و درمان MDRTB می باشد و انتظار این است که برای درمان هر بیمار ابتدا آنتی بیوگرام انجام شود که در حال حاضر اینگونه نیست و به شکلی است که درمان بیمار شروع شده و اگر احتمال سل مقاوم داده شود و یا شکست درمان اتفاق بیفتد، سپس آنتی بیوگرام انجام می شود.

سلمان زاده ابراز داشت: استاندارد این است که قبل از شروع درمان، برای بیمار آنتی بیوگرام انجام شود اما هنوز امکانات لازم برای این کار وجود ندارد.

این متخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری بیان کرد: یکی از بحران ها این است که تمام موارد سل شناسایی نمی شوند و در حال حاضر از 580 هزار مورد تخمینی در کل دنیا، 125 هزار مورد شناسایی شده و تحت درمان قرار گرفته اند و بقیه به صورت ناشناخته در جوامع جهانی وجود دارند که احتمال آلوده کردن دیگر افراد در تماس با آنها دور از انتظار نیست.

سلمان زاده تأکید کرد: میزان موفقیت درمان بنا به دلایلی در سطح دنیا فقط 52% است که البته این عدد در ایران پایین تر است.

وی یادآوری کرد: دهه 90، در مورد بیماری سل برای کل دنیا دهه بسیار بدی بود و سازمان جهانی بهداشت، بیماری سل را یک اورژانس بهداشت جهانی اعلام کرد که سران کشورها دور هم جمع شدند و یک برنامه "توقف سل" را تا سال 2000 طراحی کردند و قرار بر این شد که 85% بیماران کشف شده و حداقل 75% درمان موفق داشته باشند اما شواهد نشان می دهد که هنوز این امر محقق نشده است.

رئیس مرکز بهداشت استان خوزستان ادامه داد: در حال حاضر سران کشورهای دنیا تصمیم گرفته اند که یک گام خیلی بلندتر بردارند و برنامه MTB را با هدف کاهش 80 درصدی میزان بروز سل و کاهش 90 درصدی مرگ ناشی از آن تا سال 2030 محقق نمایند.

سلمان زاده با بیان اینکه نیاز داریم که در روش های تشخیص سریع مانند بیان ژن پیشرفت بیشتری داشته باشیم به گونه ای که با استفاده از خلط بیمار در کمتر از یک روز بیماری را تشخیص داده و درمان را شروع کنیم، بیان داشت: میانگین سنی ابتلاء به بیماری سل در ایران 48 سال است. یکی از استراتژی هایی که می بایست انجام شود راه اندازی بخش بستری بیماران  MDR TB می باشد که در حال حاضر فقط در تهران، شیراز و کرمان وجود دارد. خوشبختانه امسال آزمایشگاه مولکولی سل به همت اساتید در گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری ها راه اندازی شد و در حال حاضر در دنیا کسی که به سل مبتلا شود وضعیت HIV وی نیز بررسی می شود که متاسفانه در ایران پوشش کافی برای این کار وجود ندارد.

وی ابراز کرد: خوشبختانه در کشور ما موفقیت به درمان سل وضعیت مطلوبی دارد، یعنی با تشخیص به موقع و شروع درمان، میزان موفقیت مطلوب خواهد بود که این میزان حتی در موارد حاد و سل مقاوم، 82% است و امیدواریم تا سال 2035 به آمار مدنظر برسیم.

معاون بهداشت دانشگاه در پایان افزود: یک اتفاق ارزشمند که تاثیر بسیار زیادی در پیشگیری از ابتلاء و بروز بیماری سل دارد، پیگیری موارد تماس می باشد که در سال های اخیر خوشبختانه این میزان تقریباً به 100% رسیده است. همچنین در پروتکل کشوری، اشاره شده است که افراد زیر 6 سال، افراد دچار نقص سیستم ایمنی، دیابتی ها، افرادی که از داروهای کورتونی استفاده می کنند و یا بیماران مزمن کنترل نشده مورد پیگیری قرار بگیرند اما واقعاً می طلبد که تمامی افراد در تماس با بیماری سل، مورد غربالگری قرار بگیرند.