سواد رسانه و مسئولیت اجتماعی، از مردان شعار تا مردان عمل

یکسال پیش بود که ایده برگزاری همایش ملی سواد رسانه ای و مسئولیت اجتماعی به ذهن تعدادی از اساتید و مدرسان درس سواد رسانه ای و فضای مجازی خطور کرد. حقیقت امر آن است که ما، جمعی از اساتید درس سواد رسانه ای زمانی که با وضعیت بحرانی جامعه ی ایرانی در حوزه ی سواد رسانه ای و سواد مجازی روبرو شدیم احساس کردیم در این حوزه به دلیل تحصیلات آکادمیک خود دارای یک وظیفه و مسئولیت اجتماعی همگانی هستیم. با هم قرار گذاشتیم که خودمان را وقف سوادی کنیم که بدون آن زندگی در جامعه ی شبکه ای می تواند خطرناک باشد.

فراخوانی ویژه ی مسئولین فضای مجازی کشور بر اساس بند 7 حکم اعضای شورای عالی فضای مجازی تنظیم شد و اساتید سواد رسانه ای و فضای مجازی یک امر مهم را از دست اندرکاران امر مطالبه کردند. مطالبه گری شکل گرفت ... در حالیکه شخصا فکر نمیکردم این قدر از موضوع آموزش و یادگیری سواد رسانه ای استقبال شود شاهد استقبال اولیه ی گسترده ای بودم که البته بعدها مشخص شد برخی صرفا نگاه شعاری به این موضوع داشتند و صد البته عده ای هم برای شکل گیری نهضت سواد رسانه ای حقیقتا از جان و مال و آبروی خود مایه گذاشتند. 

با توجه به نامگذاری امسال به عنوان سال اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل، شرط مشارکت در این همایش آن بود که در ابتدای مسیر بدانیم قرار نیست از هیچ نهاد یا شخص حقیقی و حقوقی بابت برگزاری این همایش مبلغی دریافت کنیم و هر سازمان صرفا بر اساس امکانات خود، در همایش ملی سواد رسانه ای و مسئولیت اجتماعی مشارکت کند و یک نوع هم افزایی را تمرین کنیم تا هم به خودمان هم به دیگران اثبات شود که بدون داشتن اعتبارات نجومی هم می شود کار جهادی کرد.

اولین سازمانی که به طور جدی وارد کارزار افزایش سواد رسانه ای به عنوان یک مسئولیت اجتماعی شد، مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال بود که الحق و الانصاف بسیاری از دغدغه های اجرایی و هزینه های برگزاری جلسات و نشست های متعدد و تولید محتوای فرهنگی و رسانه ای را پوشش داد و همین کافی بود تا کار به خوبی شروع شود.

در گام دوم دو استاد عزیز و بزرگوار دکتر حمید رضا آیت اللهی و دکتر حسن خجسته به جمع ما پیوستند و اعلام کردند که حاضرند بدون هیچ چشم داشتی خود را وقف افزایش سواد رسانه ای جامعه نمایند. 

فراخوان ارسال آثار با کمک داوطلبانه ی تمام شبکه های رادیویی، سه شبکه تلویزیونی و برخی رسانه های جمعی در فصل تعطیلی دانشگاه ها با استقبال چشمگیری مواجه شد. خبرگزاری های ایسنا، ایرنا، ایلنا، ایتنا، تابناک، مهر، شبستان، نسیم، تسنیم، آنا، برنا، عصر ایران، فارس، آریا، ایکنا، موسسه آخرین خبر و آژانس راهکار ارتباط ایماژ فارغ از تمامی خط کشی های سیاسی به جمع حامیان نهضت سواد رسانه ای کشور پیوستند تا بیانگر دغدغه خود در قبال مردم و آینده ی کشور باشند. زمان خیلی زود سپری شد. 322 چکیده ی مقاله دریافت شده است. از اتاق فکرهای دانشگاهی برای نحوه ی داوری چکیده ها کمک گرفته می شود. پژوهشگاه فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، دانشگاه پیام نور و موسسه آموزش عالی فرهنگ و هنر شاخص های پیشنهادی خود را برای امر داوری چکیده ها و اصل مقالات در اختیار دبیرخانه ی همایش ملی سواد رسانه ای و مسئولیت اجتماعی قرار می دهند. چکیده ها داوری می شوند. 265 چکیده برای دریافت اصل مقاله تایید می شود. 178 مقاله دریافت می شود. چکیده ها و مقالات مجددا داوری می شوند. حدود 170 چکیده مشمول امتیاز چاپ در کتاب چکیده مقالات همایش می شوند و نزدیک به 60 مقاله مشمول امتیاز ارائه در پنل های تخصصی می شوند. قرار است جمعا 6 مقاله ی برتر در دو بخش علمی پژوهشی و تجربی کاربردی جوایز ارزنده ای دریافت کنند. به پیشنهاد اینجانب اساتید حاضر در جمع شورای سیاستگذاری می پذیرند که سه اثر برتر در سه حوزه ی سواد رسانه ای بومی، خانواده و سواد رسانه ای و سواد بازی های رایانه ای نیز مشمول جوایز بخش های ویژه شوند. الان دو مشکل جدی داریم: مشکل اول همه کارها به خوبی پیش رفته است و چهارشنبه 12 آبان ماه برگزیدگان مشخص میشوند اما جوایزی در کار نیست چون بر اساس عهد و پیمان روز اول هیچ هزینه ای از هیچ سازمانی دریافت نکرده ایم، مشکل دوم هر چند برنامه همایش برای روز دوشنبه 10 آبان ماه برای نشست های تجربه نگاری سواد رسانه ای با همکاری موسسه مسیر رسانه و موسسه آموزشی هدایت میزان و دبیرخانه ی دائمی شورای فرهنگ عمومی هماهنگ شده است و با عزم راسخ مهندس علی زرافشان؛ معاون امور متوسطه وزارت آموزش و پرورش انشاء الله شاهد حضور معلمان سواد رسانه ای تهران در این نشست هستیم اما برای روز چهارشنبه 12 آبان ماه با مشکل جدی مواجه هستیم.

استقبال بی سابقه معلمان سواد رسانه ای از همایش ملی سواد رسانه ای و مسئولیت اجتماعی در کنار عزم جدی دبیرخانه همایش برای تکریم معلمان به عنوان پیشکسوتان عرصه فرهنگ و هنر، تبدیل به دغدغه ای جدی شده است. 

چند روز مانده به برگزاری همایش جلسه ای اضطراری با حضور مهندس خسرو سلجوقی؛ عضو هیئت عامل و معاون سازمان فناوری اطلاعات ایران تشکیل می شود و این دو مشکل صادقانه با اعضای حاضر در جلسه مطرح می شود، مهندس حسن کریمی قدوسی؛ مدیر عامل بنیاد ملی بازی های رایانه ای می پذیرد که جوایز همایش را تقبل کند: جمعا 15 سکه تمام بهار آزادی برای سه نفر اول هر بخش و سه نفر هم در بخش های ویژه ی همایش به عنوان جوایز اعلام میشود. 

محمد ابویی؛ رئیس خانه ی شهریاران جوان صادقانه پیشنهاد می دهد که همایش در تالار همایش های ایوان شمس تهران برگزار شود و شهرداری تهران از تمام میهمانان همایش به بهترین شکل پذیرایی کند. با لطف خدا هر دو مشکل حل میشود.

چند روز بعد در تالار همایش های ایوان شمس، آماده ی افتتاحیه هستیم. افتتاحیه با سخنرانی دکتر سعید رضا عاملی؛ استاد تمام دانشگاه تهران و عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی برگزار می شود. استقبال عجیب مردمی از همایش باعث می شود پنل های تخصصی با نیم ساعت تاخیر آغاز شود. در حقیقت وقتی با این استقبال وصف نشدنی روبرو شدیم خودمان را گم کردیم و نیم ساعت زمان برد تا خودمان را دوباره پیدا کنیم. حالا همه چیز مرتب است.

ظهر که می شود اقامه نماز جماعت و بعد از آن میزبان تمام شرکت کنندگان همایش به صرف نهار هستیم. رفته رفته زمان برگزاری اختتامیه میرسد. نیم ساعت مانده به اختتامیه دفتر مهندس واعظی؛ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با دبیرخانه ی همایش تماس میگیرد و اعلام می کند که ایشان به آیین پایانی همایش نخواهند رسید. چند دقیقه بعدتر شبیه این اتفاق در خصوص دکتر فیروزآبادی؛ دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور هم می افتد. یک خبرنگار که از لغو سخنرانی وزیر ارتباطات و دبیر شورای عالی مجازی مطلع شده است، از من سوال می کند حالا میهمان ویژه این همایش کیست؟ با خودم می گویم این هم از تبعات خبرنگاری به سبک غربی است که ارزش شهرت را برای ما خیلی برجسته کرده است و به او میگویم: دکتر سید مرتضی موسویان؛ رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال، مهندس حسن خجسته؛ رئیس هیئت علمی همایش و معاون سابق سازمان صدا و سیما، مهندس علی زرافشان؛ معاون وزیر آموزش و پرورش، حجت الاسلام و المسلمین شاهمرادی؛ دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور و تمام اعضای هیئت علمی و اعضای شورای سیاستگذاری همایش میهمانان ویژه همایش هستند اما واقعا با سوالش ذهنم را به خود مشغول کرده است. چند دقیقه بعد مجری مرا برای ارائه ی گزارشی از همایش صدا می زند و حالا خودم را بالای سن می بینم اولین نکته ای که بیان میکنم یادآوری این موضوع است که همایش ملی سواد رسانه ای و مسئولیت اجتماعی مصداق یک فعالیت جهادی بود و البته میدانم خیلی ها که در جریان نحوه برگزاری همایش نیستند و همه چیز را از دور مشاهده کرده اند متوجه مقصود من نمیشوند. قصد دارم به معرفی مردان و زنان اهل عمل و مردان و زنان شعاری سواد رسانه ای کشور بپردازم که ناگهان نگاهم روی جمعیت قفل می شود، سوال خبرنگار جوان ناخودآگاه دوباره به ذهنم خطور می کند، میهمانان ویژه همایش را به یاد می آورم، مردان و زنان واقعا اهل عمل را آن ها معلمان هستند، معلمانی که از تمام روءسای جمهور و سایر روءسای قوای کشور گرفته تا هر کسی که هر جایی خدمتی میکند ثمره صبر و بردباری ایشان است. خطاب به معلمین ماجرای سوال آن خبرنگار را بیان می کنم و به آن ها می گویم الان میدانم که میهمانان ویژه این همایش شما هستید و خودم به اتفاق همه ی حضار معلمان را تشویق میکنیم. واقعا هم اگر قرار باشد اتفاقی در حوزه سواد رسانه ای کشور بیفتد باز هم پای همین معلمین در میان است. در هیجان ناشی از یادآوری زحمات و تلاش های بی وقفه ی معلمین فراموش می کنم که سایر مردان شعار و مردان عمل سواد رسانه ای را معرفی کنم. شاید در این مجال هم دیگر فرصتی برای این کار نباشد اما قول می دهم به زودی در همین ماه های آتی اگر لطف خدا شامل حالمان شود نشستی ویژه برای این کار بگذاریم و از تمام مردان و زنان اهل عمل تشکر کرده تا مردم بیشتر آن ها را بشناسند و اگر تکلیف حکم کند شاید به ناچار برخی مردان و زنان اهل شعار را هم معرفی کنم به این امید که از این به بعد از گزند و آسیب کم کاری ایشان در امان بمانیم.